PROFILPELAJAR.COM

Wielka Teriańska Turnia
	; Widok z Kolistej Turni
Państwo	Słowacja
Pasmo	Tatry, Karpaty
Wysokość	2375 m n.p.m.
Wybitność	46 m
Pierwsze wejście	22 lipca 1907; Ignacy Król
	Położenie na mapie Tatr Wielka Teriańska Turnia
	Położenie na mapie Karpat Wielka Teriańska Turnia
	49°10′24,6″N 20°01′09,2″E/49,173500 20,019222

Wielka Teriańska Turnia (niem. Felsgartenturm, słow. Terianska veža, węg. Terianszko-torony^[2]) – wybitna turnia znajdująca się w Grani Hrubego w słowackiej części Tatr Wysokich^[3]. Jej wysokość według pomiarów lidarowych wynosi 2375 m^[1]. Dawniej podawano wysokości 2374 m^[4], 2370 m^[3], około 2355 m^[5]. Od Skrajnej Walowej Turni oddzielona jest siodłem Skrajnej Walowej Ławki, a od Skrajnej Teriańskiej Turni oddziela ją siodło Skrajnej Teriańskiej Szczerbiny^[3]. Spośród 17 nazwanych turni w Grani Hrubego jest drugą pod względem wysokości (po Zadniej Teriańskiej Turni)^[1]^[5] oraz wybitności (po Zadniej Garajowej Turni)^[1].

Opadająca ku północy i północnemu wschodowi (stoki Doliny Hlińskiej) ściana Wielkiej Teriańskiej Turni ma wysokość do 600 m i tworzy jedną całość ze ścianą Skrajnej Teriańskiej Turni. Od zachodu ogranicza ją żleb opadający spod Teriańskiej Przełęczy Niżniej, a od wschodu depresja Skrajnej Walowej Ławki, Żleb Grosza, trawniki Wielkiego Ogrodu i Rynna Kurtyki. Największą i najniżej opadającą formacją tej ściany jest jej północno-wschodni filar. Jego lewa część (patrząc od dołu) tworzy ograniczenie Wielkiego Ogrodu. W najwyższej części tego filara wcina się w niego Teriańskie Siodełko oddzielające go od szczytu Wielkiej Teriańskiej Turni. Z siodełka tego opada do prawej górnej części Wielkiego Ogrodu Żleb Grosza. Zaraz po północnej stronie siodełka w filarze wznosi się Teriańska Turniczka. W ścianie turni wyróżnia się jeszcze olbrzymi, płytowy taras, któremu Władysław Cywiński nadał nazwę Teriańskiej Galerii^[5].

Do Niewcyrki opada z Wielkiej Teriańskiej Turni ściana o wysokości około 200 m, ograniczona dwoma żlebami i kominami spadającymi z przełęczy po obu stronach szczytu. W środku między nimi znajduje się filar opadający ze skalnego zęba znajdującego się zaraz nad Skrajną Teriańską Szczerbiną. Od środkowej części ściany do Zadniej Walowej Ławki biegnie płytowo-trawiasty zachód^[5].

Wielka Teriańska Turnia nazywana była niekiedy Teriańską Turnią^[3]. Obie te nazwy wywodzą się od Teriańskich Stawów w Niewcyrce. Wprowadził je w 1956 r. Witold Henryk Paryski w 8. tomie przewodnika wspinaczkowego^[5].

Taternictwo

Wielka Teriańska Turnia nie jest dostępna żadnymi znakowanymi szlakami turystycznymi. Pierwszego wejścia na wierzchołek Wielkiej Teriańskiej Turni dokonał Ignacy Król, a było to 22 lipca 1907 r.^[3]. Poprowadzono na nią kilka dróg wspinaczkowych, ale obecnie dozwolone jest tylko przejście granią lub wspinaczka od strony Doliny Hlińskiej. Niewcyrka jest obszarem ochrony ścisłej TANAP-u z zakazem wstępu^[5].

Drogi wspinaczkowe

Południowym filarem; IV w skali tatrzańskiej, czas przejścia 2 godz.
Przez prawą część ściany Teriańskiej Galeri na Teriańską Przełęcz Niżnią; V+, A1, 18 godz.
Prawą częścią północnej ściany; V+, A0, 8-10 godz.
Przez Nos (środkiem północnej ściany); VI-, miejsca lodowe o nachyleniu do 80 stopni, 21 wyciągów, efektywny czas pierwszego przejścia 20 godz.
Lewą częścią północnej ściany; V, 5 godz.
Północno-wschodnim filarem; V+ w dolnej części, IV w górnej, 4 godz. 30 min
Przez północno-wschodnią ścianę Teriańskiej Turniczki; I, z Hrubej Buli 1 godz. 15 min
Północno-wschodnią ścianą, z Wielkiego Ogrodu; I, miejsce III, 2 godz., deniwelacja ok. 320 m^[5].

Droga nr 7 jest najłatwiejszym sposobem wejścia z północnej strony na Grań Hrubego, oraz najłatwiejszym sposobem zejścia z tej grani do Doliny Hlińskiej^[5].

Widok z Zaworów
Widok z południowego wschodu
Widok z Doliny Hlińskiej

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej republiky, Produkty leteckého laserového skenovania [online] .
↑ Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych [online] [dostęp 2021-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2006-09-24] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Witold Henryk Paryski. Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część VIII. Młynicka Przełęcz – Krywań. Warszawa: Sport i Turystyka, 1956
↑ Jarosław Januszewski, Grzegorz Głazek, Witold Fedorowicz-Jackowski: Tatry i Podtatrze, atlas satelitarny 1:15 000. Warszawa: GEOSYSTEMS Polska Sp. z o.o., 2005, s. 138. ISBN 83-909352-2-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Władysław Cywiński, Grań Hrubego. Przewodnik szczegółowy, tom 14, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2008, ISBN 978-83-7104-039-9.