Celadet Ali Bedirhan (Kürtçe: Mîr Celadet Alî Bedirxan) (1893, İstanbul - 15 Temmuz 1951, Şam),[1]Kürt milliyetçisi dilbilimci, yazar, diplomat ve siyasetçi. Öğrenimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamlamıştır. Daha sonra Münih Ludwig Maximilian Üniversitesinde doktorasını tamamlamıştır. Kürt milliyetçi örgütü Hoybun'un ilk başkanıdır.[2]
Berdirhan kardeşler. (Soldan sağa, Kâmuran, Süreyya ve Celadet Ali)
1930'lu yıllarla birlikte, siyasi çalışmalardan uzaklaşarak Kürtçe ile ilgili çalışmalarını yoğunlaştırdı. 15 Mayıs 1932 yılında Hawar dergisini çıkardı. Hawar dergisi ile birlikte Arap karakterli Kürt alfabesinin yanında Latin karakterli Kürt alfabesi de kullanılmaya başlandı. İlk 23 sayısı hem Latin harfleri hem de Arap harfleriyle yayınlanan Hawar, 24. sayıdan itibaren bütünüyle Latin harfleriyle yayımlandı. Günümüzde kullanılan Latin karakterli Kürt alfabesi ilk defa Hawar dergisinde uygulanan alfabedir. Hawar dergisinde çoğunlukla Kurmanci olmak üzere düzenli bir biçimde Sorani ve az sayıda da Zazaki yazılar yayınlandı. Osmanlı dönemi Kürt basınından ayrı olarak Hawar 'da Türkçe yazılara yer verilmemekle birlikte, dergide Fransızca bölümü vardı ve bazı Kürtçe yazılar Fransızcaya da tercüme ediliyordu. Suriye'nin Fransızların mandası altında olmasının bunda etkili olduğu düşünülmektedir. Hawar dergisi hem Kürtçenin standartlaştırılması hem de Kürtçe yazan kadronun yetişmesi anlamında bir okul işlevi gördü. Hawar'ın yazar kadrosu içinde Celadat Bedirhan dışında, kardeşi Kâmuran Bedirhan, Osman Sabri, Nureddin Zaza, Cegerxwin, Kadri Can gibi birçok kişi de düzenli olarak yazdı. Toplam 57 sayı yayımlanan Hawar 1943'te yayınına son verdi.[6][7]
1942'de Şam'da Hawar'ın yanı sıra Ronahi ismiyle resimli bir Kürtçe dergi çıkardı. Başta Hawar'ın bir eki olarak çıkan Ronahi, Hawar'ın yayınına son vermesinden sonra bir süre yayınına bağımsız olarak devam etti. Sadece Kürtçenin Kurmanci lehçesiyle yayın yapan Ronahi, Latin harfleriyle yayımlandı. Toplam 28 sayı yayınlanan Ronahi, 1945 yılında yayınını sona erdirdi. Ronahi'nin yazar kadrosu da çoğunlukla Hawar 'da yazan kişilerdi.[8]
Celadet Bedirhan, 15 Temmuz 1951'de Şam'da öldü. Mezarı Şam'dadır. Ölümünden sonra hayattayken yaptığı Kürtçe dil araştırmaları bir araya toplandı.
Eserleri
Elifba Kurdî (Kürtçe Alfabe)
Rûpelên Elfabê
Rêzimana Elifbaya kurdî
Rêzimana Kurdî (Kürtçe Gramer) (Roger Lescot ile birlikte)
Ferhenga Kurdî (Kürtçe Sözlük)
Günlük Notlar
De La Question Kurde / Kürt Sorunu Üzerine (Fransızca ve Türkçe)
Were Dotmam (Hawar Dergisi'nde yer alan şiirler)
Edirne Sükutunun İç Yüzü (Kamuran Bedirhan ile birlikte)
^abCeladet Ali Bedirxan, Hevind, Avesta, İstanbul, 2009, ISBN 9944382779, s. 4.
^Hakan Özoglu, Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries, SUNY Press, 2004, ISBN 0791485560, s. 101.
^Uğur Mumcu, Kürt-İslam Ayaklanması, 1919-1925, Tekin Yayınevi, 1991, s. 190.
^Kemal Öke, İngiltere'nin Güneydoğu Anadolu siyaseti ve Binbaşı E.W.C. Noel'in faaliyetleri (1919), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1988, ISBN 9754560064, s. 101.
.jpg)
