Pierre de Coubertin'in başkanlığında 16-23 Haziran 1894 tarihleri arasında Paris'te düzenlenen kongrede, çeşitli ulusların katılacağı bir çok sporlu etkinlik düzenlenmesi kararlaştırıldı. Uluslararası Olimpiyat Komitesinin de kurulduğu kongre sonucunda bu etkinliğin, antik Olimpiyat Oyunları'nın antik Yunanistan'da ortaya çıkmış olmasından ötürü Atina'da düzenlenmesi belirlendi. Oluşturulan yönetmelik gereğince yalnızca oyunlara yalnızca amatör sporcuların katılması kararlaştırılırken eskrimdeki bir kategori dışındaki tüm müsabakalarda amatör sporcular yarıştı.
Oyunların ana mekânı konumundaki Panathinaiko Stadyumu, dönem itibarıyla bir spor etkinliğini seyretmek için gelen en kalabalık insan topluluğuna ev sahipliği yaptı. Şehirdeki farklı mekânların yanı sıra Pire ve Maraton'da da birtakım etkinlikler düzenlendi. Komite verilerine göre karma takımlar dahil 14 ülkeden katılan tamamı erkek 241 sporcunun mücadele ettiği oyunlar,[a][b] o tarihe kadar gerçekleştirilen etkinlikler arasında uluslararası anlamda en yüksek katılımın sağlandığı etkinlik oldu. 9 sporda toplam 43 müsabakanın düzenlendiği etkinliklerin madalya sıralamasının birinci sırasında; 11 altın, 7 gümüş ve 2 bronz madalyayla Amerika Birleşik Devletleri yer aldı.[c] Ev sahibi Yunanistan ise toplamda 47 madalya toplayarak en çok madalya kazanan ülke olurken altın madalya sayısı 10'da olduğundan madalya sıralamasında ikinci oldu.
Oyunların ardından Yunanistan Kralı I. Yeoryos ile Amerika Birleşik Devletleri'ni temsil eden bazı sporcuların da aralarında bulunduğu bir kesim, gelecekteki oyunların da Atina'da düzenlenmesi için Coubertin ve Uluslararası Olimpiyat Komitesine talepte bulundu. Ancak 1900 Yaz Olimpiyatları, daha önceden planlandığı gibi Paris'te düzenlendi ve resmî bir organizasyon sayılmayan 1906 Ara Olimpiyatları hariç, 108 sene sonraki 2004 Yaz Olimpiyatları'na kadar Olimpiyatlar Yunanistan'a dönmedi.
Oyunların kuruluşu ve hazırlıklar
Oyunlar sırasında Uluslararası Olimpiyat Komitesi üyeleri, Nisan 1896
17. yüzyıldan itibaren Avrupa'da, antik Olimpiyat Oyunları'ndan esinlenilerek çeşitli çok sporlu etkinlikler düzenleme fikirleri ortaya çıkmaya başlandı. Antik Olimpiyat Oyunları'nın çıkış noktası olan Yunanistan'daki ilk benzer etkinlik 1859'da, Evangelis Zappas tarafından Olimpiyatlar adıyla organize edildi.[1]Pierre de Coubertin de, William Penny Brookes'un çeşitli ulusların katılacağı birçok sporlu etkinlik düzenleme fikrini uygulamak için harekete geçti.[2][3] Coubertin, Olimpiyatları canlandırma fikrini ilk kez 25 Kasım 1892'de, Union des sociétés françaises de sports athlétiques tarafından Paris'te düzenlenen bir etkinlikte dile getirdi.[1] 16-23 Haziran 1894 tarihleri arasında Sorbonne'da organize ettiği kongreye katılan 12 ülkeden gelen 79 delegeye ise gerçekleştirmeyi düşündüğü planlarını sundu.[4] Sporda amatörlükle ilgili olan ve "Uluslararası Amatörler Kongresi" adını taşıyan etkinlik, "Olimpiyat Oyunları'nın Yeniden Kuruluşu Uluslararası Kongresi" adını aldı.