PROFILPELAJAR.COM

Kikinda
Kikinda;
	; Trg srpskih dobrovoljaca u Kikindi
	; Grb
Osnovni podaci
Država	Srbija
Pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Severnobanatski
Opština	Kikinda
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	38065
Gustina stanovništva	222 st./km²
Geografija
Koordinate	45°49′28″N 20°27′33″E / 45.8245°N 20.459166°E
Nadmorska visina	73 m
Površina	17893.009 km²
	Kikinda Kikinda (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod	23300; 23301; 23302; 23303; 23304; 23306; 23307; 23308; 23309; 23310
Pozivni broj	0230
Registarska oznaka	KI

Koordinate: 45° 49′ 28" SGŠ, 20° 27′ 33" IGD

Kikinda (mađarski: Nagykikinda, rumunjski: Chichinda Mare, slovački: Kikinda, rusinki: Кикинда) je grad u Srbiji, odnosno autonomnoj pokrajini Vojvodini. Nalazi se na 45.84° geografske širine, i 20.45° geografske dužine. Kikinda ima oko 38.000 stanovnika. Predstavlja administrativni centar Severnobanatskog okruga Srbije.

Geografija

U severnom delu Banata, u neposrednoj blizini srpsko-rumunske granice, prostire se administrativna jedinica grad Kikinda, središte ekonomskog i društvenog života ovog dela Vojvodine. U gradu su naseljena mesta: Mokrin, Iđoš, Bašaid (sa seocetom Bikač), Banatska Topola (sa Vincaidom), Rusko Selo, Novi Kozarci, Banatsko Veliko Selo, Nakovo i Sajan. Sedište je gradsko naselje Kikinda, naselje ravničarskog tipa, sa ušorenim ulicama koje se seku pod pravim uglom i prostranim trgom u centru grada.

Kikinda je udaljena od Beograda 127, a od Novog Sada 110 km. Od srpsko-rumunske granice grad je udaljen 7,5 km. Nadmorska visina tla je u rasponu od 77-84 metra. Grad se nalazi na Banatskoj lesnoj terasi. Do polovine 19. veka, grad je imao rečicu, Galacku, ogranak Moriša. Nakon velikih poplava 1857. godine, tok Galacke je odsečen od Moriša i pretvoren je u kanal za prikupljanje suvišne kišnice.

Historija

Po arheološkim nalazima, na mestu Kikinde bila su stara naselja, a 1423. godine, kao dobro Ugarskih kraljeva, spominje se mesto Nagkeken (što se tumači kao Nađ Kekenj). Takođe se 1462. pominje naziv Kewkend.

Tokom prve polovine 16. veka kikindski kraj je bio izložen sve češćim upadima osmanskih snaga, koje su tokom 1551. i 1552. godine osvojile čitavo to područje.^[1]

Prema turskoj upravnoj podeli, Kikinda se nalazila u sastavu Galadske nahije, koja je naziv dobila po obližnjoj tvrđavi Galad. Ta nahija se nalazila u sastavu Čanadskog sandžaka, koji je pripadao Temišvarskom pašaluku.^[2]^[3]

Za vreme Bečkog rata (1683-1699), šire područje je počevši od 1686. godine bilo zahvaćeno srpskim narodnim ustankom, pod zapovedništvom kapetana Novaka Petrovića.^[4]

Iako je znatan deo tog područja tokom rata oslobođen, sve te oblasti su po slovu Karlovačkog mira (1699) vraćene pod osmansku vlast. Kikinda je konačno oslobođena tek za vreme Austrijsko-turskog rata (1716-1718), nakon čega je uključena u sastav habzburškog Tamiškog Banata.^[5]

