Anatoliy Anatoliyeviç Şariy (Ukraynaca: Анатолій Анатолійович Шарій, Rusça: Анато́лий Анато́льевич Шари́й; d. 20 Ağustos 1978), Ukraynalı bir gazeteci, videoblogger ve politikacı. Şariy, Ukrayna ve uluslararası[3][4] medya tarafından Rus yanlısı ve Ukrayna karşıtı olarak tanımlanıyor, bu etiketleri reddediyor ve mahkemelerde mücadele ediyor.
Soruşturma açılmasının ardından ölüm tehditleri aldı.[5] 2012 yılında gazeteciliğiyle ilgili olarak Ukrayna kolluk kuvvetleri tarafından soruşturma yapıldığını ileri sürerek Avrupa Birliği'nden sığınma aldı.[6][7][8] Mayıs 2021'de Litvanya, Shariy'in siyasi sığınma hakkını iptal etti ve onu istenmeyen kişi ilan etti.[9]
Haziran 2019'da Şariy Partisi'ni kurdu, 2019 Ukrayna parlamento seçimlerinde oyların sadece %2.23'ünü aldı. 2020 yerel seçimleri sırasında parti adayları birçok il ve ilçe meclisine girdi.[11]Ukrayna'nın Rus istilası sırasında, Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi, Rusya Federasyonu ile bağları olduğu iddia edilen diğer 10 muhalefet partisiyle birlikte Şariy Partisi'ni askıya alma kararı aldı.[12]
Şariy şu anda İspanya'da yaşıyor.[9] Şubat 2021'de Şariy, Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU) tarafından vatana ihanet ve etnik veya ırksal nefreti kışkırtmakla suçlandı.[10][13] 4 Mayıs 2022'de SBU'nun isteği üzerine İspanyol makamları tarafından vatana ihanetle suçlanarak tutuklandı.[14]
Biyografi
Şariy Kiev'de doğdu ve 2012 yılına kadar orada yaşadı.[15] Birkaç yıl boyunca kumar bağımlısı oldu.[16] Şariy, 2005 yılının başlarında gazetecilikle ilgilenmeye başladı.[17]
2012 yılında, gazetecilik çalışmalarıyla ilgili olarak Ukrayna kolluk kuvvetleri tarafından soruşturma yapıldığını ileri sürerek Avrupa Birliği'nde sığınma hakkı aldı.[6][7][8] Litvanya'da 5 yıl süreyle kalıcı oturma izni aldı.[18]
Shariy'in ilk karısı, kendisini kumar oynamaktan kurtardığını söylediği Olga Rabulets'ti.[19] 2013 yılında Shariy, gazeteci Olga Bondarenko (şimdi Olga Shariy [ru]) ile nişanlandı. 2017 yılı itibarıyla evliler,[20] ve bir çocukları var. Olga Shariy, Anatoly ile birlikte sharij.net web sitesini birlikte yönetmektedir.[21]
Gazetecilik ve video bloglama
Shariy, 2005 yılının başlarında gazetecilikle ilgilenmeye başladı.[17] 2008'de Shariy, From-UA ve Obozrevatel'in çevrimiçi sürümlerinde kalıcı bir yazar oldu,[22] 2008'den 2012'nin başlarına kadar Obozrevatel web sitesinin soruşturma departmanı başkanıydı.[22]
2008-2011'de Shariy, Ukrayna'daki organize suçlar hakkında bir dizi yayına imza attı.
2014'ten itibaren, Avrupa Birliği'nde yaşarken Shariy, YouTube kanalı için video blogları üretmeye odaklandı; bu, diğer şeylerin yanı sıra Ukrayna medyasında yanlış bilgi ve propagandayı çürüttü. Euromaidan'dan sonra Ukrayna'daki olaylarla ilgili Ukrayna yayınlarını ve Ukrayna hükûmetlerini sık sık alaycı ve aşağılayıcı bir şekilde eleştiriyor.[23]
Shariy, Oles Buzina hakkındaki anı kitabının 48 yazarı arasında yer alıyor. Oles Buzina hakkındaki Peygamber ve Şehit ("Олесь Бузина. Пророк и мученик"),[24] kitabı Ukrayna'da yasaklandı.[25]
Şariy, Kremlin'in Ukrayna'nın Rus karşıtı "neo-Naziler"in hakim olduğu bir "batı kolonisi" olduğu yönündeki iddiasını destekledi.[4]
Zelenski'nin başkanlığına eleştiri
Şariy, IMF'nin talebi üzerine uygulanan arazi özelleştirme programına ve Ukrayna için elverişsiz koşullarda imzalanan IMF'nin bir sonraki diliminin verilmesine karşı çıktı.[30]
