PROFILPELAJAR.COM

Zbrodnia w Rudnikach
	; Pomnik upamiętniający ofiary zbrodni znajdujący się przy ul. Wodnica w Rudnikach
Państwo	Polska pod okupacją III Rzeszy
Miejsce	Rudniki
Data	11 września 1942
Liczba zabitych	20 osób
Typ ataku	egzekucja przez powieszenie
Sprawca	III Rzesza
	Położenie na mapie Polski w 1939 miejsce zdarzenia
	50°52′41″N 19°14′45″E/50,878056 19,245833
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zbrodnia w Rudnikach – publiczna egzekucja 20 Polaków dokonana przez niemieckich okupantów 11 września 1942 w Rudnikach koło Częstochowy. Skazańcy zostali powieszeni w pobliżu miejscowej stacji kolejowej^[1]^[2]^[3].

Okoliczności i przebieg egzekucji

Egzekucja była odwetem za najście na Hugo Schulzego, dyrektora Zjednoczonych Zakładów Wapienniczych „Wapnorud” w Rudnikach, które miało miejsce w nocy 20 na 21 sierpnia 1942. W wyniku tego najścia partyzanci zabrali 6 tys. zł. Sprawcy nie zostali ujęci, aresztowano więc 20 mieszkańców Rudnik i okolicznych wsi, w tym kilku pracowników Zakładów. Wśród aresztowanych był między innymi przedwojenny szef wapienników, 55-letni Józef Szyfer^[1]^[2]^[3].

Szubienica została wykonana już dwa dni przez egzekucją. Skazańcy zostali przywiezieni na miejsce zbrodni ciężarówką. Katami byli przymuszeni pod groźbą śmierci dwaj mieszkańcy Wielgomłynów. Egzekucja odbyła się przy przymusowej obecności okolicznych mieszkańców. Wśród obecnych były również rodziny skazańców, między innymi żona Józefa, Natalia Szyfer wraz z synem Andrzejem^{[potrzebny przypis]} i ojciec 22-letniego Stanisława Wiewiórowskiego^[1]^[2]^[3]

Zbrodnia ta była pierwszą w okolicy przeprowadzoną przez Niemców w czasie II wojny światowej egzekucją publiczną, z przymusowym udziałem miejscowej ludności. Wcześniej egzekucje wykonywano potajemnie^[1]^[3].

Zwłoki ofiar zostały zakopane w pobliskim lesie, w nieoznaczonym miejscu. Po zakończeniu niemieckiej okupacji miejsce to zostało odnalezione. 22 kwietnia 1945 ciała zostały ekshumowane i powtórnie pochowane w zbiorowym grobie na cmentarzu w Rędzinach^[2]^[3].

Upamiętnienie

Na miejscu egzekucji, przy ulicy Wodnica w Rudnikach, znajduje się pomnik upamiętniający jej ofiary. Pierwszy obelisk został wybudowany w 1962 roku. W 2017, z okazji 75. rocznicy zbrodni, został odsłonięty nowy pomnik. Ma on kształt czarnej, wysokiej, czworobocznej kolumny^[2]^[4]. W miejscu tym wielokrotnie odbywały się uroczystości upamiętniające zbrodnię^[5].

10 października 2018 odsłonięto obelisk na miejscu, w którym pierwotnie pochowano ofiary. Jest on położony w lesie na terenie Michałowa Rudnickiego^[6].

Miejscem pamięci jest również grób ofiar znajdujący się na cmentarzu parafialnym w Rędzinach^[7]. W 2024 roku został wybudowany nowy pomnik z uzupełnioną listą ofiar^[8].

Nazwiska ofiar

Pełna lista osób straconych w egzekucji to^[8]^[9]:

Józef Adamus
Icek Jankiel Biberman
Marian Błaszczyk
Jan Górka
Moszek Hamburger
Icek Hauptman
Jan Kaptur
Antoni Kłys
Edward Koniarski
Michał Lemczak
Władysław Majewski
Antoni Makwiński
Jan Paczkowski
Szczepan Popiak
Szymon Starus
Józef Szyfer
Ludwik Wawszczak
Stanisław Wiewiórowski
Edward Wilk
Jan Wiśniewski

Na pomniku w Rudnikach, odsłoniętym w 2017 roku, znajdowało się 14 nazwisk^[2]. Pozostałe ofiary nie były wtedy jeszcze zidentyfikowane. Ponadto na liście znalazły się nazwiska trzech osób, które nie zostały wówczas stracone: Lucjan Ociepa, Wojciech Siwek i Franciszek Wawszczak (zapisany jako Wawrzak)^[9]. Na poprzedniej mogile w Rędzinach znajdowało się 10 nazwisk^[10], na pomniku w Rudnikach z 1962 było ich 9^[2].