Bogdan Gavrilović (Novi Sad, 1. I. 1864. - Beograd, 5. VIII. 1947) je bio srpski matematičar. U rodnom gradu završava gimnaziju kao najbolji đak, a zatim kao pitomac srpskog dobrotvora Save Tekelije odlazi na studije matematike, fizike i astronomije na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Budimpešti, gde stiče diplomu doktora filozofije 1887. godine. Iste godine postavljen je za suplenta, a 1892. za profesora Velike škole u Beogradu, od koje kasnije (1905) nastaje Beogradski univerzitet. U Beogradu ostaje do smrti 1947, aktivan kao redovan profesor matematike na Tehničkom fakultetu sve do 1941.
U svojim tridesetim godinama, pred kraj XIX. veka, objavljuje dva obimna univerzitetska udžbenika, koji imaju i monografski karakter: knjigu iz analitičke geometrije ravni i projektivne geometrije "Analitična geometrija tačke, prave, kruga i koničnih preseka" (I-II;1896), u obimu od 930 stranica, i knjigu iz linearne algebre "Teorija determinanata" (1899). Obe knjige se mogu smatrati kapitalnim matematičkim delima u Srbiji onog vremena. Akademik Radivoj Kašanin ovako ocenjuje te knjige: Obe, a naročito poslednja, činile bi čast svakoj naciji, i mnogi narodi, u to doba veći i srećniji od nas, nisu tada takva dela imali.
Početkom 20. veka skoro celu deceniju bio je vrlo aktivan na naučnom planu, kada je objavio dvadesetak kvalitetnih radova uglavnom u časopisu Glas SA i glasilu Rad Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti iz Zagreba. Radovi su iz oblasti algebre (teorije brojeva i linearne algebre), analitičke geometrije, teorije determinanata i teorije funkcija kompleksne promenljive. Tada je izabran i za člana Srpske kraljevske akademije (1901. za dopisnog, a već 1905. za redovnog) i 1906. za člana JAZU. Kasnije, pored navedenih disciplina, zanimala su ga i pitanja iz osnova matematike.
Profesor Gavrilović bio je i odličan organizator naučnog rada na Beogradskom univerzitetu i u Akademiji. Bitno je doprineo prerastanju Velike škole u Beogradski univerzitet, a kasnije kao rektor (1910-13; 1921-24) podizanju nivoa nastave i razvoju univerziteta. Takođe je u tri mandata (1931-1940?) bio biran za predsednika Srpske kraljevske akademije. Već 1894. osnovao je Matematičku biblioteku Matematičkog seminara Beogradskog univerziteta, koja je na žalost uništena krajem Drugog svetskog rata. Zajedno sa Mihailom Petrovićem i Milutinom Milankovićem zaslužan je za uvođenje moderne matematike u Srbiji početkom XX. veka.
Akademik Gavrilović bio je nosilac mnogobrojnih visokih naučnih i društvenih funkcija i dobitnik značajnih priznanja. Pored već pomenutih, bio je član društva Circolo matematico di Palermo, Dr. hon. causa Univerziteta u Atini, predsednik Društva Nikola Tesla, a od 1939, kada je osnovan Institut Nikola Tesla, direktor instituta. Takođe je jedan od osnivača Matematičkog instituta u Beogradu (1946).
Akademik Gavrilović je bio eminentan prosvetni i kulturni radnik koji je razmišljao i imao stav o mnogim važnim pitanjima iz života svoga naroda, politike, istorije i filozofije. Kao čovek univerzalnog duha, svoju nauku nije posmatrao izolovano, već u svetlu drugih nauka i kulturnih tekovina. O tome svedoče njegovi govori, mnogobrojni članci i besede u raznim važnim prilikama iz beogradskog društvenog i naučnog života. Kao pripadnik najužeg beogradskog intelektualnog kruga, doprineo je stvaranju jedne posebne atmosfere, zahvaljujući kojoj Beograd postaje jedan od centara naučnog rada.
Izvori
Rektori Univerziteta u Beogradu |
|---|
|
