Współautorstwo

Trzy młode kobiety siedzą na krzesłach; siedząca pośrodku na kolanach trzyma laptop, jej sąsiadka z lewej strony kadru patrzy na ekran komputera, ta z prawej strony sięga w kierunku klawiatury.
Zespołowa praca nad tekstem jest jedną z najpowszechniejszych metod tworzenia treści we współczesnym świecie, zwłaszcza w pracach naukowych

Współautorstwo (w zależności od kontekstu także współtwórczość czy pisanie zespołowe, w pracach angielskojęzycznych spotykany jest termin Collaborative Writing, w skrócie CW[1]) – sytuacja, w której utwór powstaje dzięki twórczej pracy więcej niż jednej osoby[2].

Współautorstwo tekstów występuje powszechnie w wielu branżach, zarówno w świecie akademickim, jak i w przemyśle czy administracji publicznej[3]. Zespołowa praca nad tekstem oferuje twórcom możliwość uczenia się od siebie nawzajem, promuje socjalizację i powstawanie nowych idei, ale także zapewnia tekstom większą różnorodność punktów widzenia, większą precyzję czy przejrzystość[3]. Wymaga jednak uzgodnienia między autorami strategii powstawania tekstu[4].

Aktywność w obrębie zespołu współtwórców nie ogranicza się jedynie do samego tworzenia treści i obejmuje też takie działania jak choćby wybór składu grupy i odpowiednich narzędzi, planowanie i przygotowywanie pracy, dostarczanie dokumentu odbiorcom czy ewaluację działań zespołu[5], a także socjalizację czy negocjacje dotyczące treści czy innych elementów współpracy[6].

Metody tworzenia treści

Choć pisanie zespołowe występuje jako zjawisko od wielu stuleci, dopiero w ostatnich dekadach XX wieku i pierwszych XXI wieku stało się częstym obiektem badań naukowych[3]. Nawet osobom uczestniczącym w zespołowym tworzeniu tekstów trudno opisać ich własną działalność ze względu na fakt, że nie wykształciły się jeszcze precyzyjne terminy rozróżniające rozmaite formy współpracy[3]. Z tego względu wielu autorów tworzy własne typologie rodzajów współautorstwa, w zależności od trybu pracy; nie ma też wykształconego konsensu naukowego co do samej definicji współautorstwa[1].

Przykładowo Lowry, Curtis i Lowry w pracy Taxonomy of Collaborative Writing (ang. Taksonomia pisania zespołowego) opisują pięć modeli współtworzenia tekstów[7]:

  1. Pisanie grupowe z jednym autorem (ang. Group single-author writing): sytuacja, w której jeden autor pisze pracę w imieniu całego zespołu. Taki model najczęściej przyjmowany jest wtedy, gdy zadanie jest stosunkowo proste, a wszystkim zaangażowanym w grupę łatwo jest dojść do porozumienia co do celów przedsięwzięcia.
  2. Pisanie sekwencyjne (ang. Sequential writing): sytuacja, w której w danym momencie tylko jeden z współautorów tworzy tylko jemu przydzieloną część dokumentu, a następnie przekazuje go następnemu członkowi zespołu.
  3. Pisanie równoległe (ang. Parallel writing): w tym modelu uczestnicy zespołu dzielą się rolami przy jego powstawaniu (autor, redaktor, szef zespołu itd.) lub też sekcjami tekstu do napisania, a następnie pracują jednocześnie.
  4. Pisanie reaktywne (ang. Reactive writing): sytuacja, w której wszyscy członkowie zespołu jednocześnie piszą przydzielone sobie fragmenty oraz redagują lub uzupełniają części przydzielone innym członkom zespołu.
  5. Model mieszany (ang. Mixed mode), w którym zawierają się przynajmniej dwa spośród powyżej wymienionych modeli.

