2021 Rusya protestoları, tutuklanan muhalefet lideri Aleksey Navalni'yi ve Palace for Putin filmini desteklemek için 23 Ocak 2021'de başlayan 21 Nisan 2021'de sona eren protesto.[4][5][6][7]
Navalni, 17 Ocak 2021'de Rusya'ya döndü ve burada ertelenen hapis cezasının şartlarını ihlal ettiği iddiasıyla hemen gözaltına alındı.[19] Geri dönmeden önce, Federal Cezaevi Servisi (FSIN), Navalni'nin Moskova'ya vardığında gözetim şartlarını ihlal ettiği için hapis cezasına çarptırılabileceğini söyledi ve döndüğünde onu tutuklamanın "zorunlu" olacağını söyledi;[20] 2014 yılında Navalni, siyasi amaçlı olarak nitelendirdiği Yves Rocher davasında ertelenmiş hapis cezası aldı ve 2017 yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Navalni'nin haksız yere mahkûm edildiğine karar verdi.[21][22]Rusya Soruşturma Komitesi de Navalni'yi dolandırıcılık iddiasıyla soruşturduğunu söyledi.[23]
18 Ocak'ta bir mahkeme kararı, şartlı tahliyesini ihlal ettiği gerekçesiyle Navalni'nin 15 Şubat'a kadar tutuklanmasına karar verdi. Navalni için polis merkezinde geçici bir mahkeme kuruldu. Ertelenen cezasının hapis cezasıyla değiştirilip değiştirilmeyeceğini belirlemek için 29 Ocak'ta başka bir duruşma yapılacak.[24] Navalni prosedürü "nihai kanunsuzluk" olarak nitelendirdi. Ayrıca destekçilerini sokağa çıkmaya çağırdı ve "Sessiz olmayın. Direnin. Sokaklara çıkın - benim için değil, sizin için" dedi. Navalni'nin bölgesel ağ başkanı Leonid Volkov, 23 Ocak'ta ülke genelinde düzenlenecek protestolar için hazırlıkların yapıldığını söyledi.[25]
19 Ocak'ta hapisteyken, Navalni ve Yolsuzlukla Mücadele Vakfı (FBK) tarafından Putin'i yolsuzlukla suçlayan bir soruşturma yayınlandı. Videoda ayrıca insanları sokağa çıkmaya çağırdı.[26] Protestolar başlamadan önce video, YouTube'da 60 milyonun üzerinde görüntülendi.[27]
20 Ocak'ta, devlet iletişim bekçisi Roskomnadzor, sosyal ağ siteleri Vkontakte (VK) ve TikTok'tan protestolara yapılan çağrıların yayılmasını durdurmasını istedi.[28]
21 Ocak'ta polis, Lyubov Sobol dahil Navalni'nin yardımcılarını ve müttefiklerini gözaltına almaya başladı. Sobol serbest bırakılırken bazıları hapse atıldı veya para cezasına çarptırıldı.[29]İçişleri Bakanlığı da protestolara katılma çağrılarını yayanları kovuşturmakla tehdit etti. Başsavcılık ayrıca sansürcü Roskomnadzor'a protesto çağrısı yapan sayfalara erişimi engelleme talimatı verdi.[30]
22 Ocak'ta Moskova İçişleri Bakanlığı Ana Müdürlüğü protestolara yapılan çağrılara veya bunlara katılımlara karşı uyarıda bulundu. Yetkisiz olayları düzenleme girişimlerinin ve "katılımcılar tarafından kışkırtıcı eylemlerin" "kamu düzenine tehdit" olarak değerlendirileceğini ve "derhal bastırılacağını" belirtti.[31] Sosyal medya ağları da protestolarla ilgili bilgileri kaldırmaya başladı. VK, protestolarla ilgili bir dizi sayfaya erişimi engelledi ve sayfaların Başsavcılık gereği engellendiğini belirtti.[32] Roskomnadzor ayrıca VK, Instagram, TikTok ve YouTube'un "çocukların yasadışı kitlesel etkinliklere katılmaları çağrısında bulunan" bazı içerikleri engellediğini belirtti.[33]
Olaylar
23 Ocak
