PROFILPELAJAR.COM

Trolejbusy w Słupsku
	trolejbus
	; Jelcz PR110E na linii A w Słupsku, 1999 rok
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Lokalizacja	Słupsk
Organizator	Słupsk
Operator	MZK Słupsk
Liczba linii	3 (1999)
Lata funkcjonowania	1985–1999
	Infrastruktura
	; System trolejbusowy w 1999 roku
Długość sieci	19,1 km (1999)
Napięcie zasilania	600 V DC
Liczba zajezdni	1
	Tabor
Liczba pojazdów	7 (1999)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Trolejbusy w Słupsku – jeden z dziewięciu zlikwidowanych systemów komunikacji trolejbusowej w Polsce.

Sieć została oddana do użytku 20 lipca 1985, a zlikwidowana 18 października 1999^[1]^[2]. Świadczeniem usług transportu trolejbusowego zajmowało się początkowo Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne, a potem istniejący do dziś Miejski Zakład Komunikacji, obsługujący również linie autobusowe.

Historia

Pierwszy projekt

Pierwsze projekty trolejbusów w Słupsku sięgają jeszcze lat 30. XX wieku, kiedy to projektowano w mieście jedną linię trolejbusową. Miała ona połączyć Kobylnicę z Bruskowem Wielkim. Ten plan nie doczekał się realizacji^[3].

Drugi projekt

Od czasu likwidacji tramwajów w 1959 r. słupski transport zbiorowy oparty był wyłącznie o autobusy. Pod koniec lat 70. XX wieku Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne zleciło Instytutowi Dróg i Mostów Politechniki Warszawskiej sporządzenie Studium Komunikacji Zbiorowej^[3]. Zaproponowano w nim budowę trakcji m.in. na ulicach Małcużyńskiego, Piłsudskiego, Braci Gierymskich, Chodkiewicza, Żółkiewskiego, Wazów, Leszczyńskiego, 3 Maja, Wolności, Kościuszki, Kaszubskiej, Nowowiejskiej, Wiejskiej, Bohaterów Westerplatte, Hubalczyków. Oprócz tego plan uwzględniał także budowę nowych ulic, w tym przeprawy mostowej przez Słupię^[3]. Szczególną rolę w negocjacjach z rządem PRL w kwestii budowy trolejbusów w Słupsku przypisuje się wojewodzie słupskiemu Czesławowi Przewoźnikowi^[4]. W 1985 r. zaplanowano, że pierwsza linia ma powstać do 22 lipca 1985 r.

Budowa sieci trakcyjnej

Propozycje przebiegu tras trolejbusowych przedstawione w Studium Komunikacji Zbiorowej w większości nie zostały uwzględnione, głównie z powodu krótkiego czasu przewidzianego na realizację prac budowlanych^[3]. Ostatecznie zdecydowano, że powstanie pięć linii:

A Wielkiego Proletariatu – Kopernika
B Wielkiego Proletariatu – Deotymy – Hubalczyków
C Wielkiego Proletariatu – 3 Maja – Hubalczyków
D Zatorze – Kobylnica (dokładny przebieg nieznany)
E Słupsk – Ustka (dokładny przebieg nieznany)

W kwietniu 1985 r. Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne we współpracy z Przedsiębiorstwem Robót Instalacyjno-Montażowych Budownictwa Rolniczego, Elektromontażu, Słupskiego Przedsiębiorstwa Remontowo-Budowlanego i żołnierzy^[5] rozpoczęło budowę sieci zasilającej dla pierwszej linii trolejbusowej^[6], która miała połączyć ulicę Mikołaja Kopernika z ulicą Wielkiego Proletariatu na osiedlu Budowniczych Polski Ludowej. Na narożniku ulicy Szczecińskiej z ulicą Towarową powstała podstacja prostownikowa^[6]^[7]. Na potrzeby zajezdni przebudowano dawną zajezdnię tramwajową przy ulicy Mikołaja Kopernika^[8].

Lata 1985–1993

Tablica kierunkowa linii A z początków jej kursowania

20 lipca 1985 r. z udziałem władz PRL uroczyście otwarto system trolejbusowy w Słupsku^[8]. Zasilanie w podstacji prostownikowej włączył ówczesny wicepremier Zenon Komender^[7]. W tym dniu zorganizowano paradę trolejbusów ulicami miasta, złożoną z radzieckich trolejbusów ZiU-682UP na czele z prototypem polskiego trolejbusu Jelcz PR110E wyprodukowanym w miejscowej Kapenie^[7]. Pierwszą słupską linię trolejbusową oznaczono literą A. Do jej obsługi przydzielono 10 dostarczonych koleją trolejbusów ZiU-682UP, pomalowanych w biało-zielone barwy^[6]. 11 listopada 1986 r. oddano do użytku drugą linię, oznaczoną literą B i łączącą osiedle Budowniczych Polski Ludowej (ulicę Rzymowskiego) z osiedlem Westerplatte (ulicą Hubalczyków)^[6]. 27 czerwca 1987 r. trolejbus kierowany przez Zofię Giersz^[5] wyruszył w inauguracyjny kurs na nowej linii C, która miała takie same przystanki końcowe jak linia B, lecz nieco inną trasę. Zła sytuacja ekonomiczna nie pozwoliła na uruchomienie linii D i E^[9].