Ukraynalı milliyetçiler 11-12 Haziran'da “Shariy.net” gazetecilerine saldırdıktan sonra, Shariy destekçilerini Başkanlık ofisinin yakınında toplanmaya çağırdı.[31][32] 15 Haziran'daki barışçıl miting sırasında göstericiler Zelenski'den mevcut duruma tepki vermesini istediler.[33][34][35][36]
Şariy hakkında "Ukrayna karşıtı" ve "Rus yanlısı" olduğu suçlamaları
Ukrayna ve Rus medyası ve politikacıları, Şariy'i rutin olarak Kremlin yanlısı veya Ukrayna karşıtı bir propagandacı olarak tanımlıyor; bkz. örneğin, Ukrayna Haber Ajansı,[37]Aleksey Navalni[38] ve diğerleri.[39]
Şariy, bu suçlamalara, geçen yıllarda Vladimir Putin'i artık sevmediğini ve kendisine oy vermeye çağırmayacağını açıklayarak yanıt verdi. Öte yandan Deutsche Welle, Şariy'in 2017-2018 Rus protestolarına katılanların tutuklanmasını Rus yetkililerin ilk molotof kokteyllerin görünene kadar beklememesi gerektiğini söyleyerek Rus yanlısı olduğu iddialarını haklı çıkardığını belirtiyor.[38] 2015 yılında Şariy, görevlerinde Rusya yanlısı veya Ukrayna karşıtı bir propaganda sergileyen herkese 1.000 Euro ödül vereceğini duyurdu.[40] 2019 Parlamento Seçimleri sırasında ödülü 5.000 Euro'ya çıkardı.[41] Şariy 2017'de video blogunda Rus makamlarını muhalif blog yazarı Rüstem Adagamov'un cezai kovuşturması nedeniyle eleştirdi.[42][43]
Şubat 2017'de Şariy, mahkeme aracılığıyla, Şariy'in "Rus dünyasının meşalesi" ve "skandal bir Ukraynalı sözde mülteci" olarak adlandırıldığı gazeteci Bohdan Lohvynenko'nun makalesi nedeniyle onurunun, haysiyetinin ve ticari itibarının zedelendiğini ve bu nedenle "Detector Media" adlı internet yayını tarafından yayınlanan makalenin tekzip edilmesini istedi.[44][45] Mahkemede, sanıkların temsilcileri "Rus dünyası" tanımının kendi içinde olumsuz bir çağrışım taşımadığını ve bu nedenle Şariy'nin "Rus dünyasının meşalesi" ifadesine kızmaması gerektiğini söyledi.[44][46][47]
Gazeteci Vitaliy Portnikov, Şariy'i "Kremlin projesi" ve "Rus sahipleri tarafından kullanılan bir proje" olarak nitelendirdi ve Anatoliy Şariy bu sözleri yalanlamak için dava açtı ancak dava reddedildi.[48][49]
Ukrayna'nın Yeni Sesi, Şariy'i, ana faaliyetleri "Ukrayna devlet politikasını itibarsızlaştırmak, Rusya'nın Donbas'ta Ukrayna'ya karşı sekiz yıllık savaşı hakkında kasıtlı olarak yanlış bilgi yaymak, Ukrayna'da siyasi ve sosyal düzeni bozmaya çalışmak ve etnik ve dini gerekçelerle iç çatışmaları kışkırtmak olan" bir "blogcudan dönüşen propagandacı" olarak nitelendirdi. Şariy'in Rus yanlısı oligark Viktor Medvedçuk'un sahibi olduğu NewsOne, 112 Ukrayna ve ZIK TV gibi TV kanallarında sıklıkla yer aldığına dikkat çekiyor. Haber ayrıca, Şariy'in Batı Ukrayna'da yaşayan insanlara karşı sık sık Rus yanlısı yalan haberler ve aşırı nefret dolu söylemler yaydığının da altını çizdi.[50]
Petro Poroşenko, seçmenlerle yaptığı toplantıda blog yazarına "Kremlin piçi" dedi.[51] 10 Ocak 2019'da Poroşenko, Şariy'in Ukraynalı bir gazeteci olmadığını ve Rusya için çalıştığını söyledi. Aynı ay Şariy bir hakaret davası açtı.[52][53][54][55][56] Mayıs 2020'de Kiev Peçersky Bölge Mahkemesi, Şariy'in Rusya için çalıştığına, bir Rus gazeteci olduğuna veya Rusya Federasyonu'nda ikamet eden herhangi bir kişi için çalıştığına dair kanıt görmediğini ve bu tür bilgileri güvenilmez bulduğunu açıkladı.[57][58][59] Mahkeme, Poroşenko'nun Uryadovy Kuryer gazetesinin en yakın sayısında yaptığı yanlış beyanları reddetmesine karar verdi.[60][61] Bu karar daha sonra bir temyiz mahkemesi tarafından bozularak Şariy'in davası reddedildi.[62]
2009'da Şariy, "En İyi Hikaye (Profesyonel Olmayan)" dalında Yousmi Web-Gazetecilik Ödülü'nü kazandı.[63] Nisan 2016'da Şariy, Rusya merkezli Uluslararası Edebiyat-Medya Oles Buzina Yarışması'nın (Международный литературно-медийный конкурс имени Олеся Бузины) ödülüne layık görüldü.[64]