[1] Sunduğu teklifin kongrede kabul görmesiyle birlikte ilk modern Olimpiyat Oyunları için bir tarih belirlenmesi konusu gündeme geldi. Coubertin, 1900 yılında Paris'te gerçekleştirilecek olan Expo ile eş zamanlı olarak düzenlenmesi fikrini ortaya atsa da, etkinliğin altı yıl sonra gerçekleştirilmesi durumunda halkın ilgisinin kaybolabileceğini öne süren kongre üyeleri 1896 yılı konusunda anlaştı.[5] Tarih konusunun belirlenmesinin ardından etkinliğin gerçekleştirileceği yer konusuna geçildi. Bazı kongre üyeleri Londra'yı önerse de Coubertin buna karşı çıktı. Kongre başkanlığını da yürüten Yunan Demetrius Vikelas ile Coubertin'in Atina konusunda fikir birliğine varması sonrasında Vikelas, etkinliğin Atina'da düzenlenmesi önerisini 23 Haziran günü kongreye sundu. Teklif kabul görürken aynı toplantı sırasında kurulan Uluslararası Olimpiyat Komitesi başkanlığına da Vikelas seçildi.[1][6]
Oyunlara finansman oluşturmak için satışa sunulan posta pullarından biri
Oyunların Yunanistan'da düzenleneceğinin belirlenmesinin ardından Başbakan Harilaos Trikupis ve Zappas Olimpiyat Komitesi Başkanı Stefanos Dragumis, yaşadıkları finansal ve siyasi sorunlar sebebiyle Yunanistan'ın bu etkinliğe ev sahipliği yapamayacağını belirti.[7] 1894'te kurulan Yunan Olimpiyat Komitesinin başkanı Stefanos Skuludis tarafından sunulan raporla, organizasyon maliyetinin Coubertin tarafından hesaplanandan üç kat fazla olacağı belirtildi. Raporda, Yunanistan'ın mevcut şartlar altında oyunları düzenleyemeyeceği ve ülkenin ev sahipliğinden çekilmesi gerektiği ifade ediliyordu. Bu durumun ardından Skuludis ve ona katılan bazı komite üyeleri görevinden istifa etti.[8] Ocak 1895'te komitenin başkanlığına getirilen Veliaht Prens Konstantin, etkinlik için maddi kaynaklar aramaya başladı.[9] Organizasyonda kullanılmak amacıyla ülke halkından yaklaşık 300.000 drahmi bağışın yanı sıra, özel olarak hazırlanan posta pullarının satışlarından 400.000 drahmi, bilet satışlarından 200.000 drahmi toplandı. Evangelis Zappas ve kuzeni Konstantinos Zappas'ın mirası[10] da organizasyon kapsamında kullanıldı. Panathinaiko Stadyumu'nun yenilenmesinin 920.000 drahminin üzerindeki maliyeti ise Georgios Averof'un yaptığı bağışla karşılandı.[11][12][13] Bu bağış karşılığında Averof'un stadyum dışına yapılan heykeli 5 Nisan 1896 tarihinde açıldı.[13]
Uluslararası Olimpiyat Komitesinin 1894'te oluşturduğu yönetmelikle oyunlara yalnızca amatör sporcuların katılması karar altına alındı ve eskrimdekimaster flöre dışındaki tüm müsabakalarda amatör sporcular mücadele etti.[14][15] Bu dönemde bazı spor dalları için uluslararası anlamda kabul gören kurallar bütünü bulunmadığından, organizasyon komitesi farklı kurumların oluşturduğu kuralları baz aldı. Öte yandan Prens Yeoryos baş hakemdi ve son karar yetkisi ona aitti. Bu durumu Coubertin "onun varlığı, hakem kararlarını güçlendirdi ve kararlara otorite kazandırdı" şeklinde değerlendirdi.[16]
