Jan Hartman
Ten artykuł dotyczy polskiego filozofa. Zobacz też: Jan Hartmann – niemiecki aktor.
Jan Marek Hartman (ur. 18 marca 1967 we Wrocławiu ) – polski filozof pochodzenia żydowskiego , bioetyk , profesor nauk humanistycznych , wydawca, publicysta , nauczyciel akademicki , polityk .
Życiorys
Jan Hartman podczas Marszu Ateistów w Warszawie (2021)
Jan Hartman w trakcie demonstracji pro-choice w Warszawie (2023)
Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej . Jest synem Stanisława Hartmana i praprawnukiem rabina Izaaka Kramsztyka [1] [2] .
Jest absolwentem XIV Liceum Ogólnokształcącego we Wrocławiu [3] . W 1990 ukończył studia filozoficzne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim pod opieką prof. Mieczysława Krąpca [4] . W latach 1990–1994 był doktorantem w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego . W 1994 rozpoczął pracę jako asystent Instytutu Filozofii UJ. Od lutego 1995 był asystentem, a w październiku tego samego roku został adiunktem w Zakładzie Filozofii Medycyny Collegium Medicum UJ (przekształconym następnie w Zakład Filozofii i Bioetyki). W 2004 objął stanowisko kierownika tej jednostki.
Doktoryzował się na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1995 pod kierunkiem profesora Władysława Stróżewskiego (na podstawie pracy pod tytułem Problematyka heurystyki filozoficznej ). Stopień doktora habilitowanego uzyskał również na Wydziale Filozoficznym UJ w 2001 w oparciu o rozprawę zatytułowaną Techniki metafilozofii . W 2008 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych. Następnie objął stanowisko profesora UJ (od 2011 profesora zwyczajnego ). W latach 2005–2008 był profesorem Akademii Humanistycznej w Pułtusku . W 2009 został profesorem Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie , gdzie pracował do 2012[5] [6] .
W pracy naukowej zajmuje się metafilozofią (heurystyką filozoficzną, opracował autorski projekt tzw. teorii neutrum), filozofią polityki , etyką i bioetyką .
Autor publikacji książkowych[7] . Stały felietonista tygodnika „Polityka ”. Publikował lub publikuje również m.in. w „Gazecie Wyborczej ”, „Tygodniku Powszechnym ”, „Dzienniku Gazecie Prawnej ”, „Rzeczpospolitej ”, „Newsweeku ”, „Przeglądzie Politycznym ”, „Liberté! ”, „Przekroju ”, „Marketingu w praktyce”, „Midzie” oraz na portalu wtv.pl[8] . Pisał także felietony dla tygodnika „Fakty i Mity ”. Do 2015 pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopisma „Principia ”[9] , które założył w 1989. W 2009 otrzymał nagrodę Grand Press w kategorii publicystyka[10] . Od lipca do sierpnia 2020 prowadził swój autorski program pt. Filozofia życia na antenie rozgłośni Halo.Radio , z którą rozstał się po zaproszeniu do studia Radosława Sikorskiego (wbrew zasadzie niezapraszania polityków do programów)[11] [12] .
W latach 2002–2011 był wiceprezesem Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Akademickiego, a w latach 2003–2011 był członkiem Komitetu Nauk Filozoficznych Polskiej Akademii Nauk . W latach 2007–2013 był członkiem (w tym od 2010 – wiceprezesem) B’nai B’rith Polska . W styczniu 2007 powołano go na przewodniczącego rady programowej Forum Liberalnego [13] . W latach 2009–2010 był członkiem Zespołu ds. Etyki w Nauce przy ministrze nauki i szkolnictwa wyższego . W 2011 objął stanowisko przewodniczącego Zespołu ds. Dobrych Praktyk Akademickich w tymże resorcie, zrezygnował z niego w 2013, pozostając członkiem tego gremium.