Naseljavanje

Između 1750. i 1753. godine Srbi naseljavaju područje u dolini rečice Galacke (ogranak Moriša). Predvodnik prvih doseljenika je Kristifor Kenđelac. Bio je to prvi talas naseljavanja. Kikinda je dosta napredovala sredinom 18. veka. Već 1753. dobila je poštansku stanicu i postala je sedište Banatske srpsko-grčke privilegovane kompanije, a 1754. je dobila prvu osnovnu školu i postala sedište banatske milicije. Privilegovanim distriktom je postala 1774, a krajem veka je bila najveće naselje u današnjem srpskom delu Banata. Prva pozorišna predstava odigrana je na nemačkom 1796. Srbi su uglavnom došli iz Semlaka, Nađlaka, Čanada i drugih mesta duž Moriša i Tise. Drugi talas naseljavanja desio se krajem 18. i početkom 19. veka. Tada su se naselili i Nemci, Mađari, Jevreji, Italijani i Francuzi. U vreme najezde Osmanlija i Kikinda je, kao i cela Vojvodina, bila utočište prognanom stanovništvu.^[6]

Velikokikindski dištrikt

Godine 1774. carica Marija Terezija osniva Velikokikindski dištrikt (feudalna upravna jedinica). Kikinda postaje središte dištrikta, u kojem je bilo još devet naselja. Iste 1774. godine austrijski carski revizor Erler konstatuje (po starom!) da Velika Kikinda još pripada Tamiškom okrugu, Čanadskog distrikta. Tu su podupravni podured, poštanska kambijatura i održava se vašar a stanovnici su Srbi.^[7] Ovaj događaj presudan je za istoriju Kikinde, jer tada počinje njen uspon zahvaljujući privilegijama u oblasti ekonomije, sudstva i politike. Povelja o formiranju dištrikta čuva se u kikindskom Arhivu. Dištrikt je ukinut 1876. godine.

Kraj 19. i početak 20. veka

Godine 1893, dobija status slobodnog kraljevskog grada. Do početka Prvog svetskog rata, grad prolazi kroz period uspona i razvoja u privrednom, kulturnom, ekonomskom, društvenom i urbanom smislu. Upravo u ovom periodu formirano je gradsko jezgro kojim se i danas Kikinda ponosi. Ulice dobijaju nazive, a kuće se grade planski, u ulicama koje se seku pod pravim uglom. Najstarija pruga na prostoru Srbije je bila Kikinda-Temišvar.

Između dva svetska rata grad je bio u nepovoljnom položaju s obzirom na dve granice u zaleđu i u tom periodu dolazi do stagnacije i pada razvoja.^[8] U periodu od 1922. do 1929. godine, Kikinda je bila deo Beogradske oblasti, zatim Dunavske banovine. Kikindski mlin je bio najveći u državi, ranije je mleo po 40 vagona žita dnevno, ali je usled krize bio dugo zatvoren (već osam godina u 1934).^[9] Spomenik srpskim vojnicima na vojnom groblju osvećen je 2. juna 1935.^[10] Sokoli su 1938. radili na isušivanju Števančeve bare.^[11] Parohijski dom je izgrađen 1939.^[12] U ovom periodu u Kikindi je bila znamenita porodica Budišin.^[13]

Savremena historija

U narodnooslobodilačkom ratu, 1941. godine u ovom kraju organizuje se oružani otpor u kome dejstvuju Kikindski, Mokrinski i Dragutinovački partizanski odredi. U Drugom svetskom ratu Kikinda je oslobođena 6. oktobra 1944. godine.^[14] Nakon završetka rata, u socijalističkoj Jugoslaviji, tokom 70-ih i 80-ih godina 20. veka, Kikinda doživljava veliki privredni, ekonomski, kulturni i društveni napredak.

Klima

Područje Kikinde sada u oblast umerenokontinentalne klime sa velikim godišnjim kolebanjima temperature. Prelazi između godišnjih doba su nagli, naročito između zime i proleća. Najčešći vetrovi su košava i severac. Poslednje godine ipak beleže veće prosečne temperature usled globalnog zagrevanja.