6 Nisan'da (o dönem Yunanistan'da kullanılan Jülyen takvimine göre 25 Mart) Panathinaiko Stadyumu'nda düzenlenen törenle oyunların açılışı gerçekleştirildi. Batı ve Doğu Hristiyanlıkları için Paskalya Pazartesisi'ne denk gelen bu tarih, aynı zamanda Yunanistan'ın bağımsızlığını elde ettiği gün kabul edilmekte ve ulusal bir bayram olarak kutlanmaktaydı.[16][22] Açılış esnasında stadyumda yaklaşık 80.000 kişinin yanı sıra Yunanistan Kralı I. Yeoryos, karısı Olga ve çocukları da yer aldı.[23] Katılan sporcuların çoğu, milletlerine göre ayrılmış bir şekilde sahada dizilmişti. Organizasyon komitesi başkanı Veliaht Prens Konstantin'in yaptığı konuşmanın ardından, I. Yeoryos tarafından oyunlar resmî olarak açıldı.[23]
Konuşmanın ardından, sözlerini Kostis Palamas'ın yazdığı ve Spiridon Samaras'ın bestelediği Olimpiyat İlahisi, bir bandoya eşlik eden 150 kişilik koro tarafından seslendirildi.[23]1960 Yaz Olimpiyatları'na kadarki açılış törenlerinde müzikal yönden farklı uygulamalar yapılsa da, 1958 yılında Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından alınan kararla, 1896 Olimpiyatları'nda icra edilen bu marş, oyunların resmî marşı olarak kabul edildi.[24]
Sporlar
Oyunların Ocak 1895'te yayımlanan ilk programı
Kongrenin ardından, Temmuz 1894'te yayımlanan Bulletin du Comité International des Jeux Olympiques adlı kongre dergisinde, oyunlarda gerçekleştirilen sporların yanı sıra futbol, buz pateni, boks, binicilik ve polonun da yer alması gerektiği belirtiliyordu.[25] Derginin Ocak 1895 tarihli sayısında açıklanan 1896 Yaz Olimpiyatları programında yer alan kürek ve yelken müsabakaları ise düzenlenecekleri günlerdeki olumsuz hava şartları sebebiyle iptal edildi. Aynı programda yer alan kriket ile sutopu müsabakaları ise gerçekleştirilmedi.[26][18] Oyunlarda, resmî raporlarda yer verilmese de, gösteri amacıyla futbol ve kriket maçı ya da maçlarının gerçekleştiğini öne süren kaynaklar vardır.[27][28][29][30]
Sonuç olarak oyunlar kapsamında, 9 sporda toplam 43 etkinlik düzenlendi. Aşağıda, oyunlar kapsamında yarışılan sporlar ve parantez içerisinde bu sporlar kapsamında düzenlenen etkinlik sayısı verilir:
10 sene sonraki 1906 Ara Olimpiyatları'na kadar millî takım konsepti Olimpiyat hareketinin önemli bir parçası olmamasına rağmen birçok kaynak, 1896 Olimpiyatları'nın katılımcılarının milletlerini listeler ve madalya sayılarını verir. Oyunlarda mücadele eden sporcuların ülkeleri hakkında farklı değerlendirmeler vardır. Uluslararası Olimpiyat Komitesi, karma takımları da bir ulus kabul eder ve oyunlara 14 ulustan 241 sporcunun katıldığını belirtir.[24]Bill Mallon; IOC'nin Yunanistan adına listelediği Kıbrıs, Smirni ve Mısır'dan katılan birer sporcuyu bu uluslar adına listeleyerek toplam ülke sayısını 15 olarak gösterir. Toplam katılımcı sayısını 245, adı bilinen sporcu sayısını ise 177 olarak verir. Adı bilinmeyen Yunan sporcuları hesaba katarken ise, farklı yüzme etkinliklerinde mücadele eden kişilerin aynı kişi olabileceğini de belirterek oyunlarda mücadele eden 166 Yunan sporcu olduğunu söyler.[31] Uluslararası Olimpiyat Tarihçileri Topluluğuna ait çevrimiçi veritabanı Olympedia'da, Uluslararası Olimpiyat Komitesi verilerinde katılımcı uluslararasında yer alan Şili'yi yerine Bulgaristan'a yer verilir ve adı bilinen 176 sporcu listelenir.[32]
Uluslararası Olimpiyat Komitesine göre oyunlarda mücadele eden ülkeler şu şekildedir:
Kıbrıs - O dönemde Birleşik Krallık'a bağlı olan Kıbrıs'tan oyunlara katılan Anastasios Andreu, Mallon tarafından Kıbrıs'ı temsil etmiş olarak gösterilir.[31]
