Plakat

Henri de Toulouse-Lautrec, Moulin Rouge, 1891
Faragó Géza, Tungsram wolfrámlampa, 1910

Plakat (z niderl. plakaat, z fr. placard ‘tablica z afiszem’[1]) – rodzaj wyrobu poligraficznego zaliczany do akcydensów. Druk jednostronny dużego formatu (co najmniej A3), o charakterze informacyjnym, ale czasem również propagandowym służący do umieszczania w stałych, publicznych miejscach (rozklejany, umieszczany w witrynach)[potrzebny przypis].

Historia

Plakat powstał w XVII/XVIII wieku i początkowo był uważany za rodzaj reklamy. Rozwinął się wraz z szybkim postępem technik graficznych. W okresie przedwojennym plakat traktowany był jako indywidualna wypowiedź artystyczna[2]. Jego rozwój przypada na lata 60. i 70. XX wieku[3].

Wyjściową formą plakatu jest afisz. Plakat tym różni się od afiszu, że nie jest wykonany ze składu, lecz w całości stanowi formę graficzną. Zadrukowywany jest z reguły na całej powierzchni papieru i najczęściej posiada bogatą kolorystykę. Elementy graficzne co najmniej dorównują informacji tekstowej, z reguły jednak dominują. Napisy są często przetworzone artystycznie.

O ile typowy afisz, jako druk czysto informacyjny, jest zazwyczaj jedynie rodzajem rzemiosła, to forma plakatu jest również jedną z dziedzin sztuki.

Do druku plakatów służy produkowany wyłącznie w tym celu papier plakatowy.

Typologia plakatu

Analiza plakatu umożliwia jego typologię ze względu na przeznaczenie, jak i formę graficzną komunikatu.

  • plakaty zewnętrzne – nośnik reklamy outdoorowej. Pierwszy taki plakat zewnętrzny o wymiarach powyżej 50 stóp kwadratowych powstał w 1835 roku w Nowym Jorku, w pracowni Jareda Bella, gdzie drukowano zwyczajne plakaty na potrzeby cyrku[4];
  • plakaty propagandowe;
  • plakaty awangardowe, porewolucyjne – oddziaływały na odbiorcę poprzez graficzną grę skojarzeń i wykorzystanie fotomontażu;
  • plakaty teatralne;
  • plakaty filmowe;
  • plakaty muzyczne;
  • plakaty sportowe;
  • plakaty księgarskie – traktowane jako reklama lokalizowana w punktach sprzedaży publikacji;
  • plakaty reklamowe;
  • plakaty polskiej szkoły plakatu[5];
  • plakaty motoryzacyjne[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Andrzej Bańkowski: Etymologiczny słownik języka polskiego. T. 2: L–P. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 596. ISBN 83-01-13017-2.
  2. ↑ Barbara Krasińska, Afisz a plakat – problemy definicji. Wstęp do badań, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis | Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia”, 14 (0), 2017, DOI: 10.24917/20811861.14.13, ISSN 2300-3057 [dostęp 2018-12-07].
  3. ↑ D. Folga-Januszewska. Oto sztuka polskiego plakatu. 2017.
  4. ↑ IGRZ: Reklama zewnętrzna w Polsce. (pol.).
  5. ↑ A. Żbikowska - Migoń, Encyklopedia książki, 2017, s. 390.
  6. ↑ Odzież i plakaty motoryzacyjne polskich artystów [online], www.carobsessed.pl [dostęp 2024-11-20] (pol.).

Bibliografia

  • J. Cygańska, Plakat, [w:] Encyklopedia współczesnego bibliotekarstwa polskiego, pod red. K. Głombiowskiego, B. Świderskiego, H. Więckowskiej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976, s. 240–242.
  • Plakat,[w:] Encyklopedia wiedzy o książce, pod red. A. Birkenmajera, B. Kocowskiego, J. Trzynadlowskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971, k. 1900.
  • Tadeusz Kowalski (opr.), Polski plakat filmowy, Filmowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1957

Linki zewnętrzne