Marshallov plan

Mapa hladnoratovske Europe i Bliskog istoka koja prikazuje države koje su dobile pomoć od Marshallovog plana. Crveni stupci prikazuju aproksimativnu količinu pomoći po državi.

Marshallov plan, službeno nazvan Program evropskog oporavka (engleski: European Recovery Program; ERP) je naziv za opsežni program monetarne pomoći SAD-a državama Evrope u svrhu obnove evropske ekonomije nakon drugog svjetskog rata te zaustavljanja širenja sovjetskog komunizma. Marshallov plan se počeo provoditi u aprilu 1948. i trajao sljedeće četiri godine. Njegovi neposredni ciljevi su bili obnova razorenih područja, uklanjanje trgovinskih barijera među tamošnjim državama, modernizacija evropske industrije i prosperitet tamošnjeg stanovništva koji bi stvorio tržište za proizvode iz ratom netaknutih SAD. Inicijativa je ime dobila po svom glavnom zagovorniku, državnom sekretaru Georgeu Marshallu, koji je nužnost ekonomske obnove Evrope spomenuo u svom govoru u junu 1947. Glavni kreatori plana su, pak, bili William L. Clayton i George F. Kennan, visoki funkcionari State Departmenta.

Plan obnove je napravljen na sastanku između država sudionica plana 5. juna 1947. Marshallov plan nudio je takvu vrstu pomoći i Sovjetskom Savezu i njegovim saveznicima, no samo ako bio oni napravili političke reforme i prihvatili neke vanjske kontrole. Plan je djelovao 4 godine počevši u srpnju 1947. U tom periodu nekih 13 milijardi američkih dolara ekonomske i tehničke pomoći je poslano evropskim zemljama koje su postale članice OECD-a.[1]

Do 1952. godine, kada je plan došao do točke svog kompletiranja, ekonomija svake države sudionice, osim Njemačke, porasla je u odnosu na onu prijeratnu. Tokom sljedeće dvije decenije skoro sve države Zapadne Europe uživale su ekonomski rast i poboljšanju životnih uvjeta; iako se ekonomisti i historičari još uvijek spore koliko je to posljedica ERP. Marshallov plan se dugo smatrao jednim od prvih procesa Europske integracije. Jedina njegova posljedica je znatna amerikanizacija ekonomije i tehnike u Europi i načina upravljanja njima.

Godine 1951. je formalno zamijenjen tzv. Programom međusobne pomoći koji je službeno ukinut 1961. i zamijenjen ekonomskom pomoći koju pruža USAID.

Države sudionice plana i njihovi dobici

Otac plana - George Marshall
Država 1948./49.
(milijuna $) 		1949./50.
(milijuna $) 		1950./51.
(milijuna $) 		Ukupno
(milijuna $)
 Austrija 232 166 70 488
 Belgija /  Luksemburg 195 222 360 777
 Danska 103 87 195 385
 Francuska 1,085 691 520 2,296
 Grčka 175 156 45 366
 Island 6 22 15 43
 Irska 88 45 — 133
 Italija i Trst 594 405 205 1,204
 Nizozemska 471 302 355 1,128
 Norveška 82 90 200 372
 Njemačka[2] 510 438 500 1,448
 Portugal — — 70 70
 Švedska 39 48 260 347
 Švicarska — — 250 250
 Turska 28 59 50 137
 Ujedinjeno Kraljevstvo 1,316 921 1,060 3,297

Povezano

Bilješke

  1. ↑ Tih 13 milijardi $ uspoređeno je sa američkim BDP-om iz 1948. koji je iznosio 258 milijardi $.
  2. ↑ Odnosi se smo na anglo-američke okupacijske zone koje su 1949. postale Zapadna Njemačka. Plan je uključivao cijelu Njemačku no nije primjenjen na Sovjetskoj zoni.

Vanjske poveznice