Reuters, Moskova'da en az 40.000 protestocunun toplandığını tahmin etti.[35][36] Yetkililer yalnızca 4.000 katılımcı tahmini verirken diğer tahminler 15.000 ve 25.000 katılımcıyı içeriyordu.[37][38] Protestocular, Tverskaya Caddesi ve Pushkinskaya Meydanı'nda Navalni'nin tutuklu olduğu Matrosskaya Tishina yakınlarında sona eren bir geçit töreniyle toplanmaya başladı.[39] Şehirdeki çevik kuvvet polisi, protestoyu dağıtmaya ve başlamadan önce katılımcıları gözaltına almaya başladı.[4]Aleksey Navalni'nin eşi Yuliya Navalnaya ve müttefiki Lyubov Sobol protestolara katıldıktan sonra Moskova'da gözaltına alındı. Navalnaya 3 saat gözaltında tutulduktan sonra serbest bırakıldı.[40] Navalni'nin müttefiki Lyubov Sobol da Pushkinskaya Meydanı'na geldikten kısa bir süre sonra gözaltına alındı ve daha sonra para cezasına çarptırıldı.[4] Tsvetnoy Bulvarı'nda bir FSB arabası bir protestocu kalabalığı tarafından durduruldu ve kartopu ile vuruldu, arabanın sürücüsünün gözünden yaralanması olduğu bildirildi.[41] Devlet medyası, 40 civarında polis memurunun yaralandığını bildirdi.[42] Soruşturma Komitesi, polise yönelik şiddet olayları hakkında soruşturma açtığını söyledi.[42]
Kommersant'a göre, Sankt-Peterburg'da yaklaşık 5.000 protestocu toplandı. MBKh Media'ya göre protestoya yaklaşık 10.000 kişi katıldı. Protestocular Senato Meydanı'nda toplandı ve Nevsky Prospekt ve Kazan Katedrali'ne, ardından polisin protestocuları dağıtmaya başladığı Mars Alanı'na doğru hareket ettiler.[43][44] Bir polisin kadını karnından tekmelemesinin videosu internette dolaşıma girdi. Kadının daha sonra yoğun bakıma alındığı bildirildi. Polis olaydan dolayı özür diledi ve İçişleri Bakanlığı'nın soruşturma açtığı öğrenildi.[45][46] OVD-Info'ya göre, St. Petersburg'da 500'den fazla kişi gözaltına alındı.[47]
Perm'deki protestocuların sayısı 3.000 ile 10.000 arasında değişiyordu.[6] MBKh Media'ya göre Ufa'daki protestoya yaklaşık 2.500 kişi katıldı, Çelyabinsk'teki protestoya yaklaşık 5.000 kişi katıldı, Samara'daki protestoya yaklaşık 3.000 kişi katıldı ve Arhangelsk'teki protestoya yaklaşık 3.000 kişi katıldı.[43] Bauman Caddesi'nde başlayan protesto gösterisinde Kazan'da yaklaşık 3.000-4.000 kişinin toplandığı tahmin ediliyor.[48]Kaliningrad'da, Zafer Meydanı'na doğru hareket eden protestoya 3.000 kadar kişinin katıldığı tahmin ediliyor.[49] OVD-Info'ya göre, Krasnodar'da yaklaşık 5.000-7.000 kişinin protestoya katıldığı ve 50'den fazla kişinin gözaltına alındığı tahmin ediliyor.[50]
Tayga.info'ya göre Sibirya'da ve Novosibirsk'te yaklaşık 4.000 protestocu toplandı. Binlerce kişi şehirdeki Memurlar Evi'nden şehir merkezindeki Lenin Meydanı'na yürüdü. Polis, gösteriyi güç kullanarak dağıtarak ana caddeyi kapattı. OVD-Info'ya göre, şehirde yaklaşık 100 kişi gözaltına alındı.[51]İrkutsk'ta da protestoya birkaç bin kişi katıldı.[52]
Yekaterinburg'daki protestocuların sayısı 5.000 ile 11.000 arasında değişiyordu. Polis ve protestocular arasında, memurların kartopu ve duman bombalarıyla hedef alındığı bildirildi.[4] Protestolara şehrin eski belediye başkanı ve muhalefet siyasetçisi Yevgeny Roizman ve Şehir Duma milletvekili Konstantin Kiselev katıldı.[53]