Z kolei Javier Onrubia i Anna Engel w swoich badaniach nad wspieranymi komputerowo środowiskami wspólnego uczenia się (ang. computer-supported collaborative learning; CSCL) wykazali pięć innych modeli współpracy[8]:

  1. Konstrukcja równoległa „kopiuj–wklej”: w tym modelu każdy z członków zespołu dostarcza inną część dzieła, a następnie ostateczny dokument powstaje poprzez nałożenie na siebie przygotowanych w ten sposób elementów tak, że wkład niektórych uczestników współpracy nadpisuje pracę innych.
  2. Konstrukcja równoległa typu puzzle: każdy z współautorów dostarcza swój dokument zawierający fragmenty w różnym stadium ukończenia, a dokument końcowy powstaje przez zestawienie ze sobą różnych fragmentów różnych autorów.
  3. Konstrukcja sekwencyjna sumaryczna (ang. sequential summative construction): jeden członek zespołu przedstawia ukończoną lub wstępną propozycję gotowego materiału, a uczestnicy kolejno dodają do niej swój wkład, nie modyfikując jednak już napisanych przez innych fragmentów.
  4. Konstrukcja sekwencyjna integracyjna (ang. sequential integrating construction): jeden członek zespołu przedstawia ukończoną lub wstępną propozycję gotowego materiału, a uczestnicy kolejno dodają do niej swój wkład, a jednocześnie zgłaszają poprawki do wcześniej napisanych fragmentów.
  5. Konstrukcja integracyjna: utwór powstaje w ramach synchronicznej dyskusji na żywo bądź na czacie, przy wielu zmianach, komentarzach do treści na które inni uczestnicy zespołu reagują.

Z kolei Ritchie i Rigano w analizie modeli powstawania prac naukowych zaobserwowali trzy podstawowe typologie[9]:

  1. Pisanie na cztery ręce (ang. side-by-side creation; autorzy używają także metafory duetu fortepianowego)[10]: autorzy pracują równolegle, przeprowadzają burze mózgów, negocjują i dopracowują tekst w czasie rzeczywistym. Jeden z nich może pełnić funkcję skryby lub sekretarza.
  2. Pisanie w turach: autorzy dostarczają osobne części tekstu końcowego, ich połączenie w jedną całość jest dziełem autora głównego bądź redaktora. W tym modeli autorzy angażują się bardziej w kooperację niż kolaborację[11].
  3. Pisanie z autorem wiodącym (ang. lead writing): model, w którym jedna osoba bierze odpowiedzialność za napisanie pierwszego szkicu całości tekstu. W kolejnych publikacjach tego samego zespołu przodownikiem czy też autorem wiodącym zostaje kolejny członek zespołu, by i jego nazwisko znalazło się w druku jako pierwsze. Jest to powszechna praktyka w świecie nauki[11].

Kwestie prawne w Polsce

Pojęcia współautorstwa i współtwórcy pojawiły się w Polsce już w pierwszej ustawie o prawach autorskich z 1926, jednak nie zostały dostatecznie sprecyzowane: zabrakło m.in. definicji wyjaśniającej jaki wkład twórcy jest niezbędny, by uznać go za współautora utworu, zwłaszcza, że współtwórcy mogą dostarczać wkładu nie tylko o różnej objętości, ale i o różnym charakterze[2]. Niedookreślenie to zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z 8 września 1976[2]. W praktyce orzeczniczej wielu krajów, w tym m.in. Niemiec, zazwyczaj o uznaniu osobę za współautora decyduje fakt, czy dana osoba wniosła wkład twórczy w powstanie dzieła, bez którego utwór nie powstałby[12]. Ma to znaczenie m.in. w przypadku tzw. ghostwritingu, czyli sytuacji, w której faktyczny autor większości utworu decyduje się nie ujawniać swojego autorstwa, natomiast jako autora podaje się osobę, z którą ten zawarł umowę na stworzenie lub kompilację utworu[13]. Choć w polskiej praktyce orzeczniczej ghostwriting zazwyczaj uznawany jest za nielegalny, jedna z jego form – nieoznaczanie wkładu promotora w powstanie treści pracy magisterskiej – często uznawana jest za dopuszczalną[13].

