Urodził się w polskiej rodzinie szlacheckiej herbu Andrault de Buy[1][2]. Matka była nauczycielką. Ojciec nieznany. Mąż matki, Bonifacy Antonowicz, po którym Włodzimierz odziedziczył nazwisko, był absolwentem Liceum Krzemienieckiego, na życie zarabiał jako guwerner[3]. W 1855 Włodzimierz ukończył studia na wydziale medycznym, a w 1860 na wydziale historyczno-filologicznym Uniwersytetu Kijowskiego.
W okresie przed powstaniem styczniowym działacz polskiego Związku Trojnickiego na Uniwersytecie Kijowskim. Był odbierany przez studentów polskich jako jeden z głównych liderów tego ruchu, mimo tego odmówił udziału w powstaniu styczniowym.
Oficjalnym zerwaniem ze szlachtą i polskością był jego artykuł „Moja spowiedź” (Moja ispowied), opublikowany w 1862 w rosyjskojęzycznym czasopiśmie ukraińskim „Osnowa”.
W 1861 przyłączył się do tzw. „chłopomanów”, dążących do zbliżenia się z ludem ukraińskim. Później żarliwy działacz ukraińskiego ruchu narodowego, był jednym z organizatorów kijowskiej Hromady. Dzięki swoim znajomościom przyczynił się do objęcia przez Mychajła Hruszewskiego katedry historii Ukrainy na Uniwersytecie Lwowskim w latach 90.[4] XIX wieku. W latach 1863–1880 był głównym redaktorem Tymczasowej Komisji dla Przeglądu Dawnych Akt w Kijowie, od 1881 przewodniczącym Towarzystwa Historycznego Nestora-Litopisca. Profesor historii Rosji Uniwersytetu Kijowskiego od 1878, członek korespondent Rosyjskiej Akademii Nauk od 1901.
Twórca pojęcia „wielmożni koloniści” obowiązującego w ukraińskiej historiografii na określenie polskiej szlachty na Ukrainie[5]. Pojęcie to przejęli inni działacze ukraińscy, m.in. Wacław Lipiński[6].
Włodzimierz Antonowicz urodził się jako Polak-katolik, na prawosławie przeszedł w latach młodzieńczych[4]. W późniejszych latach życia był jednym z czołowych działaczy ukraińskiego ruchu narodowego, choć prawie nie pisał w języku ukraińskim, a w mowie i we własnej twórczości naukowej posługiwał się językiem rosyjskim i polskim[7].
↑Włodzimierz Antonowicz – Moja spowiedź, Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze, t. 6-7, Warszawa 1998.
↑Wacław Lipiński – Szlachta na Ukrainie. I. Udział jej w życiu narodu ukraińskiego na tle jego dziejów, Kraków 1909.
↑Війни та мир Лариса Івшина, [w:] Igor Hyrycz Польська емансипація та українська нієподлеглосціова ідея на Наднієпрзу в другій половині XIX і на початку XX століття Київ 2004, s. 330.
Bibliografia
Гордієнко Д. З листування Дмитра Айналова з українськими діячами (листи до В. Антоновича, В. Ляскоронського, К. Широцького, В. та Н. Лазурських та В. Маслова) // Софія Київська: Візантія. Русь. Україна. Вип. II: Збірка наукових праць, присвячена 150‑літтю з дня народження Дмитра Власовича Айналова (1862–1939 рр.) / Від. ред. д. іст. наук, проф., чл.-кор. НАН України П. С. Сохань; упоряд. Д. С. Гордієнко, В. В. Корнієнко. – К., 2012. – С. 65–95.
Гордієнко Д. До участі Володимира Антоновича у ХІІ Археологічному з’їзді в Харкові 1902 р. (за листами Єгора Рєдіна) // Софія Київська: Візантія. Русь. Україна. Вип. ІІІ: збірка наукових праць, присвячена 150-літтю з дня народження Єгора Кузьмича Рєдіна (1863–1908) / Від. ред. д. іст. наук, проф. Ю. А. Мицик; упоряд. Д. С. Гордієнко, В. В. Корнієнко. – К., 2013. – С. 93–107.
Bogdan Gancarz – My, szlachta ukraińska. Zarys życia i działalności Wacława Lipińskiego 1882–1914, Kraków 2006, ISBN 83-89243-24-5.