Był członkiem Unii Wolności , a także członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego jako kandydata na urząd prezydenta RP w 2010 w przedterminowych wyborach [14] . W wyborach parlamentarnych w 2011 był bezpartyjnym kandydatem do Sejmu z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej (nie uzyskał mandatu)[15] . W 2012 przystąpił do think tanku Ruchu Palikota „Plan zmiany”[16] , w tym samym roku został również wiceprzewodniczącym rady polityczno-programowej SLD. W 2013 został koordynatorem Europy Plus w województwie małopolskim[17] . W tym samym roku wstąpił do partii Twój Ruch (był inicjatorem jej powołania[18] ), w której objął stanowisko przewodniczącego krajowej rady politycznej. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 bezskutecznie ubiegał się o mandat w okręgu małopolsko-świętokrzyskim, startując z pierwszego miejsca na liście komitetu wyborczego Europa Plus Twój Ruch i uzyskując 14 280 głosów[19] .
We wrześniu 2014 decyzją zarządu TR został usunięty z partii po publikacji dotyczącej kazirodztwa [20] . Również władze Uniwersytetu Jagiellońskiego[21] uznały ten artykuł za bulwersujący i odcięły się od niego[22] . W maju 2015 zapowiedział tworzenie inicjatywy politycznej pod nazwą Wolność i Równość[23] , a w sierpniu tegoż roku został przewodniczącym rady politycznej partii o takiej nazwie (wcześniej działającej jako Unia Lewicy)[24] . Później zaangażował się także w działalność Komitetu Obrony Demokracji [25] . W wyborach samorządowych w 2018 kandydował bez powodzenia na radnego Warszawy z listy komitetu wyborczego SLD Lewica Razem , otrzymując 2,93% głosów w okręgu (1941 głosów)[26] . Został ogłoszony liderem listy Nowej Lewicy w okręgu nr 14 na wybory parlamentarne w 2023 roku , jednak usunięto go z niej jeszcze przed rejestracją listy ze względu na kontrowersyjne wypowiedzi[27] .
Kontrowersje
W marcu 2014 wziął udział w drugiej z kolei inscenizacji ścięcia ateisty Kazimierza Łyszczyńskiego na Rynku Starego Miasta w Warszawie , będącej finałowym wydarzeniem kostiumowego Marszu Ateistów . Wcielił się w rolę skazańca Łyszczyńskiego[28] .
Sam marsz, jak i udział w nim Hartmana w roli centralnej postaci skazańca wywołał polemiki zarówno ze strony katolików [29] , jak i ateistów. Głos zabrała m.in. Krystyna Pawłowicz , odmawiając ateistom prawa do urządzania przemarszów „w centrum stolicy Polski ”[30] [31] . Z kolei ateiści jak Marcin Meller i Marcin Celiński zarzucili organizatorom i Hartmanowi kompromitowanie idei ateizmu poprzez jego publiczne manifestowanie w sposób ich zdaniem obraźliwy dla katolików[32] [33] [34] . Na ataki odpowiedzieli Jan Hartman[35] , Nina Sankari [36] oraz Jacek Tabisz [37] , uzasadniając prawo ateistów do manifestowania swoich poglądów. Polemiki te odbiły się echem w mediach[38] [39] [40] .
Życie prywatne
Od 1989 do 2023 roku[41] żonaty z Barbarą Hartman. Ich córka Zofia Hartman urodziła się w 1998[6] . Zadeklarowany ateista [42] .
