Luiggi Capuana
Luigi Capuana (Minìu 28 di maiu 1839 - Catania 29 di nuvèmmiru 1915 ) fu unu di li primi autura a 'ricògghiri l’eredità di Emile Zola , auturi francisi massima sprissioni e criaturi di lu naturalismu.
Sustinituri e tiòricu dû Verismu , Capuana fu prufissuri di littiratura taliana nta l’istitutu di maggisteru di Roma e di estètica e stilìstica nta l'università di Catania.
Fu auturi di puisìi (Garibaldi , Vanitas Vanitatum , Parodie , Semiritmi ), saggi (Studi sulla letteratura contemporanea , Per l'arte , Gli "ismi" contemporanei , Cronache letterarie , Il teatro italiano contemporaneo ), rumanzi (Giacinta , Marchesa di Roccaverdina , La sfinge , Profumo , Rassegnazione ) e òpiri tiatrali.
Ntra li so òpiri tiatrali, arricugghiuti 'n “Teatro dialettale siciliano” (1911-1921), mèritinu d'èssiri ricurdati: Lu paraninfu (specialmenti nni la maggistrali ntirpritazzioni di Ancilu Muscu , Lu vampiru dû 1912 e Quacquarà rapprisintata nnû 1916 di la Compagnia Angelo Musco .
Asempiu dâ sò puisia
Sta notti...
Sta notti mi sunnai quattru funtani,
Quattru pedi d'aranciu a lu ciuriri;
Vitti li stiddi scinniri e acchianari,
Vitti lu suli comu un lebbru jiri;
Vitti n'aquila fina a lu vulari,
Vitti lu cori tò npettu viniri;
Ca siddu mi putieva arrisbigghiari,
Nun ti l'avissi cchiù lassatu jiri.
Vitti la Morti...
Vitti la morti ccu la fauci 'nmanu,
Ca di li genti la vita mitìa.
— O morti, havi du' anni ca ti chiamu,
Morti, ca comu ti scurdasti a mia? —
Rispusi: Nun ci fu figghiu d'Addamu ,
Lu stissu Redenturi cessi a mia!
Ma tu si' veru mortu, suttirratu;
Ntantu ti cridi vivu, oh chi pazzia!
Vera crudili la to amanti ha statu,
Ca t'ammazzau senza 'nningari a mia!
La Virrinedda
Accattari vurrìa 'na virrinedda,
Di notti la to porta spurtusari;
Vidiri, figghia mia, quantu si' bedda
Quannu ti spogghi, prima di curcari;
Ma timu ca nun fussi tantu bedda,
Ca l'occhi nun m'avvissitu a 'nnurbari,
Lassa la porta misa a spaccazzedda;
Ad occhi chiusi ti vegnu a truvari.
(Chista puisìa fu musicata e divintò na canzuna
di lu ripirtoriu di li gruppi fulklurìstici catanisi)
Rifirimenti
Arba Sicula , vol. 2, 1980 (funti di l'asempiu dâ puisia).
Tutti l'artìculi scrivuti 'n sicilianu anticu
Scrittura privalentimenti di prosa e tiatru
Brancati, Vitalianu
Bufalinu, Gesualdu
Camilleri, Andrea
Capuana, Luiggi
Cardella, Lara
Cipolla, Gaitanu
Consolo, Vincenzu , sicilianu, ma milanisi d'aduzzioni
Danese, Alfredu
De Robertu, Fidiricu
Fava, Pippu
Gimmillaru, Carru
Maraini, Dacia , siciliana di matri
Martogliu, Ninu
Panariello, Melissa
Pirandellu, Luiggi
Rabìtu, Vincenzu
Rosso di San Secondo, Pier Maria
Sciascia, Liunardu
Semineriu, Duminicu
Tomasi di Lampedusa, Giuseppi
Verga, Giuvanni
Vittorini, Eliu
Pueti
Asmundo, Bartulumeu
Boley Cicciu (Franciscu Buccheri )
Borrello Giuseppi
Buttitta, Ignaziu
Calì, Santu
Camilleri, Sarvaturi
Campailla, Tommasu
Capuana, Luiggi
De Simone, Vicenzu
Formisano, Giuvanni
Fudduni, Petru
Gori, Mariu
Guglielminu, Franciscu
Handis, Ibn
La Mattina, Lina
Lima, Turi (Venero Maccarrone )
Lorefice Grimaldi, Girolama
Magrì, Antoninu
Maiorana, Gnazziu
Martogliu, Ninu
Meli, Giuvanni
Pìcculu, Luciu
Porcelli, Renzu
Rau, Simuni
Rinaudu, Claudiu
Quasimodo, Salvaturi
Scandurra, Giuseppi
Scimonelli, Gnazziu
Tempio, Dumìnicu
Vann'Antò , pseudònimu di Giuvanni Antoniu Di Giacomu
Vigo, Liunardu
Vinizzianu, Antoniu