Italijanska Istočna Afrika (talijanski: Africa Orientale Italiana, akronim: AOI) bila je kratkotrajna Italijanskakolonija u istočnoj Africi proglašena 9. maja1936. nakon italijanske pobjede u Drugom italijansko-abesinskom ratu. Kolonija se satojala od Etiopije i predhodno osvojenih kolonija Talijanske Somalije i Eritreje. Italijanska Istočna Afrika je povećana u augustu 1940. kad je dotadašnja Britanska Somalija okupirana i uključena u AOI. Ponekad se dijelom ove tvorevine smatra i Libija koja je međutim imala specijalan status - kao nezavisna talijanska kolonija - Africa Settentrionale Italiana (Italijanska sjeverna Afrika).
Režim te kolonije bio je osobito grub prema većinskom etiopskom stanovništvu, - koje se opiralo talijanskoj okupaciji i vlasti, za razliku od stanovništva Eritreje i Somalije, koje je znatno benevolentnije dočekalo Talijane. Stanje se pogoršalo 1937. nakon neuspjelog atentata na italijanskog podkralja Rodolfa Grazianija. On je osobno naredio nasilno zauzimanje manastiraDebre Libanos u kojem su se sakrili atentatori, prilikom kojeg su poginuli neki monasi i monahinje[1], - taj manastir za veliku većinu običnih Etiopljana ima sveto značenje - tako da se nakon toga produbio jaz između Talijana i lokalnog stanovništva. Još veća mržnja na Talijane se okomila nakon njihove odmazde poznate kao Jaketit 12 nad stanovnicima Adis Abebe kad je talijanska vojska pobila hiljade stanovnika.[1][2]
Fašistička kolonijalna politika u suštini se svodila na stari rimski okušani princip - divide et impera (podijeli pa vladaj) - oni su za svoje vladavine nastojali oslabiti pozicije dotadašnjih vladara Etiopije - pravoslavnihkršćanaAmharaca na račun dotada potčinjenih eritrejskihmuslimanaTigranja i Somalaca. Amharski teritoriji dodjeljivani su eritrejskim i somalskim governima[1] djelomično i kao nagrada za podršku koju je eritrejska vojska (Ascari) pružila Talijanima u borbi protiv Etiopije 1936.[1]
Mussolinijevfašistički režim imao je velike ambicije sa Istočnom Afrikom, praktički se sav bezemljaški jug Italije namjeravao preseliti u Afriku, - da tamo osnuju farme i razviju neki manji posao[1], ali se u realnosti malo tog uspjelo realizirati. Vrlo malo Talijana se upustilo u tu pustolovinu, i od tog malog broja većina se uputila u Eritreju, do 1940. svega 3200 talijanskih farmera naselilo se u Etiopiji, a to je bilo svega 10 % od planiranog broja.[3]
Etiopija je bila veliko razočaranje za većinu talijanskih kolonista, zbog velikog nepovjerenja lokalnog stanovništva, teških i skromnih uvjeta za život, izuzetno teškog terena i velike nesigurnosti izvan malobrojnih gradova[3]. Za razliku od Etiopije, u Eritreji je za talijanske koloniste stanje bilo puno povoljnije, tako da se tamo naselilo oko 80,000 kolonista.[4]
Italijanska istočna Afrika, koštala je zemlju maticu izuzetno puno, njen budžet za 1936. / 1937. iznosio je 19.136 miliona lira, jer je trebalo puno uložiti u izgradnju neophodne infrastrukture[1], za usporedbu cjelokupni prihod tadašnje Kraljevine Italije bio je za tu godinu samo 18.581 miliona lira.[1]
Ti troškovi osiromašili su državnu blagajnu, ali su s druge strane pomogli Kraljevini Italiji da prebrodi posljedice ekonomske krize i ima visok postotak zaposlenih. Talijani su izgradili 18794 km asfaltnih puteva po pravoj divljini, tako da je 1940Adis Abeba bila povezana sa lukama u Asmari i Mogadišu, oni su izgradili i oko 900 km željezničkih pruga, povezali su Adis Abebu sa lukom Assab na Crvenom moru. Izgradili su prve hidrocentrale, brane i mostove po rijekama, povezali važnije gradove telefonskim i telegrafskim linijama i osnovali puno poduzeća koja su činila osnovicu privrede zemlje; "Compagnie per il cotone d'Etiopia" (industrija pamuka); "Compagnia etiopica del latte e derivati" (mliječna industrija); "Cementerie d'Etiopia" (industrija cementa); "Compagnia etiopica mineraria" (rudarska industrija); "Imprese elettriche d'Etiopia" (električna energija); "Compagnia etiopica degli esplosivi" (industrija naoružanja); "Industria per la birra dell'AOI" (pivarska industrija); "Trasporti automobilistici (Citao)" (transport).
