Eliyahu Ben-Şaul Kohen (İbranice: אֱלִיָּהוּ בֵּן שָׁאוּל כֹּהֵן; Arapça: إيلياهو بن شاؤول كوهين; 6 Aralık 1924 – 18 Mayıs 1965), halk arasında bilinen adıyla Eli Kohen, özellikle 1961–65'te Suriye'de gerçekleştirdiği ve ülkesi İsrail için çok kritik istihbarat topladığı göreviyle tanınmış İsrailli casustu. Suriye'deki misyonu sırasında politik ve askerî hiyerarşide Savunma Bakanı'nın baş danışmanı olacak kadar yakın ilişkiler geliştirdi.[1][2]
Yaşamı
Eliyahu Ben-Şaul Kohen, 6 Aralık 1924'te Mısır'ın İskenderiye şehrinde yoksul bir Mizrahi Yahudi ailede dünyaya geldi.[3] Babası oraya 1914'te Halep'ten taşınmıştı. Kahire Üniversitesinde okudu ve ardından 1950'lerin başlarında İsrail'e göçtü. Çeşitli askerî operasyonlarda görev aldı. Mısır hükûmeti asla onun Goshen Operasyonunda görev aldığını kabul etmedi. 1959'da Nadia Majald ile evlenen Kohen'in üç çocuğu oldu. İsrail'in Ordusunda istihbarat konusunda çalışmaya başlamış Kohen, 1961'de Arjantin'e gönderildi. Orada kendini Kemal Emin Sâbit sahte adıyla tanıttı.
Sonrasında Suriye'ye dönen Kohen, Golan Tepelerinde görev alan Suriye askerlerinin güvenini kazandı. Bilgileri İsrail'e radyo ve gizli mektuplar vasıtasıyla ulaştıran Kohen, birçok üst rütbeli Suriyeli general ile arkadaşlık kurmayı başardı. Bazı kaynaklar Emin el-Hafız ile Buenos Aires'te iyi bir arkadaşlık kurduğundan söz etse de Hafız 2001 yılında verdiği bir röportajda 1962 yılında Moskova'da olduğunu söylerek bu bilgileri yalanladı.
Kohen'in idamı
Kohen, Suriye ordusuna yakın bir yerden ev kiralamıştı ve verici yardımıyla İsrail'e buradan haber ulaştırıyordu. Ordu kendi içinde verici ile haberleştiği için Kohen'in gönderdiği bilgiler diğer bilgiler ile karışıyor, açık şekilde gözükmüyordu, kendini böyle kamufle etmişti. 1965 yılında SSCB, Suriye'ye askeri yardımda bulundu. Bu yardım için 1 günlüğüne ordu verici ile haberleşmeyi kapattı. Kohen, bu süre içinde İsrail'e verici ile haber ulaştırınca ordu bunu tespit etti. Kohen, Suriye siyasetinde yükselmiş birisiydi. Başlarda birçok kişi bunu reddetse bile Kohen'in MOSSAD ajanı olduğu ortaya çıkmıştı. Pek çok ülkenin arabulucuk yapıp idamı durdurmaya çalışmasına karşın, Suriye tarafından sorgulanan Kohen, 1965 yılında Şam'da idam edildi. Kemikleri hala Suriye topraklarındadır. İsrail bu kemikleri almak için birçok girişimde bulunmuştur fakat fayda etmemiştir.8 Aralık'ta Esad yönetiminin devrilmesinin ardından Şam'ı ele geçiren terror örgütü HTŞ'nin kalıntıları İsrail'e verdiği iddia edilse de buna dair bir delil henüz ortay çıkmamıştır.
Eli Kohen, Suriye ordusu ve siyasetinde üst noktalara ulaştığı için birçok bilgiye sahipti ve bu bilgileri İsrail'e ulaştırdı. Ölümünden 2 yıl sonra çıkan Altı Gün Savaşı'nda bu bilgiler çok önemli rol oynadı. Özellikle Golan Tepeleri'nin ele geçmesinde onun gönderdiği bilgilerin büyük payı vardı. İsrail, savaş çıktığında Suriye'nin bütün saldırı planlarını biliyordu ve envanterinde bulunan mermi sayısının bilgisine kadar sahipti.
Kısa hayat hikâyesi Netflix'in 6 Eylül 2019 tarihinde yayınladığı The Spy adlı mini dizisinde anlatıldı.[4]
Kaynakça
Mossad Büyük Operasyonlar. Koton Kitap. 2012. ss. 179-211. ISBN978-605-87539-3-8.|erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