30 kwietnia 1987 r. gazeta Zbliżenia tak pisała o słupskich trolejbusach^[10]:

Pojazdy „na szelkach” nie brudzą, nie hałasują, rokują dobre nadzieje dla ochrony środowiska.

Lata 1993–1999

Do koncepcji uruchomienia dwóch dodatkowych linii już nie wrócono – przekształcone w MPK, a później w MZK Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne inwestowało głównie w tabor autobusowy. Na początku lat 90. skasowano jedenaście sprawnych pojazdów (10 ZiU-9 oraz jednego Ikarusa 280E) – spowodowało to problemy taborowe i wypuszczenie autobusów jako uzupełnienia na trasach trolejbusowych. Przebudowano jednak trzy Jelcze PR110 na trolejbusy.

Na początku 1997 r. dyrektor MZK Słupsk Zbigniew Tomasik ogłosił plan likwidacji systemu trolejbusowego. Jako powody podawał zły stan infrastruktury, plany budowy drogi na miejscu zajezdni przy ul. Kopernika i braki w taborze autobusowym, które mógłby uzupełnić MZK Tychy w zamian za trolejbusy. Przekonywał, że likwidacja systemu przyniesie MZK korzyści, ponieważ zarówno cały tabor, jak i słupy trakcyjne odkupiłyby Tychy. Plan likwidacji poparli także szef zakładowej Solidarności i niektórzy pracownicy^[11]. W lipcu 1997 MZK Słupsk wymienił z tyskim przewoźnikiem siedem sprawnych trolejbusów na siedem autobusów. Pozostałe osiem pojazdów nie wystarczyło do pełnej obsługi trakcji. Dochodowość sieci drastycznie spadła. Do roku 1999 pozostało tylko pięć trolejbusów sprawnych na tyle, aby móc wyjechać na ulice miasta. Pojawiły się pierwsze głosy o likwidacji sieci. Przytaczano takie argumenty jak:

nie jest opłacalne utrzymywanie infrastruktury technicznej dla pięciu pojazdów
należy wymienić kable zasilające stację prostownikową
trolejbusy spowalniają ruch na ulicach miasta
sieć jest stara i zniszczona
stacje prostownikowe produkują zbyt dużo mocy dla obsługi sieci^[3]

MZK przeniosło się do Kobylnicy, a budowa nowej trasy trolejbusowej o długości ponad 1 km tamże i modernizacja istniejącej infrastruktury były zdaniem wiceprezydenta Jerzego Wandzla zbyt kosztowne, aby brać je pod uwagę^[12]. Upadła również koncepcja utworzenia oddzielnej trolejbusowej spółki, jak w Gdyni czy w Tychach. Nie skorzystano także z pomocy finansowej Unii Europejskiej w ramach programu PHARE^[13]. Oszacowano, że likwidacja linii B i C miała przynieść oszczędności rzędu 240 tys. zł, a linii A 170 tys. zł^[14].

Formalna decyzja o likwidacji systemu została podjęta 15 marca 1999 r. przez władze Słupska^[15]. W połowie maja 1999 rozpoczęto zwijanie sieci trakcyjnej na ulicy Hubalczyków, co oznaczało koniec linii B i C. 18 października 1999 na ulice wyjechały ostatnie trolejbusy linii A^[9].

Trasy dawnych linii A, B i C uległy nieznacznym korektom, nadano im również numery, odpowiednio 17, 16 i 15. Decyzja o likwidacji trolejbusów w Słupsku była wielokrotnie krytykowana przez media, mieszkańców i radnych Słupska. Zarząd Miasta Słupska oskarżano, że przegłosował decyzję bez konsultacji z mieszkańcami i radnymi, będącymi w większości za pozostawieniem trolejbusów w mieście^[3].

Tabor

W Słupsku eksploatowano ogółem cztery typy trolejbusów: ZiU-682UP, Jelcz PR110E, Ikarus 280E i Jelcz/MZK 110E. W latach 1985–1992 podstawą taboru były radzieckie ZiU-682UP, do których dołączyły w 1986 r. polskie Jelcze PR110E, a w 1988 r. jeden Ikarus 280E. W latach 1993–1995 skasowano wszystkie ZiU-682UP, a w 1994 r. i w 1995 r. MZK Słupsk przebudowało cztery autobusy Jelcz PR110 na trolejbusy. W 1999 r. w ruchu pozostawało tylko siedem trolejbusów, w tym cztery Jelcze PR110E i trzy Jelcze/MZK PR110E. Najwięcej trolejbusów posiadano w latach 1985–1992, a najmniej w latach 1998–1999.

