Walerian Magni, także Valerian von Magnis, właśc. Maximilian Magnis (ur. 15 października 1586 w Mediolanie, zm. 29 lipca 1661 w Salzburgu)^[1] – prowincjał austriacko-czeskiej prowincji zakonu kapucynów, dyplomata cesarski, uczony, bliski współpracownik kardynała Harracha.

Pochodził z włoskiej rodziny kupieckiej, która osiadała w Monarchii Habsburskiej. Jego rodzicami byli: Constantin von Magnis (1527–1606), członek tajnej rady cesarskiej w Wiedniu oraz Octavia (ok. 1562–po 1616), córka Giovanni Paolo Carcassoliego. W 1588 rodzina ta przeniosła się na stałe do Pragi.

Maximilian von Magnis wstąpił w 1602 w Pradze do zakonu kapucynów przyjmując imię Waleriana (Valerianus a Milano). Następnie studiował teologię, po której ukończeniu otrzymał święcenia kapłańskie. Pracował następnie jako wykładowca oraz znany był jako świetny kaznodzieja. W swoich wykładach i kazaniach często odwoływał się do nauk filozoficznych. Wkrótce z woli cesarza został prowincjałem swojego zakonu w Austrii i w Czechach. Pełnił także funkcję doradcy wielu książąt niemieckich i władców europejskich, wśród których był król Polski Zygmunt III Waza. W 1621 cesarz Ferdynand II Habsburg wysłał go z misją dyplomatyczną do Francji. Następnie w latach 1622–1623 był jednym z doradców księcia bawarskiego Maksymiliana I Wittelsbacha. Udało mu się w tym czasie uzyskać zgodę na wyniesie tego władcy do godności elektora Rzeszy.

Po bitwie na Białej Górze w latach 1623–1634 zaangażował się w działalność rekatolicyzacyjną Czech, działając z inicjatywy arcybiskupa metropolity praskiego Ernesta Adalberta von Harracha. Pomagał także w reformowaniu struktur diecezjalnych. Aktywnie uczestniczył w dyplomacji cesarskiej podczas wojny trzydziestoletniej. W imieniu cesarza w 1630 brał udział w negocjacjach z kardynałem Armandem Richelieu dotyczących sukcesji w części Mantui. W 1635 pracował jako ekspert teologiczny przy negocjacjach pokoju praskiego, a od 1645 jako misjonarz apostolski w Saksonii, Hesji, Brandenburgii i w Gdańsku. W latach 1650–1652 udało mu się nakłonić władcę Hesji Ernsta von Hessen-Rheinfeld i jego żonę do konwersji na katolicyzm.

Był jednym z pomysłodawców Colloquium charitativum.

W lipcu 1647 demonstrował przed Władysławem IV i Marią Ludwiką doświadczenie Torricellego^[2]. W liście z 28 listopada 1647 r. król prosił papieża, aby stanowisko kardynała opróżnione po rezygnacji Jana Kazimierza powierzyć Walerianowi^[3].

Od lat 50. XVII w. wrócił do Pragi, zostając ponownie wykładowcą na tamtejszym uniwersytecie. Należał przy tym do krytyków jezuitów, pisząc pisma przeciwko nim, za co został uwięziony w Wiedniu w 1661. Ze względu na jego osiągnięcia na forum dyplomatycznym został zwolniony z więzienia. Przeniósł się do Salzburga, gdzie niedługo potem zmarł.

• De luce mentium (1642)
• Admiranda de vacuo (1647)^[4]
• Demonstratio ocularis (1647)^[5]
• Principia et specimen philosophiae (1652)
• Opus philosophicum (1660)
• Acta disputationis habitae Rheinfelsae apud S. Goarem (1652)
• Christiana et catholica defensio, Adversum Societatem Jesu haeresi vel atheismo infectam (1661)

Dzieła dostępne w:

• archive
• Google

• Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej, pod red. M. Kowalcze i J. Laski, t. 2, KTO, Kłodzko 2009.
• Haushofer, H., "Valerian Magni", (w:) Neue Deutsche Biographie (NDB), t. 15, Duncker & Humblot, Berlin 1987, s. 659–661.
• Caccamo, D., Šíření víry, česká církev a dobově podmíněná tolerance Valeriana Magniho, [w:] Baroko v Itálii – baroko v Čechách, Praha 2001.

• The Scientific Revolution [dostęp 2021-11-24] (ang)