W zależności od typu utworu lub medium pojęcie współautorstwa może przybierać różne formy[14]. W przypadku tzw. sztuki fraktalnej, w której dzieło artysty jest w istocie pochodną fraktalu, a więc teorii matematycznej i programu użytego do jej przetworzenia na formę graficzną, w określonych sytuacjach za autorów można uznać: programistę tworzącego oprogramowanie do tworzenia graficznej prezentacji fraktalu, użytkownika programu, programistę i użytkownika, sam program, program oraz programistę, program oraz użytkownika czy wreszcie nikogo[14].

Współautorstwo a wkład twórczy

Tematem zależnym jest wkład twórczy we współautorstwo dzieła. Wkładem twórczym nie są:

  • pomysł, inspiracja do stworzenia utworu współautorskiego;
  • pomoc w postaci dostarczenia środków i/lub materiałów do wykonania utworu współautorskiego;
  • pomoc techniczna (np. pomoc w obsłudze specjalistycznego sprzętu fotograficznego).

Współtwórcom przysługują wspólne, autorskie prawa majątkowe do stworzonego przez nich wspólnie utworu współautorskiego. Autorskie prawa osobiste pozostają oddzielne dla każdego ze współtwórców[15].

Zobacz też

Źródła

Przypisy

  1. a b Lowry, Curtis i Lowry 2016 ↓, s. 71.
  2. a b c Jankowska 2011 ↓, s. 461–462.
  3. a b c d Lowry, Curtis i Lowry 2016 ↓, s. 66–68.
  4. Lowry, Curtis i Lowry 2016 ↓, s. 74–75.
  5. Lowry, Curtis i Lowry 2016 ↓, s. 79.
  6. Lowry, Curtis i Lowry 2016 ↓, s. 80–81.
  7. Lowry, Curtis i Lowry 2016 ↓, s. 76–79, 81.
  8. Onrubia i Engel 2009 ↓, s. 1256–1265.
  9. Ritchie i Rigano 2007 ↓, s. 123–135.
  10. Ritchie i Rigano 2007 ↓, s. 4–5.
  11. a b Ritchie i Rigano 2007 ↓, s. 5.
  12. Jankowska 2011 ↓, s. 425.
  13. a b Jankowska 2011 ↓, s. 425-426.
  14. a b Jankowska 2011 ↓, s. 160.
  15. Magdalena Miernik: dodatkowa informacja merytoryczna. lookreatywni.pl. [dostęp 2018-02-13].

Bibliografia

Read other articles:

RCA RecordsPerusahaan indukSony Musicsebuah cabang dari Sony Corporation of America, Inc.DidirikanOktober 1901; 122 tahun lalu (1901-10)PendiriEmile BerlinerEldridge R. JohnsonDistributorSony Music Entertainment (Amerika Serikat)RCA Label Group (Internasional)Legacy Recordings (pengeluaran ulang)GenreBeragamAsal negaraAmerika SerikatLokasiNew York City, New YorkSitus webwww.rcarecords.comwww.rca-records.co.uk (unit Inggris) RCA Records adalah sebuah label rekaman Amerika yang dimiliki ol...

 

 

American college football season 2013 Boston College Eagles footballAdvoCare V100 Bowl, L 19–42 vs. ArizonaConferenceAtlantic Coast ConferenceDivisionAtlantic DivisionRecord7–6 (4–4 ACC)Head coachSteve Addazio (1st season)Offensive coordinatorRyan Day (1st season)Defensive coordinatorDon Brown (1st season)CaptainIan White, Kasim EdebaliHome stadiumAlumni StadiumSeasons← 20122014 → 2013 Atlantic Coast Conference football standings vte Conf Overal...

 

 

Partai Komunis Uni Soviet Коммунистическая партия Советского СоюзаPendiriVladimir LeninDibentuk1 Januari 1912Dibubarkan29 Agustus 1991Didahului olehPartai Buruh Sosial Demokrat RusiaSurat kabarPravdaSayap pemudaKomsomolPionir MudaIdeologiKomunismeMarxisme–LeninismeStalinisme (1927-1956)Afiliasi internasionalKomintern (hingga 1943)Kominform (hingga 1956)WarnaMerahHimneInternasionaleHimne Partai Bolshevik[a] Artikel ini adalah bagian dari seri...

