Ten artykuł dotyczy wsi w województwie śląskim. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Truskolasy

wieś
Truskolasy z lotu ptaka (2018)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	kłobucki
Gmina	Wręczyca Wielka
Liczba ludności (2021)	1968[2]
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	42-134[3]
Tablice rejestracyjne	SKL
SIMC	0147358
Położenie na mapie gminy Wręczyca Wielka Truskolasy
Położenie na mapie Polski Truskolasy
Położenie na mapie województwa śląskiego Truskolasy
Położenie na mapie powiatu kłobuckiego Truskolasy
50°51′54″N 18°50′09″E/50,865000 18,835833[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Truskolasy – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie kłobuckim, w gminie Wręczyca Wielka. Leży nad Pankówką, na Wyżynie Woźnicko-Wieluńskiej.

W latach 1952–1954 i 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Truskolasy. W latach 1975–1998 znajdowała się w województwie częstochowskim.

Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku liczba ludności we wsi Truskolasy to 1968^[2]. Administracyjnie w jej obrębie zlokalizowane są dwa sołectwa.

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis Jana Długosza, a kolejna z dokumentu lustracyjnego województwa krakowskiego z 1564 r.

Wieś leży w Częstochowskim Obszarze Rudonośnym. W Dębiecznej (obecnie nazwa jednej z ulic wsi) znajdowała się kopalnia rud żelaza „Czesław”. W oparciu o pobliskie złoża rud żelaza silnie rozwinęło się górnictwo i hutnictwo. Zachowane na cmentarzu żelazne krzyże z XIX wieku świadczą o wysokiej sztuce odlewniczej. W XIX stuleciu istniała w Truskolasach fabryka łyżek żelaznych. Niegdyś mieściła się tu także fabryka koronek i haftów.

W czasie I wojny światowej mieszkańcy miejscowości wzięli udział w tzw. bitwie ziemniaczanej w sąsiednim w Borze Zapilskim. 27 października 1917 roku, kiedy Niemcy zażądali dodatkowego kontyngentu od miejscowej ludności, chłopi z okolicznych wsi przybyli z widłami i kosami, aby przeciwstawić się okupantowi. Dodatkowy kontyngent oznaczałby bowiem głód dla ich rodzin oraz brak zboża i ziemniaków potrzebnych do nowych upraw. Wówczas Niemcy oddali strzały. Wiele osób (w tym także kobiety) zostało rannych, zginęło 8 mężczyzn, niektórzy od razu, niektórzy w wyniku poniesionych ran. Wszyscy zostali pochowani w zbiorowej mogile na cmentarzu w Truskolasach^[4].

W okresie międzywojennym stacjonowała w miejscowości placówka Straży Celnej II linii „Truskolasy”^[5]. Znaczny odsetek ludności stanowili Żydzi (w 1921 r. 266 osób).

1 września 1939 roku miały tu miejsce działania opóźniające przeciwko oddziałom niemieckiej 14 Dywizji Piechoty oraz części 1 Dywizji Pancernej prowadzone przez Oddział Wydzielony "Truskolasy" pod dowództwem mjr. Mariana Szulca. W skład OW "Truskolasy" wchodziły: I batalion 27 Pułku Piechoty, 1 bateria 7 Pułku Artylerii Lekkiej, 41 kompania kolarzy oraz funkcjonariusze Straży Granicznej^[6].

2 września samoloty PZL.23 "Karaś" wchodzące w skład 64 i 65 eskadry bombowej zbombardowały niemieckie kolumny pancerne w rejonie Truskolasów i Wręczycy. W trakcie nalotu na niemiecką kolumnę na drodze Truskolasy–Wręczyca Wielka trafiony został jeden samolot z 64 eskadry bombowej^[7]. We wrześniu tego roku Niemcy spalili znaczną część wsi i wymordowali kilkudziesięciu mieszkańców.

• Najważniejszym zabytkiem miejscowości jest drewniany kościół pw. świętego Mikołaja z I połowy XVIII wieku^[8], a w nim słynący niegdyś z cudów obraz Matki Boskiej Truskolaskiej^[9][10] oraz polichromia wykonana przez Stanisława Ligonia, który przebywał tu w czasie I wojny światowej. Przeprowadzono remont kościoła, którego celem było zabezpieczenie niszczejącej świątyni, a także przywrócenie jej pierwotnego stanu (m.in. pokryto ściany i dach gontami). Świątynia znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej (pętla częstochowska).
• Zespół cmentarza w Truskolasach, w skład którego wchodzą: cmentarz, kaplica cmentarna i ogrodzenie^[8].

