Ovo je članak o godini 1540.

Godina 1540 (MDXL) bila je prijestupna godina koja počinje u četvrtak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).

• 6. 1. - Henry VIII od Engleske se oženio Anom Klevskom (razvodi se već u julu).
• 12. 1. - Ivan Ungnad postavljen za vrhovnog kapetana Ferdinandovih četa u Slavoniji, nakon Nikole Jurišića; potvrđeno da Petar Keglević ostaje jedini ban u Hrvatskoj (što će postati uobičajeno).
• 14. 2. - Karlo V. ušao bez otpora u Ghent i pogubio vođe tamošnje pobune, gradu oduzete slobode.
• mart - Waltham Abbey je poslednji ugašeni priorat tokom engleskog Raspuštanja manastira.
• ožujak - Jače turske provale na posede Ivana i Nikole Zrinskog.
• 7. 4. - Totalno pomračenje Sunca vidljivo u Bačkoj, Slavoniji, Bosni i Lici, totalitet traje samo 20 do 25 sekundi^[1].
• 22. 4. - Francisco Vázquez de Coronado stupio sa svojom velikom ekspedicijom u neistražene krajeve
• 17. 5. - Šer Šah Suri privremeno zbacio mogule (Humajuna) i uspostavio carstvo Surida (traje do 1557).
• lipanj-srpanj? - Stjepan Majlath se pobunio protiv Ivana Zapolje u Erdelju, Zapolja oboleo tokom opsade Fagaraša.
• srpanj, polovicom - Provala bosanskog (Gazi Husrev-beg) i kliškog (Murat-beg) sandžaka prema Uni, opsada Kostajnice i Zrinja; u protunapadu braća Zrinski spalili varoši pod Dubicom i Kamengradom ^[2].
• 22. 7. - Umro Ivan Zapolja, istočni kralj Ugarske, samo nekoliko dana nakon što je dobio sina Ivana Žigmunda (dječakov skrbnik je biskup Juraj Utišinović Martinušević, tu je i Petar Petrović).
• 28. 7. - Prvi ministar Henryja VIII Thomas Cromwell pogubljen pod optužbom za izdaju; kralj se istog dana oženio sa Katherine Howard.
• 28. 8. - Maloletni Francesco III Gonzaga je novi vojvoda Mantove.
• rujan, početkom - Berberski korsari sardinskog otpadnika Ali Hameta poharali Gibraltar i odveli mnoge u ropstvo; zbog ovoga će biti izgrađen Zid Karla V.
• 3. 9. - Gelawdewos je novi etiopski car (do 1559).
• rujan, polovicom - Sabor na Rakoškom polju, mali Ivan Žigmund proglašen ugarskim kraljem (protivno Velikovaradinskom miru iz '38. koji je predvideo Ferdinanda kao naslednika); za regenta određena njegova majka Izabela Jagelonska^[3].
  • Neki velikaši prilaze Ferdinandu, npr. Franjo Frankapan^[3].
• 26. 9. - Hernando de Alarcón ušao brodom u rijeku Colorado.
• 27. 9. - Bulom Regimini militantis Ecclesiae papa Pavao III. odobrava Isusovce.
• 1. 10. - Bitka kod Alborána, Španci Bernardina de Mendoze porazili Ali Hametove korsare.
• 2. 10. - Mletačka Republika morala sklopiti separatni mir sa Turcima (→ tzv. Osmanske kapitulacije) - kraj Svete lige iz 1538.
  • Uskoci od sada ne štede ni mletačke posede^[4].
  • Sa mletačkog područja će biti protjerani uskoci, zvani venturini, otići će u Senj^[5].
• 9. 10. - Zapoljini poslanici kod sultana: on prepušta mladom kralju Ugarsku sa Erdeljem, uz godišnji danak od 50.000 dukata^[6].
• listopad? - Turci zauzeli Novsku.
• 18. 10. - Ekspedicija Hernanda de Sota vodi tešku bitku sa Indijancima u današnjoj Alabami.
• 22. 10. - Ferdinandova vojska na čelu sa Leonardom Velsom se utaborila kod starog Budima (ranije tokom mjeseca zauzeo varoši Višegrad i Vac).
• 7. 11. - Osmanlije odlučuju da sultan ode u Jedrene i proglasi rat kralju Ferdinandu (čiji je poslanik Jeronim Laski umalo ostao bez nosa, ušiju i usana).
• 19. 11. - Leonard Vels napustio opsadu Budima: ostavio posadu u Pešti, zatim osvaja grad Višegrad i Tatu, Stolni Biograd mu se sam predao^[7].
• 20. 11. - Kristofor Svetački predao sultanu četiri grada za godišnju platu od 600 forinti^[6].

• Mletačke vlasti dovele u Pulu 70 obitelji iz peloponeske Malvazije i Naupliona^[8], ubrzo dolazi do sukoba oko zemlje i nadležnosti, stradaju i od malarije^[9].
• Velika vrućina i suša u Evropi - Sena i Rajna presušile, hiljade umiru od dizenterije; s druge strane vino će biti dobro (Würzburger Stein).
• Istkan Ardabilski tepih, najstariji datirani persijski tepih.
• Poslije smrti Gašpara Ernušta, Petar Keglević preuzima njegove posjede u Međimurju, što će izazvati sukob sa kraljem Ferdinandom.

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1540.

• 3. 4. - Maria di Cosimo I de' Medici, († 1557)
• 3. 6. - Karl II. (Unutrašnja Austrija), († 1590)
• 7. 7. - Ivan Žigmund Zapolja, kralj istočne Ugarske († 1571)
• 5. 8. - Joseph Justus Scaliger, učenjak († 1609)
• Francis Drake, admiral, moreplovac († 1596)
• François Viète, matematičar († 1603)
• Dinko Zavorović, povjesničar († 1608)

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1540.

• 27. 1. - Angela Merici, svetica (* 1474)
• 22. 5. - Francesco Guicciardini, državnik i istoričar (* 1483)
• 28. 7. - Thomas Cromwell, državnik (pogubljen) (* ca. 1485)
• 24. 8. - Parmigianino, slikar (* 1503)
• 28. 8. - Federico II Gonzaga, vojvoda Mantove (* 1500)
• 2. 9. - Dawit II, etiopski car (poginuo) (* ca. 1496)
• Francisco de Ulloa, moreplovac-istraživač
• Ivan Rabljanin, livac (* 1470)
• Gašpar Ernušt, velikaš u Međimurju
• Trifun Bizanti, kotorski plemić, bivši biskup
• 1539-40 - Božidar Vuković, štampar
• pribl. - Tristão da Cunha, moreplovac (* ca. 1460)
• pribl. - Johann Georg Faust, alhemičar

• Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959