İmranlı, Sivas ilinin bir ilçesidir. İç Anadolu Bölgesinin en doğusunda yer alan İmranlı, il merkezine 104 km uzaklıktadır. İlçenin yüzölçümü 1.229 km2 ve denizden yüksekliği 1650 metredir. İmranlı, doğusunda Erzincan iline bağlı Refahiye ve İliç ilçeleri, güneyinde Divriği, batısında Zara ve kuzeyinde ise Suşehri ve Akıncılar ilçeleriyle komşudur. 100 köyü ve 39 mezrası vardır.
Tarih
İmranlı ve çevresinin, tarihi süreç içerisinde Hitit, Pers, İskender, Roma ve Bizans imparatorluklarının hakimiyeti altında kaldığı bilinmektedir. Yine tarihi kaynaklarda bölgenin zaman zaman Müslüman Arapların eline geçtiği ve Malazgirt Savaşı sonrasında da Bizanslılar ile yapılan anlaşma gereğince Kızılırmak yayının dışında kalan yerlerin doğusu ile beraber bu bölgenin Türk idaresi altına girdiği kaydedilmektedir. İmranlı ve çevresinde 1075 yılında Danişmentliler, 1174 yılında Selçuklular, 1243 Kösedağ Savaşı'ndan sonra Moğollar 1340’lı yıllarda Eretna Beyliği, 1381-1398 yılları arasında Kadı Burhaneddin ve daha sonra da Osmanlılar hüküm sürmüştür. Yıllardır farklı kültürlerin kardeşçe bir arada yaşadıkları bir bölge olan İmranlı ilçesinin ilk defa kimler tarafından ve ne zaman kurulduğu bilinmemekle beraber bölgenin canlılığı "93 Harbi" olarak bilinen 1876 Osmanlı-Rus Savaşı'yla artmıştır. İmranlı geçmişinde çok yoğun bir orman dokusuna sahip olmasıyla bilinir. Bu sebepten devrinin önemli bir yerleşim yeri olan Zara’nın doğusunda kalan bu yörede dikkate değer bir yerleşim yeri bulunmamaktadır. Batılı araştırmacı Sinclair 1372 yılında Zara’nın doğusundaki bugünkü İmranlı civarının aşırı derecede ormanlaşmış olduğunu ve belki de bu yüzden çok az sayıda seyyahın Zara’nın doğusunda şimdiki karayolu istikametinde seyahat ettiğini ileri sürmektedir. İmranlı ve civarında önemli herhangi bir kentin olmaması ve bölgenin aşırı ormanlık olması gibi sebeplerden dolayı, 17. yüzyılda yaşamış olan Osmanlı seyyahı Evliya Çelebi dahi Sivas’tan Erzincan’a ve Erzurum’a Zara ve Suşehri üzerinden seyahat etmiştir. Bu tespit bazı Sivas Salnameleri (Yıllık) tarafından da desteklenmektedir. Hicri 1308 (1890 – 1891) tarihli Sivas Salnamesi’ne göre de Zara kazasının Abaş ve Çit nahiyelerinde görkemli bir orman bulunmaktadır.
Coğrafya
İlçe, il geneline göre dağlık bir yapıya sahiptir. Arazi genellikle bozkır olup, tepelerden oluşmaktadır. Tarıma elverişli alan 12.700 hektar olup, toplam orman alanı ise 4635 hektardır. Dağlar kuzey ve güneyden Kızılırmak Vadisine doğru eğimli bir şekilde alçalırlar. İmranlı'nın kuzey tarafını, Sivas ilin en önemli dağları olan Köse Dağları'nın doğu uçları kaplar. İlçenin kuzeydoğusunda bulunan Kızıldağ 3.025 metre yüksekliği ile hem Sivas ilinin en yüksek dağı, hem de yurdumuzun en uzun akarsuyu olan Kızılırmak'ın doğduğu yerdir. İlçenin güneyi ise Divriği'nin dağ silsilesi ile karşılaşır. Burada ise Çengelli Dağı (2596m) önemli bir yer işgal eder.
