Baranjsko-Bajska Srpsko-Mađarska Republika (mađarski Baranya-Bajai Szerb-Magyar Köztársaság [ˈbɒrɒɲɒ ˈbɒjɒi ˈsɛrb ˈmɒɟɒr ˈkøztaːrʃɒʃaːg]), samoproglašena država osnovana u Pečuju 14. avgusta 1921. Njenu teritoriju su činili severni delovi geografskih regija Baranje i Bačke.
Istorija
Posle vojnog poraza Austrougarske u oktobru 1918, teritorija Baranje i Bačke je bila pod kontrolom vojske Kraljevine Srbije i pod administrativnom upravom vojvođanskih Srba, koji su 25. novembra 1918. proglasili prisajedinjenje ovih područja Kraljevini Srbiji i formirali autonomni region pod nazivom Banat, Bačka i Baranja. 1. decembra 1918. ovaj region (kao deo Kraljevine Srbije) ulazi u sastav Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca.
Posle poraza Mađarske Sovjetske Republike na čelu sa Belom Kunom u leto 1919. mnogi komunistički disidenti iz Budimpešte, bežeći od „belog terora“ admirala Mikloša Hortija, emigrirali su u Baranju, gde im je gradonačelnik Pečuja, Bela Linder, pružio utočište.
Mirovna konferencija u Parizu dodelila je severne delove Baranje i Bačke Hortijevoj Mađarskoj. Ova odluka izazvala je generalni štrajk i masovne demonstracije u Pečuju, a protesti su kulminirali velikom narodnom skupštinom 14. avgusta 1921, na kojoj je pred 30.000 ljudi slikar Petar Dobrović predložio osnivanje nezavisne republike koju bi činili delovi Baranje i severni delovi Bačke oko Baje. Njegov predlog je prihvaćen, a Petar Dobrović je postao predsednik Izvršnog komiteta nove republike.
Vlasti nove republike nisu, međutim, uspele da dobiju međunarodno priznanje svoje nezavisnosti, pa su posle povlačenja vojske Kraljevine SHS, koja je štitila republiku, Hortijeve snage ušle u Pečuj i okončale Srpsko-mađarsku republiku.
Teritorija kratkotrajne republike (14-21. avgust 1921.) je još 1920. godine po Trijanonskom sporazumu dodeljena Hortijevoj Mađarskoj, dok su južni delovi Bačke i Baranje ostali u sastavu Kraljevstva SHS. Međutim, vojna i civilna uprava Kraljevstva SHS nije se povukla iz severne Baranje i Bačke sve do 1921. Danas su ovi severni delovi Baranje i Bačke u sastavu Mađarske.
Stanovništvo
Većinu stanovništva republike činili su Mađari, a u njoj je bilo i Srba, Hrvata, Šokaca, Bunjevaca, Nemaca, Jevreja, i drugih.[1][2]
Predsednik
Predsednik Izvršnog komiteta (14—21. avgust 1921), odnosno Predsednik Republike bio je Srbin Petar Dobrović (1890—1942).
Povezano
Izvori i reference
- Dimitrije Boarov, Politička istorija Vojvodine, Novi Sad, 2001.
Vanjske veze
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
