Albert Mathiez, Fransız tarihçidir. Haute-Saône bölgesindeki Bruyère'de 1874'te doğdu ve Paris'te 1932'de bir beyin kanaması sonucu öldü.[1]
Askerlik hizmetini tamamladıktan sonra 1894'te École normale supérieure'e girdi. Albert "ileri" düşünceleriyle öne çıkıyordu ve kendisini sosyalist olarak tanımlıyordu. 1896'da sol gözünü kaybettiği bir kazadan sonra karakteri git gide sertleşti.
Devrim tarihi üzerinde uzmanlaştı ve 5-6 Ekim 1789 olayları üzerine bir tez yazdı. Alphonse Aulard (devrim tarihçisi) onu bu dönemin dinsel düşünceler tarihini araştırmaya yöneltti. Ancak 1907'de Mahtiez, Robespierre'e yöneldi ve başka tarihçiler ve politikacılarla birlikte Ropespierrist Araştırmalar Topluluğu'nu kurdu. Bir dergi ("Devrimci yıllıklar") yayınlamaya başladı. Dergi Aulard'ın yönetimindeki "Fransız Devrimi" dergisiyle rekabet içine girdi. Aulard'la Mathiez arasında o dönemden itibaren anlaşmazlık sürdü. Aulard Danton'un bir savunucusu olarak ortaya çıkarken, Mathiez Robesspierr'i yüceltiyordu.
Mathiez 1911'de Besançon edebiyat fakülkesinde öğretim görevlisi olarak atandı. Burayı Dijon üniversitesindeki başka bir öğretim görevlisi konumu için 1919'da terk etti.
Giderek daha çok Devrim'in ekonomik tarihiyle ilgilenmeye başladı. "Terör Döneminde Pahalı Hayat ve Ekonomik Hareket" kitabı 1927'de yayınlandı. Bu kitap devrim tarihi araştırmaları için bir dönüm noktası sayılmıştır. Daha sonra yayınladığı "Thermidor Gericiliği" kitabında fikirlerini daha tam olarak ifade etti.
Mathiez'in Aulard'la yaptığı sert tartışma, aynı görüşü benimsemediği kişilere karşı kaba olarak değerlendirilen davranış tarzı ve özellikle de 1. Dünya Savaşı sırasında Fransız hükûmetine yönelttiği eleştiriler ve Bolşevikleri açıkça desteklemesi onun Paris akademik çevrelerinden dışlanmasına yol açtı. 1919-26 yılları arasında Dijon'da profesörlük yaptıktan sonra, nihayet 1926'da Paris'e önce yedek öğretim görevlisi olarak çağrıldı ve sonra aynı yerde okutmanlık yaptı. 25 Şubat 1932'de ders verirken bir beyin kanaması geçirerek öldü.
Bugün Mathiez'in aşıldığını ilan eden araştırmacalar bile onun çalışmalarından etkilenmeyi südürmektediler. "Tutkulu bir tarihin tutkulu tarihçisi"nin büyük kitapları onun yüksek değerli bir yazar sayılmasına yol açmıştır. Eserlerinin incelenmesi günümüzde hala Devrim Tarihi konusundaki her ciddi araştırmanın kaçınılmaz bir parçasını oluşturmaktadır.
Bazı Eserleri
- La Théophilanthropie et le culte décadaire, 1796-1801; essai sur l’histoire religieuse de la révolution. (İnsanlık Dini ve decadaire kültü, 1796-1801; devrimin dinsel tarihi üzerine deneme) 1904
- Les Origines des cultes révolutionnaires (1789-1792). (Devrimci Kültlerin Kaynakları (1789-1792)) 1904
- La Question sociale pendant la révolution française. (Fransız Devrimi Sırasında Sosyal Sorun) 1905
- Contributions à l'histoire religieuse de la révolution française. (Fransız Devriminin Dinsel Tarihine Katkılar) 1907
- Annales révolutionnaires. (Devrimci Yıllıklar) 1908
- La Révolution et l'Église, études critiques et documentaires. (Devrim ve Kilise, eleştirel incelemeler ve belgeler) 1910
- Rome et le clergé français sous la Constituante. (Kurucu Meclis Döneminde Roma ve Ruhbanlık) 1911
- François Chabot. 1914
- Révolution et les étrangers; cosmopolitisme et défense nationale. (Devrim ve Yabancılar; kozmopolitizm ve ulusal savunma) 1918
- Un Procès de corruption sous la terreur; l’affaire de la Compagnie des Indes. (Terör Döneminde bir Yolsuzluk Davası; Hindistan
Kumpanyası olayı) 1920
- Robespierre terroriste. (Terörist Robespierre) 1921
- Révolution française. (Fransız Devrimi) 1922; Türkçesi: Fransız İhtilali, çev: Şükrü Kaya, Kanaat Kitabevi, İstanbul, 1940
- Annales historiques de la Révolution française. (Fransız Devrimi Tarihi Yıllıkları) 1924
- Autour de Danton. (Danton'un Çevresinde) 1926
- La Vie chère et le mouvement social sous la Terreur. (Terör Döneminde Pahalı Hayat ve Sosyal Hareket), Paris: Armand Colin, 1927
- La Réaction thermidorienne. (Thermidor Gericiliği) 1929
- Girondins et Montagnards. (Jirondenler ve Montanyarlar) 1930
- Le 10 août. (10 Ağustos) Paris: Gallimard. 1931
- La Révolution française (jusqu'au 9 Thermidor). (Fransız Devrimi (9 Thermidor'a kadar)) Paris: Armand Colin, 1922-1924
- Le Directoire, du 11 brumaire an IV au 18 fructidor an V. (Direktuar, IV. yıl 11 brumaire'den V. yıl 18 fructidor'a kadar) 1934
- Études sur la Révolution française. (Fransız Devrimi Üzerine İncelemeler) 1954
- Études sur Robespierre. (Robespierre Üzerine İncelemeler) Paris, 1958
Kaynakça