Mısır - Mısır'ın İskenderiye şehrinde yaşayan Dionisios Kasdaglis, Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından önceleri tek erkekler müsabakalarında Yunanistan, çift erkekler müsabakalarında ise Yunan Dimitrios Petrokokkinos ile birlikte yarışmasına karşın karma takımlar altında listeleniyorken günümüzde Yunanistan adına listelenir.[37][38] Olympedia'nın da Yunanistan adına listelediği Kasdaglis,[39] Mallon tarafından yalnızca çiftlerde Mısırlı olarak gösterilir.[31]
Smirni - O dönemde Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı olan Smirni'den oyunlara katılan Dimitrios Tomprof ve Nikos Loverdos, Uluslararası Olimpiyat Komitesi ile Olympedia'nın Yunanistan altında listelenirken Mallon tarafından Smirni'yi temsil etmiş olarak gösterilir.[31]
Kapanış töreni sırasında stadyum çevresinde şeref turu atan madalya kazanan sporcular
Oyunların resmî kapanışının 14 Nisan (Jülyen takvimine göre 5 Nisan) günü yapılması planlansa da, aşırı yağmur sebebiyle kapanış töreni 15 Nisan'da gerçekleştirildi. Yunan kraliyet ailesinin de yer aldığı tören, Yunanistan millî marşı "Imnos is tin Eleftherian" ile, oyunlarda mücadele eden George S. Robertson'un bestelediği Grekçe bir odun okunmasıyla başladı.[16][40] Akabinde kral, müsabakaları ilk iki sırada tamamlayan sporculara ödüllerini takdim etti. Günümüzün aksine ilk sırayı elde edenlere birer gümüş madalya, zeytin dalından yapılan taç ve diploma; ikinci sırayı elde edenlere birer bakır madalya, defne yaprağından yapılan taç ve diploma verildi. Madalyalar Jules Chaplain, diplomalar ise Nikolaos Gizis tarafından tasarlanmıştı. Katılan diğer sporculara ise Nikiforos Litras tarafından tasarlanan hatıra madalyası takdim edildi.[41][42] İlk sırayı yer alanlara verilen madalyaların ön yüzünde elinde dünyayı tutan Zeus'un bir tasviri vardır. Dünyanın üzerinde ise, elinde zeytin dalı tutan kadın tasvir edilmiş olup yanında Yunanca "Olympia" yazar. Arka yüzünde ise Akropolis'in bir tasviri ile yukarısında Yunanca "1896'da Atina'daki Uluslararası Olimpiyat Oyunları" yazısı bulunur.[43]
Coubertin'in arkadaşı Michel Bréal'den kupa alan Spiridon Luis gibi bazı sporcular ise ek ödüller aldı. Ödüllerin verilmesinin ardından Luis'in liderlik ettiği madalya sahipleri, çalınan Olimpiyat Marşı eşliğinde stadyumun çevresinde şeref turu attı. Kral Yeoryos, ilk Olimpiyatların sona erdiğini bildirmesinin ardından, Yunanistan millî marşı eşliğinde stadyumu terk etti.[16][40] Aynı günün akşamı Hotel Grande Bretagne'da, sporcular ve diğer ülkelerden gelen muhabirler adına bir etkinlik düzenlendi.[40]
Bundan sonraki oyunların da Atina'da düzenlenmesi gerektiğini savunan Yeoryos'un bu fikrine yarışmalarda mücadele eden Amerikalı sporcuların çoğu destek vermiş ve bu düşünceyi belirten bir yazı hazırlayarak Veliaht Prens Konstantin'e sunmuştu. Bu düşünceye karşı olan Coubertin ise sonraki oyunların farklı yerlerde düzenlenmesi fikrini savunmaktaydı. Dört yıl sonra, 1900 yılında gerçekleştirilen II. Olimpiyat Oyunları da bu kapsamda Paris'te düzenlendi.[44]