Na terenie miejscowości znajdują się następujące miejsca pamięci:

• Tablica upamiętniająca uczestników powstania styczniowego na kaplicy cmentarnej (odsłonięta w 150 rocznicę wybuchu powstania).
• Mogiła zbiorowa uczestników tzw. "bitwy ziemniaczanej" z 1917 roku na cmentarzu parafialnym (odsłonięta w październiku 2018).
• Grób nieznanego żołnierza na cmentarzu parafialnym, w którym według inskrypcji pochowanych jest 3 nieznanych żołnierzy 3 plutonu 27 Pułku Piechoty oraz plut. pchor. Szymon Przedborski, polegli 1 września 1939 roku. Grób wpisany jest pod numerem 129/03 w Wykazie cmentarzy, kwater i grobów wojennych na terenie województwa śląskiego^[11]. Wspomniany w inskrypcji Szymon Przedborski w rzeczywistości poległ 2 września na przedpolu Grabówki i tam został pochowany.
• Mogiła zbiorowa ofiar okupanta niemieckiego zamordowanych 2 września 1939 roku, na cmentarzu parafialnym.
• Obelisk poświęcony żołnierzom Oddziału Wydzielonego „Truskolasy“ mjr. Mariana Szulca, przy kościele parafialnym (odsłonięty 8 listopada 2019 roku).
• Ścieżka dydaktyczna "Szlakiem walk Oddziału Wydzielonego „Truskolasy”"; całość składająca się z 7 tablic przebiega na terenie gminy Wręczyca Wielka, dwie z tablic znajdują się na terenie miejscowości Truskolasy, trzecia na skraju lasu między Truskolasami a Wręczycą Wielką.

• 
  Tablica upamiętniająca uczestników powstania styczniowego
• 
  Mogiła zbiorowa uczestników tzw.
  "bitwy ziemniaczanej"
  z 1917 roku
• 
  Grób nieznanego żołnierza
• 
  Mogiła zbiorowa ofiar września 1939
• 
  Obelisk poświęcony żołnierzom Oddziału Wydzielonego „Truskolasy“
• 
  Ścieżka dydaktyczna "Szlakiem walk OW Truskolasy", tablica 1
• 
  Ścieżka dydaktyczna "Szlakiem walk OW Truskolasy", tablica 2

Przez Truskolasy przebiega droga wojewódzka nr 494.

Z Truskolas można się dostać autobusami PKS oraz przedsiębiorstwa GTV BUS^[12] m.in. do Częstochowy, Kłobucka i Przystajni.

Na terenie miejscowości działają dwie placówki oświatowe:

• Przedszkole w Truskolasach
• Szkoła Podstawowa im. Stanisława Ligonia w Truskolasach

W Truskolasach działa klub piłkarski Olimpia Truskolasy. Brał on udział w rozgrywkach IV ligi piłki nożnej, w grupie śląskiej I^[13]. Swoje spotkania drużyna Olimpii rozgrywa na stadionie przy ulicy Sportowej 2.

Z Truskolas pochodzą dwaj reprezentanci kraju w piłce nożnej:

• Jerzy Brzęczek
• Jakub Błaszczykowski

W Truskolasach urodził się Jerzy Marchwiński, pianista, kameralista i pedagog, a do tutejszej szkoły podstawowej uczęszczała artystka plastyczka Karolina Lizurej.

Przez 50 lat sołtysem wsi był Ignacy Garus, najstarszy sołtys w kraju^[14], zmarł 3 września 2007 w wieku 100 lat.

• Ludmiła Pilecka, Beata Roszak, Stanisław Wrzesiński: Truskolasy dawniej i dziś. Truskolasy: 2008. ISBN 978-83-927155-0-4. Brak numerów stron w książce

• Parafia św. Mikołaja w Truskolasach
• Szkoła Podstawowa im. Stanisława Ligonia w Truskolasach
• Oficjalna strona klubu Olimpia Truskolasy