Stara Evropa

Za ostala značenja, vidi Stara Evropa (razvrstavanje).

Stara Evropa je naziv koji je prva počela upotrebljavati Marija Gimbutas kako bi opisala ono što je smatrala relativno homogenom i široko rasprostranjenom neolitskom i eneolitakom kulturom u Evropi u periodu 6.500–3.500 p.n.e. Izraz se odnosi na teritoriju od Egeja i Jadrana sa ostrvima na jugu, do Češke, Slovačke i južne Poljske na sjeveru i Moldavije i Ukrajine na istoku. U literaturi je poznata i kao Dunavska civilizacija.[1] Prostor se uslovno može podijeliti u cjeline:

U njenom glavnom djelu, The Goddesses and Gods of Old Europe: 6500–3500 B.C. (1982), za sve te neolitske kulture Gumbitas je koristila zajednički naziv Stara Evropa.[2] Bila je to kultura matrijarhata, zemljoradnje i sjedilačkog načina života, jednakosti i mira,

Tokom sedmog, šestog i petog milenijuma p.n.e poljoprivrednici jugoistočne Evrope stvorili su kulturni obrazac uporediv sa istim takvim u Mesopotamiji, Anadoliji i Egiptu[3] Istovremeno stanovništvo ovog područja razvilo je daleko kompleksniju socijalnu organizaciju od njihovih zapadnih i sjevernih susjeda, izgradilo naselja koja su često bila mali gradovi,[4][5] stvaralo religiju i vladajuće institucije.

Na oko 3.000 arheoločkih nalazišta pronađeno je oko 30.000 figurina, mnoštvo keramičkog posuđa, ukrašavanje vaza sa simbolima i raznim motivima, hramovi i svetilišta, pogrebna oprema, kao potvrda stepena razvijenosti tadašnje civilizacije.

Prema Gimbutasovoj verziji Kurganske hipoteze, Staru Evropu su u IV i III milenijumu p.n.e napali i uništili pastoralni ratnički orijentisana nomadi jahači iz pontsko-kaspijske stepe („Kurganska kultura“) koji su sa sobom donijeli nasilje, patrijarhat i indoevropske jezike.

Lista neolitskih kultura u Staroj Evropi

Sesklo Egej 6500 pne 5000 pne Prva neolitska kultura u Evropi
Dimini Egej 5000 4400
Starčevo[6] Centralni Balkan, Podunavlje 6200 4500 Kereš (Mađarska), Kriš (Rumunija)
Vinča Centralni Balkan, Podunavlje 5700 4500
Impresso Jadran (Mediteran) 6400 5500 engl. Cardium pottery culture
Danilo Jadran 5400 3900
Kakanj Jadran 6230 4900
Butmir Jadran 5100 4500
Hvarsko - lisičićka[7] Jadran 4200 2500
Karanovo Istočni Balkan 6200 3500
Boian Istočni Balkan 4300 3500
Trakasta keramika Srednji Dunav 5500 4500 engl. Linear Pottery culture
Lenđel Srednji Dunav 5000 3400
Tisa Srednji Dunav 5000 3400
Dnjestar-Bug Moldavija, Ukrajina 6200 4700
Cucuteni Moldavija, Ukrajina 5500 2700 rus. Tripolje

Reference

  1. ↑ „Harald Harman: Misterija Dunavske civilizacije”. Marix Verlag. Pristupljeno 9. 2. 2017. (en)
  2. ↑ „Marija Gimbutas - The Goddesses and Gods of Old Europe”. University of California Press - Berkeley, Los Anfeles. Pristupljeno 9. 2. 2017. 
  3. ↑ „Nenad N.Tasić - O značenju kvadrata i kruga u neolitskoj ornamentici”. ANUBIH – Godišnjak, Knjiga XXXVII, Sarajevo, 2008. Arhivirano iz originala na datum 2020-10-12. Pristupljeno 9. 2. 2019. 
  4. ↑ Johannes Müller - High precision Tripolye settlement plans, demographic estimations and settlement organization
  5. ↑ „Johannes Müller - Trypillia Mega-Sites and European Prehistory: 4100–3400 BCE”. Taylor & Francis 22 January 2016. Pristupljeno 9. 2. 2019. 
  6. ↑ „J. Balen, Rajna Šošić Klindžić, Tomislav Hršak - Starčevačka kultura”. Arheološki muzej u Zagrebu, 2014. Pristupljeno 9. 2. 2019. 
  7. ↑ „Alojz Benac, Sarajevo 1964 –STUDIJE O KAMENOM I BAKARNOM DOBU SJEVEROZAPADNOG BALKANA”. Pristupljeno 9. 2. 2016. 

Vanjske veze