Uważany za jednego z najwybitniejszych polskich twórców współczesnych, a jednocześnie za jednego z najbardziej znaczących linorytników w historii grafiki polskiej. Jeden z czołowych przedstawicieli polskiej sztuki Nowej Figuracji[a].
Wielokrotnie notowany w prestiżowych wydawnictwach biograficznych i o sztuce.
Życiorys
Urodził się w Zachoiniu, jako syn Genowefy i Wawrzyńca. Ukończył Liceum Sztuk Plastycznych w Jarosławiu, a następnie w latach 1958–1964 studiował na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Uzyskał dyplom w pracowni prof. Wacława Taranczewskiego w 1964 roku, również w tym roku ukończył trzyletnie Studium Pedagogiczne. Mąż Ludwiki Czyż, z którą miał 4 synów Sławomira, Artura, Norberta i Zbigniewa. W 1996 roku wskutek wypadku doznał częściowego paraliżu, od tej pory tworzył głównie akwarele. Zmarł w Rzeszowie w 2003. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu Wilkowyja[1].
Działalność społeczna
Był jednym z pomysłodawców i inicjatorów aukcji „Bliźniemu Swemu”, na rzecz podopiecznych Towarzystwa Pomocy im. Brata Alberta. W 1990 roku podarował pierwszą pracę, co było zaczątkiem późniejszych charytatywnych aukcji „Bliźniemu swemu”.
Od 1980 współpracował z „Solidarnością” Regionu Rzeszowskiego, działał w niej w latach 1980–1981 i w podziemiu. Projektował liczne plakaty, znaczki, ulotki itp., zajmował się kolportażem wydawnictw podziemnych, organizował niezależne spotkania i wystawy, w latach 1982–1989 był członkiem Grupy Niezależnych Twórców. Od maja do grudnia 1985 roku rozpracowywany przez Wydział III Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Rzeszowie – w ramach SOS Kontakt.
Twórczość
Zygmunt Czyż uprawiał twórczość w wielu dziedzinach. Najczęściej poświęcał się malarstwu sztalugowemu i grafice warsztatowej. Prace artysty określane były mianem traktatu filozoficznego na temat istnienia, proponowały wizję innego świata, zgłębiały tajemnicę egzystencji człowieka[b].
Wachlarz jego twórczości obejmował również inne obszary jak rysunek, malarstwo architektoniczne, projektowanie witraży czy projektowanie graficzne. Na swoim koncie artystycznym posiada wybitne realizacje o tematyce sakralnej – m.in. witraże i ołtarz w katedrze rzeszowskiej oraz cykl obrazów sakralnych w rzeszowskim kościele Świętego Krzyża. Wykonał polichromie w rzeszowskim zamku.
W swoim dorobku ma ponad 40 wystaw indywidualnych w kraju i za granicą. Brał udział w ponad 50 ogólnopolskich wystawach malarstwa i grafiki, 60 wystawach międzynarodowych oraz wystawach sztuki polskiej za granicą m.in. w:
III Międzynarodowym Biennale Grafiki w Bradford – 1972,
Prace Zygmunta Czyża były publikowane w wielu prestiżowych wydawnictwach biograficznych oraz albumach o sztuce współczesnej m.in. Okolice Sztuki – 1983, Kto jest kim w Polsce – 1984 i 1989, Prestige de la Painture et de la Sculpture d’Aujord’hui dens le Monde – 1990, Who’s Who in International Art – 1991/1992 i 1994/1995, Quand L’art. Du XX siècle etait concu par des inconnus – L’historie du Salon d’Automne de 1903 a nos jours – 1992, Czterej Mistrzowie i ich pracownie: malarstwo i rysunek ze zbiorów Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie – 2007, Artyści Podkarpacia – 2010, Artyści Polscy o Papieżu – 1996.
Uwagi
↑Wynika to bezpośrednio z pozycji Zygmunta Czyża, jaką sobie ugruntował m.in. licznymi nagrodami w latach siedemdziesiątych, kiedy to był jednym z najistotniejszych twórców zarówno techniki, jak i nurtu oraz jednym z pierwszych, który tworzył w technice linorytu barwnego w Polsce, świadczy o tym m.in. bogata adnotacja oraz reprodukcja w jednym z najważniejszych w tamtym czasie wydawnictw w tej dziedzinie, znajdując się wśród ścisłego grona największych nazwisk polskiej grafiki – „Współczesna grafika polska”, Arkady, Warszawa 1975, sygn. 050509.
↑Prestige de la Painture et de la Sculpture d’Aujord’hui dens le Monde, wydawca Les Editions Art et Images du Monde, Paryż 1990,
Zygmunt Czyż: grafika i malarstwo: wystawa zorganizowana z okazji XXXV-lecia twórczości, BWA Rzeszów, Dom Sztuki, 1999 ISBN 83-908694-8-9, ISBN 978-83-908694-8-3.
Czterej Mistrzowie i ich pracownie: malarstwo i rysunek ze zbiorów Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Danuta Saul, Wyd. Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, 2007, ISBN 83-87651-00-1, ISBN 978-83-87651-00-8.