Prema podacima Hidrometeorološkog zavoda Srbije za period od 1981 do 2010 godine, godišnje u proseku padne 556,3 mm kiše i snega po kvadratnom metru. Broj kišovitih dana u proseku je 145, dok je prosečan broj dana sa snegom 23 dana. Prosečna relativna vlaga vazduha iznosi 73%. Najtopliji mesec je jul, sa izmerenim apsolutnim maksimumom od 40 °C, a najhladniji januar, sa apsolutnim minimumom od -27 °C.^[15]

Klimatološki medijani za Kikinda
Mjesec	jan-sij	feb-velj	mar-ožu	apr-tra	maj-svi	jun-lip	jul-srp	aug-kol	sep-ruj	okt-lis	nov-stu	dec-pro	godina
Srednji maksimum (°C)	3,0	5,6	11,7	17,7	23,1	26,0	28,5	28,4	23,5	17,7	10,0	4,1	16,6
Srednja dnevna (°C)	−0,2	1,4	6,3	11,9	17,3	20,3	22,3	21,7	16,9	11,6	5,6	1,1	11,3
Srednji minimum (°C)	−3,1	−2,3	1,6	6,4	11,3	14,3	15,8	15,5	11,5	6,8	2,1	−1,6	6,5
Precipitacija (mm)	34,3	26,8	33,1	43,8	53,9	75,5	56,1	49,6	50,4	41,1	45,2	46,5	5563

Kultura

Pored Narodnog muzeja, Istorijskog arhiva i drugih kulturnih institucija, u Kikindi ima dosta istorijskih spomenika: pravoslavne crkve u Kikindi i Mokrinu s radovima Teodora Ilića Češljara, zatim jedina suvača na teritoriji Vojvodine (pod zaštitom), neke građevine iz prve polovine XIX veka, spomenici borcima Kikindskog partizanskog odreda, pesniku revolucionaru Jovanu Popoviću (rad Aleksandra Zarina) i druga spomen-obeležja iz prošlosti. Uskoro se takođe očekuje postavka replike mamuta popularne KIKE u Narodnom muzeju u Kikindi (rad Miroljuba Stamenkovića i još četiri mlada vajara) u originalnoj veličini. U Kikindi od 1982. godine deluje Internacionalni simpozijum skulpture u terakoti Terra, čija zbirka od oko hiljadu skulptura predstavlja jedinstvenu zbirku moderne terakotne skulpture u svetu.

Demografija

Vidi još: Demografska istorija Kikinde.

U naselju Kikinda živi 33901 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,6 godina (38,2 kod muškaraca i 40,9 kod žena). U naselju ima 14607 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,86.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Demografski podaci

<duv>

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija

Godina	Stanovnika




1948.	28743	^[16]
1953.	29635
1961.	34127
1971.	37691
1981.	41797
1991.	43051	42745
2002.	42675	41935

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi	31317	74.67%
Mađari	5290	12.61%
Jugosloveni	1355	3.23%
Romi	841	2.00%
Hrvati	168	0.40%
Crnogorci	130	0.31%
Makedonci	106	0.25%
Rumuni	102	0.24%
Muslimani	65	0.15%
Nemci	52	0.12%
Albanci	47	0.11%
Slovaci	42	0.10%
Slovenci	28	0.06%
Rusi	18	0.04%
Ukrajinci	17	0.04%
Rusini	14	0.03%
Bugari	14	0.03%
Česi	13	0.03%
Bunjevci	6	0.01%
Bošnjaci	1	0.00%
nepoznato	196	0.46%

Stanovništvo prema polu i starosti ^[17]


	m	ž
?	55	71
80+	229	470
75-79	350	787
70-74	718	1028
65-69	1016	1246
60-64	1110	1356
55-59	1168	1161
50-54	1750	1812
45-49	1746	1839
40-44	1560	1623
35-39	1445	1493
30-34	1407	1321
25-29	1450	1441
20-24	1560	1468
15-19	1465	1481
10-14	1245	1177
5-9	1036	1035
0-4	931	885
prosek	38.2	40.9

Demografski podaci

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	7929	8375	10392	11995	13717	14405	14607

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	2875	3638	3199	3283	1058	400	94	37	10	13	2.86

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	17029	5113	10471	689	744	12	18597

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	3861	10479	3096	1145	16

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	8451	829	2	472	3409	233	608	838	141	586
Ženski	6343	333	1	32	2126	74	97	1054	209	221
Oba	14794	1162	3	504	5535	307	705	1892	350	807
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	67	121	396	178	300	186	1	-	84
Ženski	182	112	293	661	715	175	6	1	51
Oba	249	233	689	839	1015	361	7	1	135

