Człowiek z marmuru (sh. Čovjek od mramora) je poljski igrani film snimljen u režiji Andrzeja Wajde i premijerno prikazan početkom 1977. godine, poznat kao jedno od najboljih ostvarenja njegove filmografije i jedno od najznačajnijih politički angažiranih ostvarenja poljske i evropske kinematografije 1970-ih.
Po žanru je drama, a radnja paralelno prati dvije međusobno povezane priče u dva vremenska perioda. Godine 1976. studentica filmske režije Agnieszka (čiji lik tumači Krystyna Janda) za svoj diplomski rad odluči snimiti dokumentarni film o Macieju Birkutu (čiji lik tumači Jerzy Radziwiłowicz), mladom radniku koji je krajem 1940-ih i početkom 1950-ih bio slavljen kao udarnički heroj od strane tada staljinističkih vlasti da bi iznenada pao u nemilost i nestao.
Człowiek z marmuru je snimljen u vrijeme kada je tadašnji komunistički režim malo olabavio svoju čvrstu kontrolu nad sadržajem filmova, te su nakon međunarodne premijere brojni kritičari i strani gledatelji bili iznenađeni eksplicitnošću s kojom je Wajda u svom filmu prikazivao tamne strane poratne Poljske, bilo da je riječ o staljinističkoj propagandni i represiji, bilo načinima na koji su tadašnje vlasti to nastojale zataškati. Originalni scenarij je, međutim, bio napisan još 1962. godine i trebale su proći godine prije nego što su vlasti odobrile njegovo snimanje; čak i tada je bio cenzuriran, te je Wajda završetak filma namjerno ostavio ambivalentnim, ne objašnjavajući okolnosti Birkutove smrti, koja je u originalnom scenariju bila posljedica krvavih nereda 1970. godine.
Wajda je četiri godine kasnije snimio nastavak pod naslovom Człowiek z żelaza koji se bavio tada aktualnim sindikalnim pokretom Solidarnost.
Uloge
- Jerzy Radziwiłowicz – Mateusz Birkut / Maciej Tomczyk
- Krystyna Janda – Agnieszka
- Tadeusz Łomnicki – Jerzy Burski
- Jacek Łomnicki – Mladi Burski
- Michał Tarkowski – Wincenty Witek
- Piotr Cieślak – Michalak
- Wiesław Wójcik – Jodła
- Krystyna Zachwatowicz – Hanka
- Magda Teresa Wójcik – Montažer
- Bogusław Sobczuk – TV producent
- Leonard Zajączkowski – Leonard Zajączkowski, kamerman
- Jacek Domański – Snimatelj zvuka
- Irena Laskowska – Radnik u muzeju
- Zdzisław Kozień – Agnieszkin otac
- Wiesław Drzewicz – Hankin muž
- Saskia Taylor – Hankina kćer
Vanjske veze
