Trybunał inkwizycji w Zadarze – sąd inkwizycyjny, mający swą siedzibę w Zadarze, w należącej do Republiki Weneckiej Dalmacji (obecnie Chorwacja). Był częścią struktur inkwizycji rzymskiej i był kierowany przez dominikanów. Działał w latach 1578–1807.

Dalmacja, na początku wieku XV podbita przez Republikę Wenecką, od 1298 podlegała jurysdykcji franciszkańskich inkwizytorów z prowincji Slawonii (Dalmacji). Władze zakonu franciszkanów mianowały dalmackich inkwizytorów jeszcze w stuleciu XVI, a ich główną kwaterą był Split^[1]. Jednakże po utworzeniu w 1542 Kongregacji Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji, jako centralnego organu kierującego działalnością inkwizycji w państwach włoskich, franciszkanie byli stopniowo eliminowani z działalności inkwizytorskiej na rzecz dominikanów, np. w Umbrii (1551), Wenecji (1560), Ankonie (1566), Romanii (1567) oraz Weronie i Vicenzy (1569)^[2]. Podobna sytuacja miała też miejsce w Dalmacji.

W 1578 utworzono trybunał inkwizycyjny w Zadarze, kierowany przez dominikanina Nicola da Zara^[3]. Dominikański trybunał początkowo współistniał z inkwizycją franciszkańską, ale trwało to krótko. Ostatni inkwizytor franciszkański, Giovanni Doroseo, został wygnany z Szybeniku w 1590^[4]. Od końca XVI wieku dominikański inkwizytor Zadaru miał jurysdykcję nad całą Dalmacją i był tytułowany jako generalny inkwizytor Dalmacji^[5]. W wewnątrzzakonnej klasyfikacji trybunałów inkwizycyjnych dalmacki trybunał zaliczany był do najniższej, trzeciej klasy^[6].

Dwóch inkwizytorów zadarskich zostało biskupami. W 1709 Franjo Parčić został biskupem Kotoru, a w 1789 inkwizytor Giacinto Pellegrini da Zara został mianowany biskupem diecezji Veglia^[7].

W 1797 wskutek inwazji rewolucyjnej Francji na północy Włoch oraz wspieranych przez nią rebelii Republika Wenecka przestała istnieć. Nie miało to jednak bezpośrednich konsekwencji dla trybunału zadarskiego, gdyż po pokoju w Campo Formio w październiku 1797 Dalmacja znalazła się w granicach Austrii i dopiero w 1805 została zajęta przez Francuzów. 8 stycznia 1807 władze francuskie zlikwidowały konwent dominikanów w Zadarze, a wraz z nim trybunał inkwizycyjny. Ostatni inkwizytor Zadaru, Ivan Antun Marija Cebalo, zmarł w 1814^[8].

Siedziba trybunału znajdowała się w dominikańskim konwencie S. Domenico w Zadarze, należącym do dalmackiej prowincji tego zakonu. Inkwizytor Zadaru tytułowany był jako generalny inkwizytor Dalmacji, gdyż oprócz archidiecezji Zadaru podlegało mu także dwanaście pozostałych diecezji tego regionu, w których reprezentowany był przez swoich wikariuszy, tj.^[9]:

• Rab
• Osor
• Veglia
• Split
• Makarska
• Nin
• Hvar
• Skradin
• Šibenik
• Trogir
• Cattaro
• Curzola (Korčula)
• Budva

Oryginalne archiwum trybunału w Zadarze nie zachowało się. Najprawdopodobniej zostało zniszczone po zniesieniu trybunału na początku XIX wieku. Jedynym zbiorem dokumentacyjnym, pozwalającym na częściowe odtworzenie działalności inkwizytorów Zadaru, jest ich korespondencja z rzymską Kongregacją Świętego Oficjum, przechowywana w watykańskim Archiwum Kongregacji Nauki Wiary, obejmująca jednak jedynie lata 1701–1793.

• Nicola da Zara OP (1578–1589)^[10]
• Luca Pallavicino OP (1589–1601)^[10]
• Cornelio Nassi da Zara OP (1601–1644?)^[10]
• Domenico Soppe OP (1644–1661)^[10]
• Cornelio Uticense da Zara OP (1661–1663)^[10]
• Vittorio Maria Morea da Zara OP (1663–1671)^[10]
• Giacinto Paladini da Pago OP (1671–1685)^[10]
• Feliks Posedarski OP (1685–1690)^[10]
• Jacint Carić OP (1690–1691)^[10]
• Franjo Parčić OP (1691–1709)^[10][7]
• Domenico Scuttari da Zara OP (1709–1715)^[10]
• Ivan Dominik Mirković OP (1715)^[10]
• Giovanni Foresti da Zara OP (1716–1752)^[10]
• Francesco Maria Bianchi OP (1752–1753)^[10]
• Pio Clemente Morelli da Cattaro OP (1753–1776)^[10]
• Francesco Faini da Zara OP (1776–1782)^[10]
• Giacinto Pellegrini da Zara OP (1783–1789)^[10][7]
• Ivan Antun Marija Cebalo OP (1790–1807?, zm. 1814)^[10]

• Christopher Black: The Italian Inquisition. New Haven & Londyn: Yale University Press, 2009. ISBN 978-0-300-11706-6. Brak numerów stron w książce
• Andrea Del Col: L’Inquisizione in Italia. Mediolan: Oscar Mondadori, 2010. ISBN 978-88-04-53433-4. Brak numerów stron w książce
• Giovanni Michele Pio: Della Nobile et generosa progenie del P. S. Domenico in Italia libri due. Bolonia: 1615. Brak numerów stron w książce
• Pietro Antonio Ribetti: Giardino Serafico Istorico. Tomo primo. Wenecja: 1710. Brak numerów stron w książce
• Remigius Ritzler: 'Hierarchia Catholica. Volumen V. Münster: 1952, s. 151.
• Remigius Ritzler: 'Hierarchia Catholica. Volumen VI. Münster: 1958, s. 434.
• Fabiana Veronese, «Terra di nessuno». Misto foro e conflitti tra Inquisizione e magistrature secolari nella Repubblica di Venezia (XVIII sec.), Dysertacja doktorska, Università Ca’Foscari Venezia 2010.