Publikacje
Sposób istnienia rzeczy materialnej według Sporu o istnienie świata R. Ingardena , Wyd. UMCS , Lublin 1993
Heurystyka filozoficzna , Monografie FNP, Wrocław 1997
Jak poważnie studiować filozofię , Wyd. Aureus, Kraków 1998, 2005, 2012
Logika i filozofia. W stronę Jana Woleńskiego (red.), Wyd. Aureus, Kraków 2000
Techniki metafilozofii , Wyd. Aureus, Kraków 2001
Medytacje o pierwszej filozofii (tłum. Kartezjusza ), Zielona Sowa , Kraków 2002, 2004
Short Studies in Bioethics , Wyd. Aureus, Kraków 2003
Słownik filozofii (red.), Zielona Sowa, Kraków 2004, 2007, 2009
Wstęp do filozofii , Wydawnictwo Naukowe PWN , Warszawa 2005, 2006, 2008, 2013
Przez filozofię , Wyd. Aureus, Kraków 2007
Wiedza o etyce (współautor z Janem Woleńskim ), Wydawnictwa Szkolne PWN , Bielsko-Biała 2008, 2009
Bioetyka dla lekarzy , Oficyna Wolters Kluwer Polska , Warszawa 2009, 2011
Widzialna ręka rynku. Filozofia w marketingu , Wyd. Aureus, Kraków 2010
Polityka filozofii. Eseje , Universitas, Kraków 2010
Wiedza – Byt – Człowiek. Z głównych zagadnień filozofii , Universitas , Kraków 2011
Zebra Hartmana , Industrial, Łódź 2011
Głupie pytania , Agora, Warszawa 2013
Etyka! Poradnik dla grzeszników , Agora , Warszawa 2015
Pochwała litości. Rzecz o wspólnocie , Wyd. UJ , Kraków 2017
Zwierz Alpuhary. Felietony i blogi , Polityka, Warszawa 2017
Polityka. Władza i nadzieja , Agora, Warszawa 2017
Pochwała wolności , Wyd. UJ, Kraków 2020
Etyka życia codziennego , WN PWN, Warszawa 2022
Spowiedź antychrysta , Austeria, Kraków 2022
Zmierzch filozofii , Austeria, Kraków 2023.
Przypisy
↑ Jan Hartman: Jaki tam ze mnie Żyd [online], gazetakrakowska.pl, 22 lutego 2013 [dostęp 2014-02-18] .
↑ Jan Hartman. Hermes . newsweek.pl, 3 maja 2013. [dostęp 2017-05-23].
↑ W 2014 roku huczny zjazd absolwentów XIV LO we Wrocławiu [online], wyborcza.pl, 28 grudnia 2013 [dostęp 2018-10-11] .
↑ Strona domowa Jana Hartmana [online], www.iphils.uj.edu.pl [dostęp 2023-04-14] .
↑ Prof. dr hab. Jan Hartman , [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB ) [dostęp 2018-12-17] .
↑ a b Jan Hartman: Życiorys [online], uj.edu.pl [dostęp 2018-12-17] .
↑ Jan Hartman: Publikacje [online], uj.edu.pl [dostęp 2018-12-17] .
↑ Redaktor Jan Hartman . wtv.pl. [dostęp 2021-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-27)].
↑ O nas . principia.uj.edu.pl. [dostęp 2011-08-21].
↑ Grand Press 2009 . press.pl. [dostęp 2020-07-03].
↑ Jan Hartman, Tomasz Jastrun i Gabi Andrychowicz z audycjami w Halo.Radiu . wirtualnemedia.pl, 3 lipca 2020. [dostęp 2020-08-04].
↑ Jan Hartman odchodzi z Halo.Radio. Zaprosił do audycji Radosława Sikorskiego . onet.pl, 25 sierpnia 2020. [dostęp 2020-08-25].
↑ Jan Hartman: Jak być socjal-konserwatywnym liberałem? . iphils.uj.edu.pl. [dostęp 2013-07-05].
↑ Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego . onet.pl , 16 maja 2010. [dostęp 2014-04-26].
↑ Serwis PKW – Wybory 2011 [online] [dostęp 2013-07-05] .
↑ Kutz i Środa w radzie programowej think tanku RP . dziennikzachodni.pl, 14 czerwca 2012. [dostęp 2012-06-30].
↑ Ludzie . europaplus.org.pl. [dostęp 2013-07-05].
↑ Naprzód, Nowa Partio! . hartman.blog.polityka.pl, 25 sierpnia 2010. [dostęp 2013-10-10].
↑ Serwis PKW – Wybory 2014 [online] [dostęp 2014-05-30] .
↑ Prof. Jan Hartman usunięty z Twojego Ruchu . money.pl, 30 września 2014. [dostęp 2014-09-30].
↑ Dyscyplinowanie Hartmana i Vetulaniego [online], www.gazetapolska.pl, 22 marca 2023 [dostęp 2023-04-13] (pol. ) .
↑ Oświadczenie władz UJ w sprawie wypowiedzi prof. Jana Hartmana . cm-uj.krakow.pl, 30 września 2014. [dostęp 2015-02-28].