Mediji

Kikindski portal
Televizija Kikinda - lokalna televizija
Ami Naksi Radio - lokalna muzičko-zabavna radio stanica
Kikindske - nezavisni nedeljnik
Nove Kikindske Novine - nedeljnik

Privreda

Kikinda ima razvijenu industriju građevinskog materijala, pogone prehrambene industrije u okviru poljoprivrednog kombinata, livnicu željeza i tempera i drugo. U gradu je centar za rekreaciju, a u okolini su lovišta i ribolovna područja na kanalu Dunav-Tisa-Dunav. Teritorija grada Kikinde veoma je bogata nalazištima nafte i gasa. Još jedan značajan prirodni resurs je glina visokog kvaliteta. Upravo stoga, u gradu su najrazvijenije: metalska industrija, industrija građevinskog materijala, naftna i hemijska industrija. Plodno zemljište još je jedan prirodni resurs koji je uslovio razvoj prehrambene i prerađivačke industrije. Vodeće firme u metalnoj industriji, Livnica Kikinda (članica grupe Cimos Kopar) i Le Belier Kikinda, potekle su od nekadašnjeg kikindskog giganta, Livnice železa i tempera Kikinda. Oko 40% srpske proizvodnje nafte i gasa realizuje se na području NIS-ovog pogona Severni Banat. Nekada oslonci kikindske privrede Industrija građevinskog materijala Toza Marković i Metanolsko sirćetni kombinat (MSK), postoje i danas, ali posluju u znatno manjem obimu. Najznačajnije firme u oblasti prehrambene industrije su Banini, Prima produkt, Kikindski mlin, Mokrin mlek, Atler fontana, Grindeks. Od trgovinskih firmi, prisutne su Angropromet, Pro Media, Bas kompjuters.^[18]

U gradu postoji centar za rekreaciju^[19], a u okolini grada nalaze se lovišta i ribolovna područja na kanalu DTD.

Slavni ljudi

Mika Antić, pesnik iz Mokrina
Mirče Berar (1942-2013), profesor
Radivoj Berbakov, slikar
Albert Bogen, austrijski sabljač, osvajačica srebrne medalje na I.G. u Stockholmu
Zdravko Borovnica, bivši fudbaler iz Nakova, napadač Crvene Zvezde
Branimir Brstina, glumac iz Banatskog Velikog Sela
Duško Petrov, reprezentativac Srbije u streljaštvu, osvajač evropskog zlata i svetskog srebra
Dajana Butulija, bivša košarkašica
Vesna Čipčić, glumica, odrasla je u Kikindi
Jovan Ćirilov, dramaturg, pjesnik i književnik
Radmila Drljača, bivša rukometašica, osvajačica srebrne olimpijske medalje na I.G. u Moskvi
Stojan Grastić, bokser i trener
Dragutin „Roki” Ilić, bivša bokser
Dimitrije Injac, fudbaler
Đura Jakšić, pjesnik i slikar, boravio u Kikindi oko 1855.
Kosta Jankov, košarkaški trener iz Bočara
Milivoj Jugin, stručnjak za astronautiku
Peđa Krstin, teniser iz Morkina
Maja Latinović, supermodel iz Banatskog Novog Sela
Pavle Pavlović (trkač), bivši atletičar
Miroslav Pecarski, bivši košarkaš
Jovan Popović, pjesnik
Miroslav Rede, bivši fudbaler Partizana, Dinama i Lokomotive, sportski novinar
Sovra Sandić, bivši fudbaler, reprezentativac FNRJ
Jovica Škoro, fudbalski trener iz Ruskog Sela
Stefan Šorak, poznati srpski plivač
Srđan Srdić, književnik
Vasa Stajić, filozof i pisac iz Mokina
Marica Stražmešter, plivačica
Srđan V. Tešin, književnik i novinar iz Mokrina
Dušan Vasiljev, pjesnik, romanopisac i dramaturg
Ranko Žeravica, košarkaški trener
Dragan Žilić, fudbaler
Goran Živkov, političar iz stranke G17 Plus

