Dva izvora iz Mađarskog državnog arhiva u Budimpešti ukazuju na aktivno učešće Petra Pavlovića u bitkama koje je Bosna vodila protiv Ugarske početkom 15. stoljeća. U oba dokumenta njegovo ime se izričito spominje. U jednom se slavonski niži plemić Pavle Tatar od Mlake optužuje za saradnju sa Pavlom protiv interesa Ugarske. U drugom se ističe da je Pavle Pavlović zarobio uglednog vlastelina Bartolomeja (Bartola) Fančija Grđevačkog i tražio otkupninu od 8.000 dukata. Petar je, izgleda, učestvovao u sukoba ne samo kada je cijela Bosna djelovala kao jedno, nego i kada je došlo do podjele među vlastelom, podržavajući Hrvoja Vukčića i njegovu politiku saradnje sa Turcima. Ta njegova odlučnost bila je jedan od uzroka ubistva oca, kneza Pavla.[2]
Knez Petar je bio prisutan prilikom očevog ubistva. Nemili događaj je počeo njegovim zarobljavnjem. Otac Pavle je ubijen u nastojanju da pobjegne sa mjesta događaja, zajedno sa još trojicom saradnika. Petar je odveden u Bobovac, u tamnicu, sa namjerom da bude oslijepljen. Oslobođen je (ili pobjegao) iz Bobovcu, a narednih godina djelovao je kao glavni predstavnik porodice, uzdignut u rang vojvode od strane kralja Ostoje.
Mapa Kraljevine Bosne na početku 15. stoljećaMapa Skopskog i Bosanskog krajišta prije konačnog pada Bosne sredinom 15. stoljeća
Sukob sa Kosačama
Zajedno sa mlađim bratomRadoslavom otpočeo je rat protiv Kosača, koji su bili glavni urotnici u smrti njihovog oca.[3] Petar je u ovom sukobu zatražio pomoć od Osmanlija, obećavši im zauzvrat vazalstvo. Već u jesen 1415. godine njihovi odredi upali su u Hum predvođeni braćom Đurađom i Stjepanom iz plemena bosanskih VlahaMiloradovića. Do 1417. godine Petar je kontrolirao čitave Konavle, koje su do tada bile podijeljene između Pavlovića i Kosače. Tada je ugovorio s Dubrovčanima izgradnju rezervoara za vodu u starom gradu Sokolu, koja je bila središte Konavla.[4]
Odlučujući događaj u ovoj fazi sukoba Sandalja i Petra bila je Kosačina odluka da, nakon dugogodišnjih pregovora, svoj dio Konavla proda Dubrovačkoj Republici.[5] Pregovore o prodaji vodio je i vojvoda Petar ali se na kraju predomislio i odustao.[6]
Nnjegove tvrde pregovaračke pozicije i postepeno približavanje Kosača i Osmanlija, kao i Dubrovački zahtjevi za Konavlima doveli su ga u sukob s Osmanlijama i njihovim skopskim graničarima. Uz pomoć dobijenih sredstava Sandalj je uspio mobilizirati Osmanlije te su početkom 1420. godine ponovo upali u Bosansko kraljevstvo, ali su ovoga puta njihovi napadi bili usmjereni protiv Pavlovića. Petar je, na kraju, okončao svoj život tokom marta 1420. godine, u sukobu sa Ishak-begom, namjesnikom Bosanskog krajišta.[7] Vodstvo Pavlovića i vojvodsku titulu preuzeo je njegov mlađi brat knez Radoslav.
Najveća posljedica ovog sukoba, bilo je direktno uplitanje Osmanlija u unutrašnje stvari Kraljevine Bosne, prvo na strani Pavlovića, a potom i na Sandaljevoj strani. Iako su Osmanlije radile isključivo za svoje interese, postepeno su se nametale u svim važnim aspektima političkog, ekonomskog i vojnog života, slabeći pritom Kraljevinu Bosnu.[2]
Literatura
Mihailo Dinić, Humsko trebinjska vlstela - SANU, Posebna izdanja 397, Odjeljenje društvenih nauka 54, Beograd, 1967, str. 73
D. Živanović, – D. Vuković, Soko grad u Konavlima, Anali Historijskog instututa Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti, 3, Dubrovnik, 1954, 375–384;
Marko Vego: Naselja bosanske srednjevjekovne države, str. 105–106;
Lukša Beritić, Tvrđava Sokol u Konavlima, Anali Historijskog instututa Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti, str. 10–11 (1962–1963), Dubrovnik, 1966, 103–134.
Pavao Živković - Ustupanje Konavala Dubrovčanima, Konavle u prošlosti, sadašnjosti i budućnosi I, Dubrovnik, 1998,
Pavao Živković - Učešće bosanske vlastele u diobi Konavala, Prilozi Instituta za istoriju u Sarajevu 16/15, 1979
Pavao Živković - Bosanski srednjovjekovni plemićki rod Radanovića-Mikojevića-Tezalovića-Ozrisaljića(Kopijevića)
Radoslav Grujić - Konavli pod raznim gospodarima od XII-XV veka),
Đuro Tošić, Vojvoda Petar Pavlović, Prilog istoriji Bosne početkom XV vijeka, Jugoslovenski istorijski časopis 1–2 (2001) 35–46; 2003
Esad Kurtović, Dileme oko titule vojvode u srednjovjekovnoj Bosni, Godišnjak Centra za balkanološka ispitivanja ANUBiH XXXVI/34 (2007) 249.
