Abbâsî mutfağı

Abbâsî mutfağı,Abbâsîler dönemindeki mutfak kültürüdür. İslâm'ın ilk yıllarında son derece sade olan beslenme tarzı, Abbâsîler döneminde giyim-kuşam, ev süsleme, sanat ve edebiyat gibi alanlardaki gelişime paralel olarak ilerleme kaydeder. Mutfak ile ilgili günümüze kadar gelen en eski el yazması onuncu yüzyıla ait olan İbn Sayyar el-Varrak'ın “Kitabu’l Tabih” adlı eseridir. Bu eser dokuzuncu yüzyılın başında Bağdad'da yer alan yüksek mutfak kültürü ile ilgili kanıtlar içermektedir.[1] Kitâbü't-Tabîh (Arapça: كتاب الطبيخ ‎, Yemek Kitabı) Muhammed bin el-Hasan bin Muhammed bin el-Karim el-Bağdadi (genellikle el-Bağdadi olarak adlandırılır) (ö. 1239) yazdığı yemek kitabıdır. Abbasi dönemine ait yemekleri derlemiştir.

Yemekler

  • Tirit (ekmeğin et suyuna doğranması ve onun üzerine pişirilmiş et parçalarının konması yoluyla yapılır)
  • Lemze (yağlı ekmek anlamına gelir)
  • Kûtân (balık ve pirinç)
  • Utriyye (un yemeği)
  • Rebîke (hurmanın yağla karıştırılması ile yapılır)
  • Ceşîş (yoğrulmuş unun bir çömleğe konması ve üstüne et ya da hurma ilâve edilerek pişirilmesi ile elde edilir.)
  • Akke (yağlı hamurun kurutulması manasına gelir)
  • Kadîd (dilim olarak kesilmiş et yemeği)
  • Safîf (etin enlemesine kesilmesi ile elde edilir)
  • Savîk (buğday ve arpadan elde edilir)
  • Hazîre (yemek) (yağ ve undan yapılan bir çorbadır)(Bol suyun içine küçük et parçalarının konması ve bunun üzerine un serpilmesi anlamına gelir.)
  • Asîde (etsiz hazîre)
  • Serîd (et suyu ve nohuttan yapılan kebaptır)

Ekşi et yemekleri

  • Sumâkiyye (sumak suyu ile yapılır)
  • Limûniyye (limon ve etle yapılır)
  • Rummâniyye (nar ve etle yapılır)
  • Hisrimiyye (ham üzümle yapılır)
  • Tuffâhiyye (elma ve başka bazı meyvelerin etle birlikte pişirilmesiyle yapılır)
  • Ribâsiyye (kuşüzümü ile pişirilir)
  • Naranciyye (portakal ve diğer narenciyelerle yapılır)

En sık yapılan et yemekleri

  • Bezmâverd (kavrulmuş et, beyaz ekmek, gül suyu, nane yaprağı, sirke, limon tuzu ve cevizle yapılır)(Bu nedenle “lokma el-kadî”, “lokma el-hulefâ”, “nergisu’l-mâide” gibi isimler de verilmiştir)
  • Dikbârika (et, nohut, kişniş, soğan, pırasa, sirke, biber ve bazen da şeker ilave edilerek yapılan bir yemektir)
  • Madirâ (kaymak anlamına gelen mâdir kelimesinden türetilen “Mâdirâ” ise, kaymak tutmuş süt ile et ya da tavuktan yapılır)
  • Sikbâc (Fârisi kökenli bir yemek olan sikbâc yemeği, yağlı et, havuç, patlıcan, badem, kuş üzümü, kuru incir, hurma suyu karışımı, sirke ve özel bazı baharatlarla yapılır)
  • İsfidbâc (beyaz çorba anlamında bileşik Farsça bir adı olan İsfidbâc yemeği, badem sütü ve etten yapılır)

Tavuk yemekleri

  • Hâmidâ
  • Masûs
  • Mamkûr
  • Mutacân
  • Maklû
  • İsfidbâc
  • Haşhaşiyye
  • Feludhâciyye
  • Halaviyye

Tatlılar

  • Felûzec (İran asıllı bir tatlı türü olan Felûzec, yer bademi, şeker, gül suyu ve diğer bazı karışımlarla yapılır)
  • Lazvînâc (bir badem şekerlemesi olan Lazvînac, ezilmiş badem, ekmek kırıntıları, gülsuyu şurubu, şeker ve susam yağından yapılır)
  • Zalâbiyâ (ana malzemesi şekerle badem olan Zalâbiyâ, gül suyu, misk ve kafûrla lezzetlendirilir, çeşitli kalıplar içinde pişirilir)
  • Sabûniyyâ (çözülmüş şeker ve yer bademi ile hazırlanır ve kalıplara dökülür)
  • Khabîs (bir çeşit marmelattır. Susam yağı ya da süt, somun ekmeği içi, şekerle yapılmaktaydı)
  • Kataif

İçecekler

  • Nebîz (nebîz'in, “en-nebîzu’l-a’nabî”, “en-nebîzu’z-zabibî”, “en-nebîzu’t-tamarî”, “en-nebîzu’l-asalî” ve “dushabî” gibi çeşitleri vardır)
  • Fukka
  • Dûshâb el-mahsûrî

Sütle hazırlanan yemekler

  • Mâdirâ
  • Lebeniyye[2]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2021. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 21 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Kasım 2021.