Povezano

Reference

↑ Ivić 1929
↑ Zirojević 1970: str. 11-26
↑ Káldy-Nagy 2000: str. 191-192
↑ Nikolajević 1932: str. 422-427
↑ Samardžić 1986: str. 7-30
↑ „Biserka Ilijašev — Istorija Kikinde”. Arhivirano iz originala na datum 20. 01. 2015.. Pristupljeno 09. 10. 2014.
↑ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
↑ Kikinda na lokalnom informativnom servisu Civilon
↑ "Politika", 1. okt. 1934
↑ "Politika", 3. jun 1935
↑ "Politika", 28. dec. 1938
↑ "Vreme", 11. dec. 1939
↑ Šegrt, R. (5. 3. 2023). „POTOMCI ČUVENE LOZE DARIVALI PORTRETE PREDAKA: Sećanje na porodicu Budišin, najbogatiju i najpoznatiju u istoriji Kikinde”. Večernje novosti. Pristupljeno 5. 3. 2023.
↑ Š., R. (6. 10. 2022). „PROŠLO JE 78 GODINA: Kikinda obeležila godišnjicu oslobođenja u Drugom svetskom ratu”. Večernje novosti. Pristupljeno 8. 10. 2022.
↑ Republički hidrometeorološki zavod
↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
↑ Privreda Kikinde
↑ Sportski centar Jezero^{[mrtav link]}

Vanjske veze

[FOOTNOTEIvić1929-1] Ivić 1929

[FOOTNOTEZirojević197011-26-2] Zirojević 1970: str. 11-26

[FOOTNOTEKáldy-Nagy2000191-192-3] Káldy-Nagy 2000: str. 191-192

[FOOTNOTENikolajević1932422-427-4] Nikolajević 1932: str. 422-427

[FOOTNOTESamardžić19867-30-5] Samardžić 1986: str. 7-30

[6] „Biserka Ilijašev — Istorija Kikinde”. Arhivirano iz originala na datum 20. 01. 2015.. Pristupljeno 09. 10. 2014.

[7] J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.

[8] Kikinda na lokalnom informativnom servisu Civilon

[9] "Politika", 1. okt. 1934

[10] "Politika", 3. jun 1935

[11] "Politika", 28. dec. 1938

[12] "Vreme", 11. dec. 1939

[13] Šegrt, R. (5. 3. 2023). „POTOMCI ČUVENE LOZE DARIVALI PORTRETE PREDAKA: Sećanje na porodicu Budišin, najbogatiju i najpoznatiju u istoriji Kikinde”. Večernje novosti. Pristupljeno 5. 3. 2023.

[14] Š., R. (6. 10. 2022). „PROŠLO JE 78 GODINA: Kikinda obeležila godišnjicu oslobođenja u Drugom svetskom ratu”. Večernje novosti. Pristupljeno 8. 10. 2022.

[15] Republički hidrometeorološki zavod

[16] Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9

[17] Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

[18] Privreda Kikinde

[19] Sportski centar Jezero^{[mrtav link]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

PROFILPELAJAR.COM

Kikinda

Geografija

Historija

Naseljavanje

Velikokikindski dištrikt

Kraj 19. i početak 20. veka

Savremena historija

Klima

Kultura

Demografija

Mediji

Privreda

Slavni ljudi

Povezano

Reference

Vanjske veze

Read other articles:

Jillian van Turnhout

إنوود (نيويورك)

Ayọ Ni Mọ Fẹ

Schellackplatte

Лобон

Закон України «Про всеукраїнський референдум»

Feline Xiao

AFC President’s Cup 2007

جميعة أيرلندا الشمالية

Paleontology in Colorado

Battle of Modlin

Servicio militar (España)

Air Manis, Padang Selatan, Padang

Red Digital Cinema

Alpha Blondy

Jeric Gonzales

The Czech Year

Emballonuridae

Operasi perkeretaapian

SMP Negeri 21 Semarang