Kasım 2017'de, Novoye Vremya dergisinin Facebook ve Twitter'ın Ukrayna segmentlerindeki okuyucu sayısına göre kişilik derecelendirmesinde, Şariy 511.000 kişilik toplam izleyici kitlesiyle 12. sırada yer aldı.[65][66] Aynı ay Espreso TV'nin reytingine göre Facebook'taki en popüler Ukraynalı siyasi blog yazarları arasında 3. sıradaydı.[67]
2019'da Şariy, medya holdingi Vesti [uk] tarafından derlenen Ukrayna'daki en etkili 100 kişi ve fenomen listesinde 34. sıradaydı.[68]
Brand Analytics şirketi, Rusofil YouTube blogcularının derecelendirmelerini düzenli olarak yayınlamaktadır. Şubat 2019'daki reytinglerinde, (şirket tarafından beğeni ve yorumların toplamı olarak tanımlanan) izleyici etkileşim oranı açısından Şariy'in vlogu yaklaşık 3 milyon beğeni ve 430.000 yorum toplayarak 1. sırada yer aldı. Seyirci açısından 1.8 milyon abone ile 38. sırada yer aldı. Şirket, siyasi konuların genellikle YouTube izleyicilerinin küçük bir bölümünü çektiğini fark etti.[69] Katılım açısından en iyi Rusça konuşan 20 YouTube blogcusu olan Haziran 2020 sıralamasında Anatoliy Şariy, 4.4 milyon kişiyle 3. sırada yer aldı.[70]
Tartışmalar
Şariy'in eşcinselliğe karşı tutumu
2000'lerin başında Anatoliy Şariy, "Eşcinselliğe Karşı Aşk" hareketinin Düzenleme Komitesine üyeydi. Bu pozisyonda Şariy, eşcinselleri hasta insanlar olarak tanımladı ve eşcinsellik propagandası için cezai sorumluluğu savundu.[71]:42–43[72]
2010 yılında yayınlanan "Mavi Pas. Sodomites Diktatörlüğü"[a] adlı bir makalesinde Şariy, İslam devriminden sonra İran'da eşcinsel ve zina ilişkilerine verilen ölüm cezaları nedeniyle İran'daki fuhuş, pedofili ve tecavüz durumunun Ukrayna'dakinden çok daha iyi olduğu görüşünü dile getirdi.[71]:46–47, 57[73] 2020 yazında gazeteci Sergey İvanov, Anatoliy Şariy'in Üçüncü Reich döneminde eşcinsellerin ve Romanların gaz odalarında imha edilmesini anladığını gösteren 2010 tarihli yayınlarının ekran görüntülerini yayınladı.[74][75]
2021'de Şariy, "11 yıl önceki geçmişi için" özür diledi ve o zamandan beri görüşlerinin değiştiğini iddia etti.[76]
Hakaret davaları
Kasım 2015'te Şariy, baba tarafından kız kardeşi Elena Manchenko'ya karşı bir iftira davası açtı,[77] ondan kendisinin bir "pedofil ve hırsız" olduğu yönündeki çevrimiçi iddialarını reddetmesini talep etti.[78] 19 Ocak 2016'da mahkeme, Ukrayna hukuk uygulamasına göre, beyanlarının üçüncü şahıslar tarafından kamuya açıklanmasından sorumlu olmadığını belirterek davayı reddetmiştir.[79] 20 Mart 2019'da Anatoliy Şariy, Hollanda mahkemesinde Manchenko aleyhindeki davayı kazandı. Mahkeme Manchenko'yu suçlu buldu ve Şariy'e 75 bin avro tazminat ödemesini ve gazeteciye yönelik suçlamalarını kamuoyu önünde reddetmesini talep etti.[80]
2017'de Rus avukat Mark Feygin, Şariy'i çeşitli medyada birkaç kez pedofili ile suçladı. Özellikle Temmuz 2017'de "Moscow Talking" radyo kanalında "My Truth" programının canlı yayınında Feygin "O (Anatoliy Şariy) pedofili soruşturması altında" dedi.[81] Şariy ona hakaret davası açtı ve Feygin'i iddialarını geri almaya zorladı.[82]
Notlar
^"Mavi pas" ifadesi, eşcinseller için Rus argo terimi "mavi" (goluboy) anlamına gelir.
^"1/2 ПРАВДЫ + 1/2 ПРАВДЫ = ЛОЖЬ" 26 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ["1/2 Truth + 1/2 Truth" = Falsehood], by Yuri Melnik (Юрий Мельник, Кафедра зарубежной печати и информации, Львовский национальный университет имени Ивана Франко) July 30, 2019 (retrieved November 15, 2019)