Real Club Celta de VigoCalcio Los/Os Celestes (Gli azzurri), Los Celtiñas/Celtarras (I Celtici), Los Olivicos (Gli Ulivi),[1] Club Celta Segni distintivi Uniformi di gara Casa Trasferta Colori sociali Celeste Inno Oliveira dos cen anos[2]C. Tangana Dati societari Città Vigo Nazione  Spagna Confederazione UEFA Federazione RFEF Campionato Primera División Fondazione 1923 Presidente Carlos Mouriño Allenatore Claudio Giráldez Stadio Balaídos(35 000 posti) Sito web...

 

 

British magazine dedicated to the Sony PlayStation This article is about the U.K. PlayStation magazine. For the defunct U.S. video game and anime magazine, see Play (US magazine). For the Chinese PC-gaming magazine, see Play (PRC magazine). PLAYCover for issue #190EditorOscar Taylor-KentStaff writers Managing Art Editor: Milford CoppockOperations Editor: Miriam McDonaldGames Editor: Jessica KinghornContributing Writer: Dashiell WoodCategoriesVideo gamesFrequencyMonthlyFirst issueOctober 1995 ...

 

 

† Человек прямоходящий Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:Синапсиды�...

This article relies largely or entirely on a single source. Relevant discussion may be found on the talk page. Please help improve this article by introducing citations to additional sources.Find sources: Vipakasutra – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2024) VipakasutraInformationReligionJainism Part of a series onJainism Jains History Timeline Index Philosophy Anekantavada Cosmology Ahimsa Karma Dharma Mokṣa Kevala Jnana Dravya T...

 

 

Шалфей обыкновенный Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:РастенияКлада:Цветковые растенияКлада:ЭвдикотыКлада:СуперастеридыКлада:АстеридыКлада:ЛамиидыПорядок:ЯсноткоцветныеСемейство:ЯснотковыеРод:ШалфейВид:Шалфей обыкновенный Международное научное наз...

 

 

D12

American hip hop group This article is about an American hip-hop group. For other uses, see D12 (disambiguation). D12D12 at the Anger Management tour in 2005Background informationAlso known asThe Dirty DozenOriginDetroit, Michigan, U.S.GenresHip hophorrorcore[1][2]Years active1996–20062008–2018[a]LabelsShadyInterscopePast members Eminem Proof Bizarre Mr. Porter Kuniva Swifty McVay Bugz Fuzz Scoota D12 (an initialism for the Dirty Dozen) was an American hip hop coll...

Leitrimcontea(EN) Leitrim County Council(GA) Contae Liatroma LocalizzazioneStato Irlanda Provincia Connacht AmministrazioneCapoluogo Carrick-on-Shannon TerritorioCoordinatedel capoluogo53°56′48.84″N 8°05′24″W / 53.9469°N 8.09°W53.9469; -8.09 (Leitrim)Coordinate: 53°56′48.84″N 8°05′24″W / 53.9469°N 8.09°W53.9469; -8.09 (Leitrim) Superficie1 588 km² Abitanti25 799 (2002) Densità16,25 ab./km² Altre informazio...

 

 

2022年肯塔基州聯邦參議員選舉 ← 2016年 2022年11月8日 (2022-11-08) 2028年 →   获提名人 蘭德·保羅 查爾斯·布克 政党 共和黨 民主党 民選得票 913,326 564,311 得票率 61.8% 38.2% 各縣結果保羅:     50–60%     60–70%     70–80%     80–90%布克:     50–60%     60–70% 选前聯邦參議...

 

 

Melendugnocomune Melendugno – VedutaChiesa di Maria SS. Assunta LocalizzazioneStato Italia Regione Puglia Provincia Lecce AmministrazioneSindacoMaurizio Cisternino (lista civica Una città per tutti) dal 13-6-2022 TerritorioCoordinate40°16′N 18°20′E / 40.266667°N 18.333333°E40.266667; 18.333333 (Melendugno)Coordinate: 40°16′N 18°20′E / 40.266667°N 18.333333°E40.266667; 18.333333 (Melendugno) Altitudine36 m&#...

