Zajęcie Stryja przez Ukraińców

II wojna światowa, kampania wrześniowa, dywersja OUN w 1939 roku
Czas	12–13 września 1939
Miejsce	miasto Stryj i okolice
Terytorium	II Rzeczpospolita
Przyczyna	dążenia OUN do oderwania od Polski południowo-wschodnich województw i stworzenia tam zalążka państwa ukraińskiego
Wynik	odzyskanie miasta przez stronę polską
Strony konfliktu
Polska OUN
Dowódcy
Stefan Jacek Dembiński brak jednolitego dowództwa
Siły
ok. 400 żołnierzy 500–700 dywersantów
Położenie na mapie Polski w 1939 miejsce bitwy
49°15′N 23°51′E/49,250000 23,850000

Zajęcie Stryja przez Ukraińców w 1939 roku – opanowanie miasta Stryj podczas kampanii wrześniowej, w nocy z 12 na 13 września 1939 roku, przez grupy Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów oraz ukraińskich mieszkańców miasta i okolic.

12 września 1939 roku Stryj był silnie bombardowany przez Luftwaffe. Aby uniknąć strat, polskie dowództwo ewakuowało wieczorem z miasta 102. batalion wartowniczy, wycofała się również obsada posterunku Policji Państwowej. Wojsko pozostawiło warty jedynie przed koszarami oraz magazynami wojskowymi. Wykorzystała to grupa ludzi, m.in. wypuszczeni z więzienia skazańcy, rozpoczynając rabunek pozostawionego mienia.

Powstała sytuacja pozwoliła uzbrojonym grupom OUN na opanowanie miasta. Nie powiodła się natomiast próba przejęcia składu paliwa na stacji kolejowej w Stryju, odparta przez strażników i uzbrojonych kolejarzy^[1].

Na wieść o rozruchach, grożących wybuchem poważnego zamieszania na tyłach walczących wojsk polskich, nad ranem 13 września dowództwo Grupy „Stryj” wydało rozkaz obsadzenia miasta z powrotem (głównie przez batalion marszowy 49 pułku piechoty) i opanowania sytuacji. Walki trwały do końca dnia. Zakończyły się stłumieniem rebelii, a ok. 40 bojówkarzy OUN schwytanych z bronią w ręku rozstrzelano^[2]. Szacuje się, że w dywersji brało udział 500–700 Ukraińców.

17 września, na wieść o agresji sowieckiej polskie formacje wycofały się ze Stryja w kierunku granicy węgierskiej. 22 września miasto zostało zajęte przez siły Armii Czerwonej. W Stryju rozpoczęła się pierwsza okupacja sowiecka.

• Ryszard Dalecki, Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r., Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1989, wyd. II, ISBN 83-03-02830-8.
• Waldemar Rezmer, Stanowisko i udział Ukraińców w niemiecko-polskiej kampanii 1939 roku, w: Polska-Ukraina. Trudne pytania, t. 4, Warszawa 1999.