İklim
İlçenin iklimi Karasal iklimdir. İlçenin Kızıldağ'a bakan bölümü yılın 9 ayı çok soğuk olup sadece 3 ayı bahar mevsimi özelliği gösterir. Çengelli dağı kısmına bakan bölüm ise nispeten daha sıcak ve tarım için daha uygun özellikler gösterir. Kış ayları kar yağışlı ve çok soğuk geçer. Yazları ise kısa süreli, sıcak ve kurak geçer. İlçede genelde ilkbahar ve sonbahar aylarında bol miktarda yağış düşer.
Bitki örtüsü
İlçenin bitki örtüsü bozkırdır ve yer yer ormanlıktır. Bu nedenle tarıma elverişli olan 12.700 hektar, orman alanları ise 4.635 hektardır. İklim şartlarında ağır olması nedeniyle kavak ve söğütten başka ağaç türü zor yetişmektedir. Meyvecilik yok denecek kadar azdır. Yetiştirilen sebzeler de kış ihtiyacı içindir. Arıcılık çok ilerlemiş durumdadır. Acıdere Irmağı çok zengin bitki örtüsüyle ve ormanlarıyla çok özel bir yerdir.
Nüfus
Yöresel yemekler
- Sirron
- Kömbe
- Sarımsak kömbesi
- Niyaz
- Pezük
- Kavut
- Üzümlü börek
- Kesme aşı
- Aşure çorbası
- Köfteli çorba
- Hıngel
- İmranlı usulü sarımsak taneli bulgur pilavı
- Tandır kebabı
- Lahana dolması
- Yumurtalı Pancar
- Papara
- Sarımsak yoğurtlu yumurta
- Fırınkurusu ekmeği
- Katmer
- Bijerik
- Bişi
- Zerfet
- Katlamaç
- Madımak çorbası
- Libiko
- Ekmek aşı
Kültür
İlçe geçiş bölgesinde olmasından dolayı halk oyunları halay ve bar karışımıdır. Düğünler davul ve zurna ile yapılmaktadır. Eskiden köylerde kemençe çok tercih edilmekteydi. Yörede en çok kullanılan enstrümanlar zurna, saz, davul, kemençe, keman, kaval-düdük gibi çalgılardır. Yöreden pek çok 3 telli bağlama, keman ve kemençe üstadı yetişmiştir. Bölgede oynanan oyunlar dik kayda, düz kayda, laz diki, temurağa, hoşbilezik, dizden kırma, yeritme, karacaören diki, sarhoş, tello, karahisar diki, imranlı dikidir. Yörede toplam 27 farklı oyun türü bulunmaktadır.
Yöresel kıyafetler
- Feskum
- Fesçit
- Peştemal (Bordo Beyaz, Sarı Kırmızı ya da Mavi Sarı şeritli)
- Alevi yazması (Ankara, İmranlı, Zara, Ege ve batı Tuncelide kullanılır)
- 3 etek/kutni
- Kuşak
- Futa
- Önlük
- Eteklik
- Fistan
Turizm ve ulaşım
Ankara-Sivas-Erzincan illerinin birbirine bağlayan kara yolunun ilçeden geçmesi ilçeyi olumlu yönden etkilemektedir. İlçe bu kara yolu ile Sivas iline 106 km’dir. 1988–1989 yıllarında Köy Hizmetleri Müdürlüğünce ilçeyi Suşehri ilçesine bağlayan bir stabilize yol yapılmış ve hâlen kullanılmaktadır.
Koçgiri yöresi
Sivas'ın İmranlı ilçesinde Koçgiri aşiretinin yaşadığı köyler ve ayrıca başta Zara olmak üzere diğer ilçelerle başka illerin sınırları içeresinde kalmakla birlikte bu bölgenin etrafındaki bulunan köylerden oluşan ve kültürel bütünlüğe sahip olan bir yöredir.[21]
Kaynakça
Dış bağlantıları