Provincial park in Ontario, Canada Centennial Lake Provincial Nature ReserveIUCN category II (national park)Oakhill LakeLocation in Southern OntarioLocationGreater Madawaska, Ontario, CanadaCoordinates45°14′08″N 76°59′27″W / 45.23556°N 76.99083°W / 45.23556; -76.99083[1]Area530 ha (1,300 acres)Created1989 (1989)OperatorOntario Parkswww.ontarioparks.com/park/centenniallake The Centennial Lake Provincial Nature Reserve (also known as Centenn...

 

 

قصبات حضريةيعرف ايضا بـ:Metropolitan boroughنوع التقسيممقاطعات إنجلتراالدولةEnglandانشأ  فيMetropolitan countyأنشاء  بواسطةLocal Government Act 1972الإنشاء1 April 1974العدد36 (اعتباراً من 2008)Possible statusCityAdditional statusBoroughالسكان0.1 - 1.1 million قصبة حضرية[1] (بالإنجليزية: Metropolitan borough)، هي منطقة حضرية صدرها ال...

 

 

This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help improve this article by introducing more precise citations. (June 2013) (Learn how and when to remove this message) GNU SmalltalkOriginal author(s)Steve Byrne, Paolo BonziniInitial releaseJanuary 12, 2003; 21 years ago (2003-01-12)Stable release3.2.5 / April 8, 2013; 11 years ago (2013-04-08) Repositor...

Bilateral relationsPalau – United States relations Palau United States Palau–United States relations are bilateral relations between the sovereign nations of Palau and the United States. Palau has an embassy in Washington, DC, whilst the United States has an embassy in Koror. The current US Ambassador to Palau Joel Ehrendreich.[1] History Main article: History of Palau US Secretary of State Mike Pompeo and Palau Vice President Raynold Oilouch in 2019 Relations between Palau and th...

 

 

1954 film Ball of NationsDirected byKarl RitterWritten byPaul Beyer (operetta) Heinz Hentschke (operetta) Felix Lützkendorf Karl RitterProduced byKarl SchulzStarringZsa Zsa Gabor Gustav Fröhlich Claudine DupuisCinematographyTed Kornowicz Heinz RitterEdited byHerbert B. FredersdorfMusic byWerner Bochmann Fred RaymondProductioncompanyBühne und FilmDistributed byPanorama-FilmRelease date 25 December 1954 (1954-12-25) Running time100 minutesCountryWest GermanyLanguageGerman Bal...

 

 

Untuk kegunaan lain, lihat Pegunungan Himalaya. Ekologi Himalaya bervariasi tergantung iklim, curah hujan, ketinggian, dan tanah di suatu daerah tertentu. Iklim di Himalaya berkisar dari iklim tropis di kaki pegunungan hingga lapisan es permanen dan salju di ketinggian tertinggi. Jumlah curah hujan tahunan meningkat dari barat ke timur sepanjang bagian selatan. Keragaman iklim, ketinggian tempat, curah hujan, dan kondisi tanah di Himalaya mendukung keberagaman spesies tanaman dan hewan, seper...

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: London Boys T. Rex song – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (March 2015) (Learn how and when to remove this message) 1976 single by T. RexLondon BoysSingle by T. RexB-sideSolid Baby(UK)/Chrome Sitar(Germany)Released21 February 1976GenreGlam rockL...

 

 

For the local government elections held in March, see 2020 Queensland local elections. 2020 Queensland state election ← 2017 31 October 2020 2024 → All 93 seats in the Legislative Assembly of Queensland47 seats needed for a majorityOpinion pollsRegistered3,377,476 4.6%Turnout2,969,347 (87.92%)(0.4 pp)   First party Second party Third party   Leader Annastacia Palaszczuk Deb Frecklington Robbie Katter Party Labor Liberal National Katter's Australian Leader...