Novaya Gazeta'ya göre Vladivostok'ta 3.000 kadar protestocu toplandı, Habarovsk'ta yaklaşık 1.000 protestocu ve Nijni Novgorod'daki ana cadde boyunca yaklaşık 10.000 protestocu Kremlin'e yürüdü.[6] Rus YouTuber Yury Dud şehirdeki protestoya katıldı, ancak gazetecilere oraya "müzikal, kültürel ve dostluk işleri" için geldiğini söyledi. Protestocular dağılmadan önce merkez meydana doğru hareket ettiler.[54][55][56]Novaya Gazeta'ya göre, polis kalabalığı dağıtmadan ve katılımcıları gözaltına almadan önce, hem Navalny hem de tutuklanan eski vali Sergey Furgal'ı desteklemek için Habarovsk'ta Lenin Meydanı'nda yaklaşık 1000 protestocu toplandı. Sıcaklığın -50 °C'ye ulaştığı Yakutsk'ta birkaç yüz protestocu şehrin ana meydanında toplandı.[6][43] OVD-Info'ya göre Habarovsk'ta 60'tan fazla kişi gözaltına alındı, Vladivostok'ta 30'dan fazla kişi gözaltına alındı ve Yakutsk'ta 30 kişi gözaltına alındı.[47]
Rusya'nın bazı şehirlerinde internet ve cep telefonu şebekesi kesintileri yaşandı. Moskova, Sankt-Peterburg, Nijni Novgorod, Krasnodar, Tümen, Çelyabinsk, Yekaterinburg, Voronej, Rostov-na-Donu ve Saratov gibi şehirlerde iletişim sorunları bildirildi. Rusya'daki Twitter kullanıcıları da ağa erişimde sorunlar yaşadıklarını bildirdi.[57] OVD-Info'ya göre, o gün ülke genelinde 3.629 kişi gözaltına alındı ve bunların 1.400'ü Moskova'da.[58]
Hollanda'nın Lahey kentinde düzenlenen bir mitingde yaklaşık 100 kişi toplandı.[6]
İsrail'in başkenti Tel Aviv'de, Rusya Büyükelçiliği yakınında yaklaşık 1.500 kişinin bir mitingde toplandığı tahmin ediliyor. COVID-19 ile ilgili kısıtlamalar nedeniyle, kalabalığın organizatörler tarafından dağılması istendi. Birkaç yüz gösterici daha sonra Rus büyükelçiliğine doğru hareket etti. Diğer 600 protestocunun Hayfa'daki bir mitingde toplandığı tahmin ediliyor.[60][61]
Almanya'nın başkenti Berlin'de yaklaşık 1000 protestocunun bir mitingde toplandığı tahmin ediliyor.[59]
Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da, Rusya Büyükelçiliği önünde yaklaşık 150 kişi toplandı.[62]
İsveç'in başkenti Stockholm'da, Rusya Büyükelçiliğinin önünde yaklaşık 80 kişi toplandı.[63]Göteborg'da ise yaklaşık 20 kişi Rus konsolosluğunun önünde toplandı.[64]
Sırbistan'ın başkenti Belgrad'da, polis gelmeden önce "epidemiyolojik önlemleri ihlal ettikleri" gerekçesiyle Aziz Sava Kilisesi'nin önünde yaklaşık 10 kişi toplandı.[65][66]
Tepkiler
Yurt içi
Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov, ABD'yi Rusya'nın içişlerine karışmakla suçladı. ABD büyükelçiliği, Moskova'daki protestoların yeri konusunda Amerikan vatandaşlarına uyarı gönderdi ve ABD yetkilileri de polisin baskısını eleştirdi.[67] Peskov ayrıca protestoların ölçeğini küçümseyerek, "az sayıda insan çıktı" ve "pek çok kişinin Putin'e oy verdiğini" söyledi.[68]
Uluslararası
Ülkeler
Birleşik Krallık - Dışişleri Bakanı Dominic Raab, "Rus yetkililerin barışçıl protestoculara ve gazetecilere karşı şiddet kullanmasını" kınadı ve ayrıca Rus hükûmetini "barışçıl gösteriler sırasında gözaltına alınan vatandaşları serbest bırakmaya" çağırdı. Birleşik Krallık Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada, "barışçıl protestocuların gözaltına alınmasından derinden endişelendiğini" ve "durumu yakından izlemeye" devam ettiğini söyledi.[69]
ABD - Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price, "Rus yetkilileri evrensel haklarını kullandıkları için gözaltına alınanların hepsini serbest bırakmaya çağırıyoruz" dedi.[69]