Typ	Lata eksploatacji	Liczba^[16]	Opis
ZiU-682UP	1985–1995	10	Modyfikacja radzieckiego trolejbusu ZiU-9 przeznaczona na rynek polski. W 1985 r. Słupsk otrzymał 10 trolejbusów tego typu. Otrzymały one barwy biało-zielone^[17] i numery taborowe z zakresu 550–559^[16]. Pierwszych pięć egzemplarzy wycofano z ruchu jesienią 1993 r., kolejne trzy w 1994 r., a ostatnie dwa w 1995 r. Powodem szybkiego ich wycofania z ruchu był brak części zamiennych^[17].
Jelcz PR110E	1986–1999	15	Pierwszy seryjnie produkowany polski trolejbus. W 1986 r. do Słupska dostarczono pierwszych sześć trolejbusów PR110E, w 1987 r. kolejnych dziewięć. Pierwszy Jelcz skasowany został w 1996 r., kolejne dwa w 1997 r., a w 1998 r. jeszcze jeden. W 1997 r. siedem Jelczy sprzedano do Tychów, a w 1999 r. cztery odkupił Lublin^[16].
Ikarus 280E	1988–1993	1	Prototyp trolejbusu powstały w 1988 r. w WPK Słupsk w wyniku montażu wyposażenia elektrycznego ze skasowanego ZiU-682UP^[18] do używanego nadwozia autobusu 280.26 z Łodzi^[19].
Jelcz/MZK PR110E	1994–1999	4	Trolejbusy powstałe w warsztatach MZK w Słupsku w wyniku montażu silników prądu stałego i rozruchu oporowego do używanych nadwozi autobusów Jelcz PR110^[3]. W latach 1994–1995 powstały cztery egzemplarze. Jeden zezłomowano w 1997 r., pozostałe trzy odkupił Lublin w 1999 r.^[16]

Statystyki taboru

Na podstawie^[16]^[3]

Statystyki taboru z lat 1985–1999

Linie

Zlikwidowane

Długość	Trasa	Uwagi
4,7 km	Rzymowskiego (obecnie Bitwy Warszawskiej) – 11 Listopada – Szczecińska – Tuwima – Deotymy – 9 Marca (obecnie Anny Łajming) – Sienkiewicza – Kopernika – Sienkiewicza – 9 Marca (obecnie Anny Łajming) – Tuwima – Szczecińska – 11 Listopada – Rzymowskiego	Oznaczenie linii A zmieniono na 17. Obecnie kursuje ona wyłącznie w godzinach szczytu w dni powszednie. Została przedłużona od ulicy Kopernika do SSSE.
6,6 km	Rzymowskiego (obecnie Bitwy Warszawskiej) – 11 Listopada – Szczecińska – Tuwima – Deotymy – Wałowa (ob. Jana Pawła II) – Zamkowa – Garncarska – Wiejska – Bohaterów Westerplatte – Hubalczyków – Bohaterów Westerplatte – Wiejska – Garncarska – Zamkowa – Jagiełły – 9 Marca (obecnie Anny Łajming) – Tuwima – Szczecińska – 11 Listopada – Rzymowskiego	Oznaczenie linii B zmieniono na 16. Linia została przedłużona do Szpitala wojewódzkiego na ul. Hubalczyków.
7,8 km	Rzymowskiego (obecnie Bitwy Warszawskiej) – Piłsudskiego – Sobieskiego – 3 Maja – Wolności – Kopernika – Sienkiewicza – 9 Marca (obecnie Anny Łajming) – Wałowa (ob. Jana Pawła II) – Zamkowa – Garncarska – Wiejska – Bohaterów Westerplatte – Hubalczyków – Bohaterów Westerplatte – Wiejska – Garncarska – Zamkowa – Jagiełły – 9 Marca (obecnie Anny Łajming) – Sienkiewicza – Kopernika – Wolności – 3 Maja – Sobieskiego – Piłsudskiego – Rzymowskiego	Oznaczenie linii C zmieniono na 15. Trasę nieznacznie zmieniono, aby z linii mogło skorzystać więcej mieszkańców Zatorza i przedłużono do Szpitala wojewódzkiego na ul. Hubalczyków.

Niezrealizowane

Linia	Trasa	Uwagi
D	Przebieg trasy nie jest znany, linia miała połączyć Zatorze i Osiedle Niepodległości z Kobylnicą, bądź Osiedlem Akademickim.	Słupsk i Kobylnicę łączy linia 5. Zatorze i Osiedle Niepodległości z Osiedlem Akademickim łączą linie 1 i 8.
E	Przebieg trasy nie jest znany, linia miała połączyć Słupsk z Ustką, jako alternatywa lub zastępstwo dla linii autobusowej nr 10.	Słupsk i Ustka połączone są obsługiwaną przez MZK Linią Regionalną (daw. 10), a także innymi, należącymi do przewoźników prywatnych.

Zobacz też

Tramwaje w Słupsku

Przypisy

↑ Fot i inni, Dziesięć lat temu zlikwidowano słupskie trolejbusy [online], Głos Pomorza, 29 marca 2009 [dostęp 2020-05-05] (pol.).
↑ HISTORIA [online], mzk.slupsk.pl [dostęp 2020-05-05] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h MarcinM. Połom MarcinM., Trolejbusy w obsłudze komunikacyjnej Słupska w latach 1985–1999, „Autobusy: technika, eksploatacja, systemy transportowe”, 14 (1-2), 2013, s. 36–42 .
↑ Czesław Przewoźnik: nieszablonowy człowiek peerelu [online], Głos Pomorza, 4 stycznia 2008 [dostęp 2021-04-30] (pol.).
↑ ^a ^b IreneuszI. Wojtkiewicz IreneuszI., Jak daleko do przystanku „optimum”?, „Głos Pomorza” (158), Koszalińskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 9 lipca 1987, s. 3 .
↑ ^a ^b ^c ^d WojciechW. Frelichowski WojciechW., Jak to z trolejbusami w Słupsku było, czyli 30 lat od powstania pierwszej linii, „Głos Słupska” (66), Media Regionalne Sp. z o.o., 12 marca 2015, s. 12 .
↑ ^a ^b ^c IreneuszI. Wojtkiewicz IreneuszI., Uruchomiono trakcję trolejbusową i oczyszczalnię ścieków, „Głos Pomorza” (169), Koszalińskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 23 lipca 1985, s. 1, 3 .
↑ ^a ^b Krótka historia komunikacji trolejbusowej w Słupsku [online], slupsk.eco.pl – Portal Społeczności Lokalnej, 11 grudnia 2003 [dostęp 2020-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2003-12-11] .
↑ ^a ^b AnnaA. Powałka AnnaA., MariaM. Tkocz MariaM., Zlikwidowane sieci trolejbusowe w Polsce, „Acta Geographica Silesiana”, Sosnowiec: Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, 2010 .
↑ JanJ. Maziejuk JanJ., Jak wyrwać się z przeciętności?, „Zbliżenia” (377), Koszalińskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 30 kwietnia 1987, s. 8 .
↑ ZbigniewZ. Marecki ZbigniewZ., Trolejbusy i ekonomia, „Głos Pomorza”, 23 maja 1997, s. 1 (pol.).
↑ ZbigniewZ. Marecki ZbigniewZ., Koniec trolejbusów?, „Głos Pomorza”, 19 stycznia 1999, s. 1, 4 (pol.).
↑ ZbigniewZ. Marecki ZbigniewZ., Spory o trajtki, „Głos Pomorza”, 20 stycznia 1999, s. 4 (pol.).
↑ Kosztowna ekologia, „Głos Słupski”, 24 czerwca 1997, s. 3 (pol.).
↑ Wyrok na Trajtki, „Głos Słupski”, 16 marca 1999, s. 1 (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e M.M. Zyśko M.M., Słupski tabor trolejbusowy i jego losy [online], slupsk.eco.pl – Portal Społeczności Lokalnej, 22 stycznia 2004 [dostęp 2020-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2004-01-22] .
↑ ^a ^b MichałM. Szymajda MichałM., Na szelkach przez Słupsk, „Głos Pomorza” (149), Media Regionalne Sp. z o.o., 30 czerwca 2014, s. 15 .
↑ MarcinM. Połom MarcinM., BogdanB. Turżański BogdanB., Historia przegubowych trolejbusów Ikarus 280 w Polsce, „Autobusy: technika, eksploatacja, systemy transportowe”, 12, 2014 .
↑ Historia trolejbusów w Słupsku, cz. I | artykuły – Pomorskie Stowarzyszenie Sympatyków Transportu Miejskiego [online] [dostęp 2020-09-16] (pol.).

Bibliografia

Michał Szymajda Krótka historia komunikacji trolejbusowej w Słupsku
Rafał Cezary Piechociński Słupsk i autobusy, Warszawa 2010
Rafał Cezary Piechociński, Zielone szelki, czyli słupskie trolejbusy, w: Pasażerskie krążowniki (i ich historia) na ulicach Słupska – 100-tysięcznej stolicy Pomorza Środkowego, Słupsk 2012, 94-118, ISBN 978-83-9313-462-5.