przedmiot składający się z wielu wymienialnych części składowych umożliwiających jego rozłożenie i ponowne złożenie (wytwór złożony, np. układanka);
część składową, jeżeli po jej włączeniu do wytworu złożonego, pozostaje widoczna w trakcie jego zwykłego używania (nie dotyczy to np. naprawy wytworu);
część składową, jeżeli może być przedmiotem samodzielnego obrotu (np. lusterko samochodowe).
Ochrona wzoru przemysłowego nie obejmuje cech wytworu:
wynikających wyłącznie z jego funkcji technicznej (np. gwint nakrętki o indywidualnym kształcie);
które muszą być odtworzone w dokładnej formie i wymiarach w celu umożliwienia mechanicznego połączenia go lub współdziałania z innym wytworem (np. mocowanie lusterka samochodowego).
Wzory przemysłowe mogą dotyczyć szerokiej gamy produktów, w tym mebli, opakowań, urządzeń elektronicznych, odzieży, obuwia oraz różnych elementów dekoracyjnych. Rejestracja wzoru przemysłowego ma na celu ochronę intelektualną twórczości projektanta i zapobieganie nieautoryzowanemu wykorzystywaniu wzoru przez konkurencję[3].
Badania wykazują, że przedsiębiorstwa będące właścicielami praw własności intelektualnej często osiągają wyższe przychody na pracownika, średnio o 20%, w porównaniu do firm, które nie posiadają takich praw. Dodatkowo, statystyki wskazują, że firmy posiadające wzory przemysłowe odnotowują wyższe wyniki finansowe, średnio o 32%[4].
Procedury uzyskiwania ochrony wzoru przemysłowego
Okres pierwszeństwa
Okres trwający przez 6 miesięcy od chwili złożenia pierwotnego wniosku o rejestrację wzoru, często na poziomie krajowym lub unijnym. Istnieje możliwość uzyskania ochrony w innych państwach lub regionach, pod warunkiem zachowania nowości wzoru w dniu pierwszego zgłoszenia.
Procedura rejestracji
Proces pomiędzy złożeniem zgłoszenia a rejestracją wzoru. Zazwyczaj obejmuje on oficjalne badanie przez właściwy urząd, w którym ocenia się zdolność rejestrową względem ewentualnych praw osób trzecich, oraz spełnienie formalnych wymogów zawartych we wniosku. Jeśli wynik tego badania jest pozytywny, urząd dokonuje rejestracji wzoru i ogłasza decyzję.
Rejestracja wzoru przemysłowego
Po zakończeniu procedury zgłoszeniowej wzór przemysłowy zostaje wpisany do właściwego rejestru. Rejestracją i udzielaniem praw do wzorów przemysłowych zajmuje się w Polsce Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, który wydaje uprawnionemu dokument w postaci świadectwa rejestracji.
Świadectwo rejestracji na wzór przemysłowy pozwala w łatwy sposób udowodnić wyłączne prawa do zarabiania na danym produkcie. O ile taki wzór nie jest nowy oraz nie ma indywidualnego charakteru, to konkurencja może próbować takie prawo unieważnić. Obie przesłanki nie są jednak badane przez Urząd Patentowy na etapie zgłoszenia[5].
Ochroną wzorów przemysłowych Wspólnoty (ang. registered Community design, RCD) zajmuje się Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (dawny Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego).
Odnowienie
Ochrona prawna wzoru przemysłowego w Polsce może maksymalnie trwać przez 25 lat (dzielone na pięć 5-letnich okresów ochronnych). Początkowo obowiązuje przez pięć lat od dnia zgłoszenia, następnie istnieje możliwość jej przedłużenia, pod warunkiem uiszczenia odpowiedniej opłaty.
W Urzędzie Patentowym RP liczba praw z rejestracji wzorów przemysłowych pozostających w mocy na dzień 31 grudnia 2022 roku wynosiła 8 357[6].