Višegradska tvrđava

Grafički prikaz Višegradske tvrđave u putopisu Benedikta Kuripešića iz 1530. godine.[1]

Višegradska tvrđava je sredjovjekovno utvrđenje podignuto na brdu iznad današnjeg Višegrada, na ušću rijeke Rzav u Drinu, Bosna i Hercegovina. Prvobitna funkcija Višegradske tvrđave je bila osiguranje skele preko Drine, odbrana granice i nije služila kao srednjovekovni dvor.[2] Prvi pomen Višegrada u pisanim izvorima je 30. oktobra 1427., u Državnom arhivu Dubrovnika, u evidenciji duga za Radivoja Mikojevića iz Podvišegrada.

Historija

1373. god, poslije poraza župana Nikole Altomanovića u sukobu sa koalicijom (bosanski ban Tvrtko I, knez Lazar i ugarski kralj Ludovik I. Veliki) - 1.Banovina Bosna; 2.Dio posjeda velikog župana Nikole Altomanovića okupiran od bana Tvrtka I. Kotromanića i prisajedinjen bosanskoj državi; 3.Današnje granice Crne Gore

Područje današnjeg Višegrada postalo je 1373. god. dio bosanske države. Nema podatataka da li je tvrđava izgrađena u srpskoj ili bosanskoj srednjovjekovnoj državi i ko ju je podigao. U Bosni je Višegradska tvrđava pripadala plemićkoj porodici Pavlovića. Vlast Pavlovića sastojala se od imanja u istočnoj Bosni, u slivovima rijeka Krivaje, Prače i srednjeg toka Drine, od Olova na sjeveru i Vrhbosne (Sarajevo) na zapadu, do Dobruna i Priboja na istoku. Tokom ratovanja između bosanskog kralja Tomaša i srpskog despota Đurđa od 1446-1448, oblast Višegrada i rudnik srebra Srebrnica postali dio Srbije. Godine 1449. višegradski vojvoda izvjestio je Dubrovačke vlasti o privilegijama koje su njihovi trgovci dobili od despota Đurđa Brankovića.[3][4][5]

U velikom vojnom pohodu na Bosnu 1463. godine, Osmanlije su najprije osvojile imanje porodice Pavlović, a zatim su preko kraljeve teritorije došli do Jajca. U ovom pohodu ubili su ne samo kralja Stjepana Tomaševića i njegovog strica Radivoja, već i Petra i Nikolu, poslednje gospodare Pavlovića porodice. Osmanlije su tada okupiranu teritoriju nazvali Vilajet Pavli. Bosanski sandžak, osnovan posle osvajanja Bosne, postao je dio Rumelije. [6]

Rekonstrukcija položaja tvrđave

Opis

Tvrđava je bila uporište, manjih dimenzija, izdužene osnove sa dvije kružne kule na krajevima, međusobno povezane bedemom. Na strmim stijenama pored Drine danas se nalaze jedini ostaci višegradskog utvrđenja, Markova kula. Ta kula je imala ulogu osmatračnice na ulazu u podgrađe. Imala je oblik valjka sa zidovima debljine oko 2 metra. Unutrašnji prečnik joj je oko 4 metra, visina oko 8 metara, sa dva sprata pregrađena drvenim podom. Bila je povezana sa predgrađem širokim hodnikom. U podnožju kule saobraćajala je skela za prevoz ljudi i robe s jedne strane rijeke Drine na drugu. Tokom osmanlijskog vremena u njoj se nalazila tamnica, a dolaskom Austro-Ugarske unutrašnjost kule je zatrpana kamenjem.

Veliki vezir Mehmed-paša Sokolović je 1575. god. pored tvrđave izgradio most, karavan saraj, vodovod i hamam u Višegradskoj banji. Za upravnika tvrđave postavio je upravitelja svojih vakufskih dobara.[7]

Literatura

  • Aleksandar Loma, O imenu Višegrad, Zemlja Pavlovića. Srednji vijek i period turske vladavine, Zbornik radova sa naučnog skupa, Rogatica, 27-29. juna 2002. godina, ANURS, Istočno Sarajevo, Naučni skupovi 5, Odjeljenje društvenih nauka 7, Banja Luka – Istočno Sarajevo 2003. godina, 530, 536. i 538. str.
  • Marko Popović, Utvrđenja Zemlje Pavlovića, u Zemlja Pavlovića. Srednji vijek i period turske vladavine
  • Esad Kurtović, Prvi spomeni Višegrada i Kuknja u srednjem vijeku, Radovi Filozofskog fakulteta u Sarajevu (Historija, Historija umjetnosti, Arheologija) 4 (2016), p. 105.
  • Miloš Blagojević, “Državnost zemlje Pavlovića”, in Zemlja Pavlovića. Srednji vijek i period turske vladavine, ed.
  • Milan Vasić (Banja Luka - Srpsko Sarajevo: Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske, 2003), pp. 136–7;
  • Boris Nilević, “Poslednji Pavlovići – Bosna sredinom XV stoljeća”, Historijska traganja, 5 (2010), pp. 36–7, 43.
  • Elmedina Duranović, “Iz historije Višegrada u srednjem vijeku”, Radovi (Historija, Historija umjetnosti, Arheologija) 5 (2018), pp. 137, 143.

Izvori

  1. ↑ Benedikt Kuripešić - putopis
  2. ↑ Hazim Šabanović (1959) (Serbo-Croatian). Bosanski pašaluk: postanak i upravna podjela. Naučno društvo NR Bosne i Hercegovine. str. 28–37. UDC 94(497.6)"14/17". Pristupljeno 2012-09-11. 
  3. ↑ „Ivana Jurčević, Damir Matanović Višegradska nahija u Sumarnom popisu iz 1468/69”. Historijska traganja, 5, 2010., str. 12-64.. Pristupljeno 9. 10. 2024. 
  4. ↑ „Husref Redžić: Srednjovjekovni gradovi u Bosni i Hercegovini”. Sarajevo publishing, Sarajevo 2009.. Pristupljeno 9. 2. 2017. 
  5. ↑ „Boris Nilević: Posljednji Pavlovići”. Historijska traganja, 5, 2010., str. 12-64.. Pristupljeno 9. 10. 2024. 
  6. ↑ „Svetozar Ćorović: Istorija srpskog naroda - Bosna kao stožer nove srpskohrvatske države”. INTERNET IZDANJE IZVRŠNI PRODUCENT I POKROVITELJ Tehnologije, izdavaštvo i agencija Janus Beograd, novembar 2001. Pristupljeno 9. 2. 2023. 
  7. ↑ „Most Mehmed-paše Sokolovića”. kons.gov.ba. Arhivirano iz originala na datum 22. 1. 2020. Pristupljeno 13. 3. 2016.