Pochodził z rodziny urzędniczej – ojciec, Stanisław Wojtkiewicz był głównym kasjerem w Banku Handlowym i nie akceptował artystycznych aspiracji syna, matka zaś, Aniela z domu Święcicka, zajmowała się wychowywaniem jedenaściorga dzieci.
Studiował w warszawskiej Szkole Rysunkowej i w latach 1903–1904 w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie był uczniem Leona Wyczółkowskiego. Próbował również w roku 1902 podjąć studia na Akademii Petersburskiej, skąd jednak, jak sam napisał, po ośmiu dniach uciekł. Był świadkiem demonstracji robotniczych w Warszawie w roku 1905, czego dał wyraz w cyklu rysunków (między innymi Manifestacja uliczna, Katorżnicy, Jutrzenka swobody, Na wiec).
W roku 1905 wstąpił do Grupy Pięciu (Grupy Norwid), do której należeli także: Leopold Gottlieb, Wlastimil Hofman, Mieczysław Jakimowicz oraz Jan Rembowski. Współpracował z krakowskim tygodnikiem „Liberum Veto” jako ilustrator w latach 1903–1904[1].
Od roku 1908 należał do Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. Prace swe wystawiał w Krakowie, Warszawie, Lwowie i Wiedniu. Współpracował także z krakowskim kabaretem „Zielony Balonik”, dla którego stworzył cykl akwarel i rysunków, które do dziś zdobią ściany kawiarni „Jama Michalika”, a także projektował zaproszenia. Przyjaźnił się między innymi z Tadeuszem Boy-Żeleńskim i pisarzem Romanem Jaworskim, do którego cyklu opowiadań Historie maniaków stworzył ilustracje (między innymi rysunek Cukiernia ciast trujących). Twórczość plastyczna Wojtkiewicza i literacka Jaworskiego oddziaływały na siebie wzajemnie. Wojtkiewicz projektował także winiety do książek wraz z liternictwem, a także kartki pocztowe. Wraz z między innymi Karolem Fryczem i Kazimierzem Sichulskim opublikował litografie pod tytułem Teka Melpomeny, przedstawiające syntetyczne portrety aktorów Teatru Miejskiego w Krakowie.
Uczestniczył w tworzeniu oprawy plastycznej dla „Zielonego Balonika”.
Poza działalnością malarską Wojtkiewicz uprawiał także działalność literacką, pisząc pod pseudonimem Witwoj satyryczne teksty dla czasopisma „Kolce”. Na wystawie w 1906 w Berlinie prace artysty zwróciły uwagę i zachwyciły Maurice’a Denisa oraz André Gide’a. Gide, dla którego twórczość Wojtkiewicza była emanacją duszy polskiej, w 1907 zorganizował indywidualną wystawę artysty w Galerie Druet w Paryżu oraz napisał wstęp do jej katalogu. Późna twórczość Wojtkiewicza naznaczona jest piętnem cierpienia, spowodowanego wrodzoną nieuleczalną wadą serca, która położyła kres jego życiu w wieku zaledwie 29 lat. Wojtkiewicz prowadził także dziennik – kronikę swojego życia – niedostępny dla potomnych, został on przez matkę Wojtkiewicza złożony wraz z jego ciałem w trumnie. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 71-1-1)[2].
Twórczość
Grób Witolda Wojtkiewicza na Starych Powązkach w Warszawie (stan na kwiecień 2012)
W swych pracach łączył groteskę z liryzmem. Jego twórczość ewoluowała i stopniowo wykształciła osobisty, wysoce oryginalny przekaz artystyczny. Przez niektórych – jak np. Tadeusza Kantora – uważany za najbardziej oryginalnego malarza polskiego XX wieku. Nieocenione zasługi w popularyzacji twórczości Wojtkiewicza położyli dwaj jego monografiści: Jerzy Ficowski i Wiesław Juszczak. Piękny wiersz, wyrażający istotę jego malarstwa, poświęcił mu Tadeusz Różewicz. Prace Wojtkiewicza znajdują się między innymi w Muzeum Narodowym w Warszawie, Krakowie i Poznaniu, a także w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu. Największa jak dotąd wystawa monograficzna Wojtkiewicza odbyła się w roku 1976 w Muzeum Narodowym w Krakowie.
W marcu 2012 odzyskano jego obraz Orszak, z cyklu Z dziecięcych póz utracony w czasie II wojny światowej[3].
Jego twórczość układa się w cztery cykle tematyczne:
Szkice tragikomiczne (1903–1904)
Cyrki (1905–1907)
Monomanie (1906)
Ceremonie (1908)
Ważniejsze dzieła:
Krucjata dziecięca (1909)
Fantazja (1906)
Cyrk wariatów (1906)
Wegetacja (Emeryci) (1906)
Lalki (1906)
Cyrk (Przed teatrzykiem) (1906–1907)
Marionetki (1907)
Porwanie królewny (1908)
Swaty (1908)
Rozstanie (1908)
Popielec (1908)
Upamiętnienie
Od 1997 roku Zarząd Okręgu Krakowskiego ZPAP przyznaje Nagrodę im. Witolda Wojtkiewicza żyjącemu polskiemu artyście (malarstwo, grafika lub rysunek) za najlepszą wystawę indywidualną w danym roku[4].
.jpg)
_-_MNK_II-b-186_-_National_Museum_Krak%C3%B3w.jpg)