Za svoje kratkotrajne vladavine imali su planove izgradnje suvremene Adis Abebe, kao dostojne prijestolnice svoje Africa Orientale italiana, ali te planove nisu uspjeli dokraja realizirati zbog izbijanja Drugog svjetskog rata[5]
Drugi svjetski rat
Karta italijanske istočne Afrike, sa pet provincijaNovčanica od 100 italijanskih istočnoafričkih lira
U junu 1940., na samom ulasku Kraljevine Italije u Drugi svjetski rat, AOI je postao velika prijetnja britanskim interesima u Africi. Uspješan talijanski napad iz AOI-a preko Sudana mogao je teritorijalno povezati ovu koloniju s drugom talijanskom kolonijom Libijom, čime bi se izolirali važni položaji Britanaca u Egiptu i Sueski kanal. S druge strane, AOI je bio izoliran od Italije budući da je kolonija bila okružena britanskim snagama u Sudanu, Keniji i Britanskoj Somaliji. Dotadašnji pomorski pristup koloniji preko Sueskog kanala, bio je onemogućen jer je britanska mornarica blokirala - Sueski kanal za italijanske brodove, tako da su malobrojne pošiljke neophodnog materijala stizale zračnim putem.
Na početku istočnoafričke kampanje, talijanska vojska u koloniji imala je ukupno 291 000 vojnika, uključujući u to i lokalne snage, koje su bile slabo opremljene i loše uvježbane. Veliki nedostatak talijanskih snaga u koloniji bio je i razbacanost talijanskih garnizona, loša povezanost i slaba logistika (nedostatak municije i goriva). Usprkos svim tim nedostacima vojska
kolonije je 1940., zauzela Britansku Somaliju i priključila je Talijanskoj Istočnoj Africi. Ovo je bila jedina pobjeda u ratu koje je Kraljevina Italija dobila sama, bez njemačke pomoći. Međutim taj uspjeh nije dugo egzistirao, svega oko godinu dana, jer je britanski afrički korpus krenuo u kontraofenzivu. Nakon zauzimanja snažnog talijanskog garnizona Keren u Eritreji 27. marta1941 kojeg je branio general Orlando Lorenzini, i opkoljavanja luke Masava8. aprila, - Kraljevina Italija izgubila je Eritreju. Nakon tog su britanske trupe krenule u unutrašnjost Etiopije, te ubrzo zauzele planinsku utvrdu Amba Alagi u maju, te nakon toga 28. novembra prisilile posljednje talijanske jedinice generala Guglielma Nasija u Gondaru na predaju. To je bio kraj Italijanske Istočne Afrike.
Nakon pada Gondara, jedan dio italijanske vojske odlučio se za nastavak borbe i prešao na gerilsku borbu. Italijanska gerilska vojska imala je oko 7000 vojnika koji se nisu htjeli predati Saveznicima. Oni su skoro dvije godine čekali na dolazak udruženih italijansko-njemačkih snaga pod vodstvom Rommela, ali se nakon njegova poraza kod El Alameina (5. novembar1942.), njihova nada rastopila poput mjehura od sapunice - tako da je njihov želja za daljnom borbom odtada znatno zamrla.
Administracija
Na čelu vlade kolonije bio je talijanski potkralj, a formalni šef te države bio je talijanskikraljViktor Emanuel III. Kolonija je kraljevskim proglasom 1. juna1936. podijeljena na pet administrativnih jedinica - governa.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg)