↑ „Wolność i Równość”. Nowa inicjatywa polityczna na lewicy [online], dziennik.pl, 11 maja 2015 [dostęp 2016-03-12] .
↑ Piotr Musiał: Komunikat Zarządu Ruchu i partii „Wolność i Równość” (wcześniej Unia Lewicy) . unia-lewicy.pl, 7 sierpnia 2015. [dostęp 2015-08-08].
↑ Hartman ostro o Kijowskim: „pozbyliśmy się go”. Grozi PiS i jego prezesowi nowym szefem KOD: Łoziński to osobisty wróg Kaczyńskiego . polsatnews.pl, 27 maja 2017. [dostęp 2017-05-27].
↑ Serwis PKW – Wybory 2018 [online] [dostęp 2018-12-17] .
↑ Nie odpuścili mu tego wpisu. Jest decyzja, kandydat wypada z list . wp.pl, 16 sierpnia 2023. [dostęp 2023-08-17].
↑ Wojciech W. Karpieszuk Wojciech W. , Marsz Ateistów i prof. Hartman w stroju skazańca [online], warszawa.wyborcza.pl, 29 marca 2014 [dostęp 2021-10-03] .
↑ PIOTR P. MUCHARSKI PIOTR P. , Kraj stosów [online], www.tygodnikpowszechny.pl, 31 marca 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol. ) .
↑ Tomasz T. Urzykowski Tomasz T. , Burza wokół Dni Ateizmu. Pawłowicz: Bluźniercza inicjatywa wspierana przez UE [online], warszawa.wyborcza.pl, 26 marca 2014 [dostęp 2021-10-03] .
↑ Piotr P. Markiewicz Piotr P. , Kuriozalna tyrada Pawłowicz. Popierasz „Dni Ateizmu”? To na Białoruś! A obowiązkiem każdego Polaka jest... [online], gazeta.pl, 27 lutego 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol. ) .
↑ Marcin Meller: Chrońcie ateizm przed Hartmanem! [online], Newsweek.pl [dostęp 2021-10-03] (pol. ) .
↑ Turniej Sekt, czyli Marcin Meller felietonem odpowiada Hartmanowi [online], Newsweek.pl [dostęp 2021-10-03] (pol. ) .
↑ Marcin M. Celiński Marcin M. , Krucjata wierzących ateistów [online], Liberté!, 16 października 2011 [dostęp 2021-10-03] (pol. ) .
↑ Jan J. Hartman Jan J. , Meller – rydzykowy playboy , „Polityka”, Loose blues, 10 kwietnia 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol. ) .
↑ Nina N. Sankari Nina N. , Odpowiedź na tekst M.Celińskiego „O wierzących ateistach” [online], Liberté!, 8 kwietnia 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol. ) .
↑ Jacek J. Tabisz Jacek J. , Jaki ateizm? Hartman czy Meller? [online], naTemat.pl, 7 kwietnia 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol. ) .
↑ Piotr P. Markiewicz Piotr P. , „Robią z ateizmu pośmiewisko, a z nas, ateistów, pajaców” – Meller ostro krytykuje Hartmana, Palikota i Ryfińskiego [online], gazeta.pl, 7 kwietnia 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol. ) .
↑ Michał M. Gąsior Michał M. , Schizma u ateistów. Hartman odpowiada Mellerowi: „Kojarzenie mnie z wulgarnym antyklerykalizmem to podłość!” [online], naTemat.pl, 7 kwietnia 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol. ) .
↑ Agnieszka A. Wądołowska Agnieszka A. , Hartman robi z ateizmu pośmiewisko? Prof. odpowiada: „Meller doskonale wie, że nie jestem pałkarzem czy nienawistnikiem” [online], gazeta.pl, 8 kwietnia 2014 [dostęp 2021-10-03] (pol. ) .
↑ Ewa E. Kaleta Ewa E. , Jan Hartman: Żadna z ważnych feministek nie chce się umówić ze mną w kawiarni. Nawet te starsze [online], 5 stycznia 2024 .
↑ Justyna J. Melonowska Justyna J. , Krótkie studium zaprzaństwa. Własnego [online], christianitas.org, 19 października 2017 [dostęp 2021-10-03] .
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Identyfikatory zewnętrzne: