PROFILPELAJAR.COM

Trojanowice
	wieś
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Zielonki
Wysokość	ok. 244–328 m n.p.m.
Liczba ludności (31.12.2023)	920
Strefa numeracyjna	12
Kod pocztowy	32-087
Tablice rejestracyjne	KRA
SIMC	0344337
	Położenie na mapie gminy Zielonki Trojanowice
	Położenie na mapie Polski Trojanowice
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Trojanowice
	Położenie na mapie powiatu krakowskiego Trojanowice
	50°08′28″N 19°54′38″E/50,141111 19,910556

Trojanowice – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zielonki^[4].

W Trojanowicach działa Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Położenie

Trojanowice położone są w dolinie przepływającej wzdłuż zachodniej granicy miejscowości rzeki Prądnik (Białucha), lewego dopływu Wisły^[5], częściowo w otulinie Ojcowskiego Parku Narodowego^[a], a po części na terenie Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie^[6]. Obszar ten według regionalizacji fizycznogeograficznej znajduje się w południowo-wschodniej części Wyżyny Olkuskiej (341.32), należącej do makroregionu Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (341.3), w podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska (341)^[7].

Po zachodniej stronie wsi przebiega droga wojewódzka nr 794 (Kraków – Skała)^[5].

Pod względem administracyjnym Trojanowice zlokalizowane są w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w zachodniej części gminy Zielonki, około 9 km w linii prostej na północ od centrum Krakowa. Graniczą z następującymi miejscowościami^[5]^[8]:

Garliczka (gmina Zielonki) od północnego wschodu,
Garlica Duchowna (gmina Zielonki) od wschodu,
Garlica Murowana (gmina Zielonki) od wschodu i południowego wschodu,
Zielonki (gmina Zielonki) od południa,
Pękowice (gmina Zielonki) i Giebułtów (gmina Wielka Wieś) od zachodu,
Januszowice (gmina Zielonki) od północnego zachodu.

Biorąc pod uwagę powierzchnię wynoszącą 211,27 ha^[9] Trojanowice są średnią co do wielkości miejscowością w gminie Zielonki obejmującą 4,35% powierzchni gminy^[5]^[8]^[b].

Najwyżej położony obszar wsi znajduje się na jej północnych krańcach, przy granicy z Januszowicami (ul. Miechowska), na wysokości około 328 m n.p.m., a położony najniżej na krańcu zachodnim, w korycie Białuchy (na styku granic Trojanowic, Pękowic i Zielonek), na wysokości około 244 m n.p.m.^[5]^[8]

Pod względem historycznym w drugiej połowie XVI wieku wieś położona była w powiecie proszowickim województwa krakowskiego^[10] i należała do wielkorządów krakowskich^[11]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krakowskiego.

Toponimia

Nazwa miejscowości należy do licznej w Małopolsce grupy nazw dzierżawczych, utworzonych od imienia posiadacza lub założyciela osady lub patronimicznych, oznaczających mieszkańców wsi, stanowiących potomstwo lub poddanych założyciela (Trojana). Według badaczy miejscowości o tego typu nazwach, były zakładane od połowy XIII wieku.

Historia

W okresie rozbiorów Trojanowice należały do zaboru austriackiego. Wielu mieszkańców wsi służyło w CK armii. W czasie I wojny światowej walczyli po przeciwnej stronie, niż ich krewni z pobliskich wsi należących do zaboru rosyjskiego.

W 1926 roku wielu mieszkańców wsi podpisało się pod Polską Deklaracją o Podziwie i Przyjaźni dla USA. W okresie II wojny światowej wielu mieszkańców wsi służyło w szeregach Armii Krajowej.

Demografia

Liczba mieszkańców Trojanowic w okresie ostatnich dwudziestustu lat zwiększała się o ok. 33%, osiągając poziom ponad 930 osób w roku 2022.

Źródła danych oraz rodzaje (nazwy) i terminy spisów, jeśli dostępne:

1787^[12];
1789^[12] – Lustracja dymów i podanie ludności;
1808^[13] – Spis wojskowy ludności Galicji;
1921^[14] – Pierwszy Powszechny Spis Ludności – dane na 30. września;
1931^[14] – Drugi Powszechny Spis Ludności – dane na 9. grudnia;
1988^[15] – Narodowy Spis Powszechny 1988 – dane na 6. grudnia;
2002^[15] – Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002 – dane na 20. maja;
2003, 2004 i 2006^[16] oraz 2009–2023^[2] – dane własne Urzędu gminy Zielonki na 31. grudnia danego roku.

Tradycje

W Trojanowicach nadal żywa tradycja to Pucheroki. Nazwa Pucheroki pochodzi od łacińskiego słowa puer (chłopiec). Żacy pobierający nauki na Akademii Krakowskiej często żyli w surowych warunkach. Problemem były nieogrzewane bursy, surowi nauczyciele oraz wysokie koszty nauki. Ubodzy studenci ledwo wiązali koniec z końcem. Część żaków zmuszona była żebrać. Zakaz żebrania nie dotyczył studentów. W 1780 r. zakazano oficjalnie chodzenia na puchery. Zwyczaj ten przeniósł się do podkrakowskich wsi: Zielonki, Bibice, Bodzów, Pychowice, Kostrze, Modlnica, Trojanowice. W XIX wieku w związku osłabioną działalnością Akademii Krakowskiej oraz prowadzonymi wojnami brakło chodzących po wsiach studentów. Zastąpili ich miejscowi chłopcy. Wykształcił się też wtedy strój Pucheroka: wysoka słomiana czapka, barani kożuszek, pasek ze słomianych warkoczy, koszyk na datki i laska, a wszystko to ozdobione bibułkami.

Oświata

Filia Przedszkola Samorządowego w Węgrzcach.

Turystyka

Przez Trojanowice przebiega Szlak Rowerowy Wokół Zielonek o długości 34,6 km. Trasa tego szlaku rozpoczyna się w Zielonkach (koło Urzędu Gminy) i biegnie przez Witkowice, Bibice, Wolę Zachariaszowską, Owczary, Grębynice, Korzkiew i Trojanowice, i wraca do miejsca startu w Zielonkach.

Transport

Do Trojanowic można dojechać liniami obsługiwanymi przez MPK Kraków: 207, 337, 267.

Osoby związane z Trojanowicami

Uwagi

↑ Obszar położony w północnej części Trojanowic do linii ulic: Krakowskie Przedmieście (droga wojewódzka nr 794) – Słoneczna – Krakowska – Miechowska.
↑ Granice miejscowości pokrywają się z granicami sołectwa.

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 140465
↑ ^a ^b Strona gminy Zielonki – Ludność. [dostęp 2024-01-23].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1308 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ GUS. Rejestr TERYT
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Wydawnictwo COMPASS: Mapa turystyczna gminy Zielonki. [dostęp 2021-12-01].
↑ Trojanowice na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Formy ochrony przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-12-01].
↑ Trojanowice na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Mezoregiony fizycznogeograficzne. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-12-01].
↑ ^a ^b ^c Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-12-01].
↑ Strona gminy Zielonki: struktura powierzchni wg sołectw. [dostęp 2021-12-01].
↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa 2008, k. 1.
↑ Franciszek Leśniak, Wielkorządcy krakowscy XVI-XVIII wieku, Kraków 1996, s. 18-19.
↑ ^a ^b Wyżga 2009 ↓, s. 79.
↑ Wyżga 2009 ↓, s. 107.
↑ ^a ^b Wyżga 2009 ↓, s. 135.
↑ ^a ^b GUS Bank Danych Lokalnych - dane dla jednostek terytorialnych. [dostęp 2021-07-08].
↑ BIP gminy Zielonki - informacje o jednostkach pomocniczych. [dostęp 2021-09-04].

Bibliografia

Mateusz Wyżga: W tej pięknej ziemi. Gmina Zielonki od średniowiecza do czasów współczesnych. Zielonki: Urząd Gminy Zielonki, Wydawnictwo Attyka, 2009. ISBN 978-83-926248-7-5.