Oyunlarda verilen gümüş madalyaKapanış töreni sırasındaki madalyaların takdim edildiği bölümden bir görünüm
On ülkenin temsilcileri madalya kazanmayı başarırken farklı milletlere mensup sporculardan oluşan karma takımlar da toplamda iki madalya kazandı. 11 altın madalyayla Amerika Birleşik Devletleri, madalya sıralamasında ilk sırada yer alırken en çok madalya kazanan ülke 47 madalyayla ev sahibi Yunanistan oldu. Sıralamada ikinci sırada yer alan Yunanistan, aynı zamanda 18 gümüş ve 19 bronz madalyayla bu madalyaları da en çok kazanan ülkeydi.[c][45]
1984'te NBC'de yayımlanan The First Olympics: Athens 1896 adlı iki bölümlük mini dizide oyunların kuruluşu, gerçekleştirilmesi ve oyunlara yapılan hazırlıklar konu edilir.[46]
Notlar
^abUluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından verilen ve karma takımların da dahil edildiği sayıdır. Kaynaklara göre değişiklik gösterebilen bu sayı hakkındaki detaylı bilgi için ilgili başlığa bakılabilir.
^abUluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından verilen sayıdır. Kaynaklara göre değişiklik gösterebilen bu sayı hakkındaki detaylı bilgi için ilgili başlığa bakılabilir.
^abVerilen birincilik madalyaları gümüşten, ikincilik madalyaları ise bronzdan olsa da geçmişe yönelik yapılan düzenlemeyle ilk üç sıradaki sporcuların sırasıyla altın, gümüş ve bronz madalya aldığı kabul edilir.
^Bijkerk, Anthony T. (2004). "Pierre de Coubertin". Findling, John E.; Pelle, Kimberly D. (Ed.). Encyclopedia of the Modern Olympic Movement (İngilizce). Greenwood Publishing Group. s. 457. ISBN0-313-32278-3. OCLC52418065.
^Zarnowski, C. Frank (1992). "A Look at Olympic Costs"(PDF). Citius, Altius, Fortius (İngilizce). 1 (1): 16-32. 28 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi.
^"Les Jeux Olympiques". Bulletin du Comité International des Jeux Olympiques (Fransızca), 1. Paris: Uluslararası Olimpiyat Komitesi. Temmuz 1894. s. 4.
^"Programme des Les Jeux Olympiques de 1896". Bulletin du Comité International des Jeux Olympiques (Fransızca), 3. Paris: Uluslararası Olimpiyat Komitesi. Nisan 1896. s. 1.
^"Olympic Roll of Honour"(PDF). FIFA News (İngilizce), 155. FIFA. Nisan 1976. s. 206. 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 27 Haziran 2022.
^Mallon, Bill; Kluge, Volker (2017). "The Rumoured Football Matches at the 1896 Olympics"(PDF). Journal of Olympic History (İngilizce). 25 (1). Uluslararası Olimpiyat Tarihçileri Topluluğu. ss. 54-55. 3 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 27 Haziran 2022.
^"Athens 1896 medal table" (İngilizce). Uluslararası Olimpiyat Komitesi. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022.
Coubertin, Pierre De; Philemon, Timoleon J.; Politis, N. G.; Anninos, Charalambos (1897). The Olympic Games: BC 776 - AD 1896(PDF) (İngilizce). Atina: Charles Beck. 27 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2015.
Lennartz, Karl; Wassong, Stephen (2004). "Athens 1896". Findling, John E.; Pelle, Kimberly D. (Ed.). Encyclopedia of the Modern Olympic Movement (İngilizce). Greenwood Publishing Group. ISBN0-313-32278-3. OCLC52418065.
_pictogram.svg){kind=small}
_pictogram.svg){kind=small}
_pictogram.svg){kind=small}
