Toyota Prius – samochód osobowy klasy kompaktowej o napędzie hybrydowym Hybrid Synergy Drive produkowany przez japoński koncern motoryzacyjny Toyota Motor Corporation od 1997 roku.

Nazwa Prius pochodzi od łacińskiego słowa oznaczającego "wcześniejszy". Nazwa ta została wybrana ponieważ model Prius trafił do sprzedaży zanim świadomość ekologiczna zaczęła kształtować trendy w motoryzacji.

Do kwietnia 2016 roku Toyota sprzedała ponad 3,7 mln egzemplarzy^[1].

16 listopada 2022 roku zaprezentowano piątą generację pojazdu. W Europie ma być ona dostępna wyłącznie w wariancie hybrydowym plug-in (ładowanym z gniazdka)^[2].

Toyota Prius I
XW10/11

Toyota Prius I XW10
Producent	Toyota Motor Corporation
Zaprezentowany	1995
Okres produkcji	XW10: 1997 – 2001 XW11: 2001 – 2003
Miejsce produkcji	Toyota
Następca	Toyota Prius II (XW20)
Dane techniczne
Segment	C
Typy nadwozia	4-drzwiowy sedan
Skrzynia biegów	przekładnia obiegowa
Długość	XW10: 4275 mm XW11: 4308 mm
Szerokość	1695 mm
Wysokość	XW10: 1491 mm XW11: 1463 mm
Rozstaw osi	2550 mm
Masa własna	1254 kg
Dane dodatkowe
Pokrewne	Toyota Corolla Toyota Echo
Konkurencja	Honda Civic Hybrid Honda Insight
Multimedia w Wikimedia Commons

Toyota Prius I została po raz pierwszy oficjalnie zaprezentowana w 1996 roku w Japonii. Produkcję pojazdu rozpoczęto w 1997 roku.

W 1995 roku podczas targów motoryzacyjnych w Tokio, koncern Toyota przedstawił prototyp pojazdu o napędzie hybrydowym. Testy drogowe auta rozpoczęto rok później^[3]. Sprzedaż pierwszego Priusa – modelu XW10 – rozpoczęto 10 grudnia 1997 roku^[4]. Pojazd zbudowany był w oparciu o model Echo, czyli przeznaczonej głównie na rynek amerykański wersji sedan Toyoty Yaris. Hybrydowy układ napędowy obejmował silnik spalinowy o pojemności skokowej 1.5 l i mocy 58 KM (43 kW) oraz silnik elektryczny o mocy 40 KM (30 kW).

Samochód dostępny był jedynie w Japonii, jednak pewna liczba egzemplarzy została sprowadzona przez prywatne osoby do Wielkiej Brytanii, Australii i Nowej Zelandii^[5]. Sprzedaż samochodu w Europie rozpoczęto we wrześniu 2000 roku^[6].

Prius I stał się w chwili premiery pierwszym na świecie masowo wytwarzanym samochodem z hybrydowym napędem benzynowo-elektrycznym. Auto było drugim, po Hondzie Insight, seryjnym samochodem hybrydowym dostępnym w Stanach Zjednoczonych^[7]. Wkrótce po wprowadzeniu na rynek zdobył japoński tytuł Samochodu Roku 1997, zaś w roku 1998 – nagrodę Car of the Year odbywającej się w Japonii konferencji badaczy i dziennikarzy motoryzacyjnych (Automotive Researchers' and Journalists' Conference).

W okresie od grudnia 1997 do lutego 2000 roku w fabryce Takaoka w Toyota (prefektura Aichi), wyprodukowano 37 425 egzemplarzy^[8]. Produkcję wznowiono w maju 2000 roku w pobliskim zakładzie Motomachi i do czerwca 2003 roku wyprodukowano kolejnych 33 411 pojazdów^[9].

Do sprzedaży w Stanach Zjednoczonych trafił model XW11. Ze względu na upodobania amerykańskich klientów, wariant ten był trochę mocniejszy (moc silnika spalinowego zwiększono do 72 KM, a elektrycznego do 44 KM (33 kW) i standardowo wyposażony w klimatyzację i elektryczne wspomaganie kierownicy^[10].

W plebiscycie na Europejski Samochód Roku 2001 model zajął trzecie miejsce (za Alfą Romeo 147 i Fordem Mondeo)^[11].

Toyota Prius II
XW20

Toyota Prius II
Producent	Toyota Motor Corporation
Projektant	Hiroshi Okamoto
Zaprezentowany	2003
Okres produkcji	2003 – 2009
Miejsce produkcji	Toyota Kariya Changchun, Jilin
Poprzednik	Toyota Prius I (XW10/11)
Następca	Toyota Prius III (XW30)
Dane techniczne
Segment	C
Typy nadwozia	5-drzwiowy liftback
Skrzynia biegów	przekładnia obiegowa
Napęd	przedni
Długość	4450 mm
Szerokość	1725 mm
Wysokość	1490 mm
Rozstaw osi	2700 mm
Masa własna	1317 kg
Zbiornik paliwa	45 l
Liczba miejsc	5
Test Euro NCAP
Bagażnik	408 – 1210 l
Dane dodatkowe
Pokrewne	Toyota Corolla
Konkurencja	Honda Civic Hybrid Honda Insight
Multimedia w Wikimedia Commons

Toyota Prius II została po raz pierwszy zaprezentowana w 2003 roku.

W stosunku do pierwszej generacji modelu, auto zostało całkowicie przeprojektowane i otrzymało nadwozie typu liftback o wielkości pośredniej między modelami Corolla, a Camry. Dzięki poprawionemu rozmieszczeniu elementów konstrukcji pojazdu, znacznie zwiększono ilość miejsca we wnętrzu pojazdu. Prace nad samochodem, którymi kierował główny konstruktor Shigeyuki Hori, zaowocowały zarejestrowaniem 530 patentów.

Produkcję pojazdu rozpoczęto w sierpniu 2003 roku w fabryce Tsutsumi w Toyota (prefektura Aichi)^[12], a w październiku 2004 roku również w zakładach Fujimatsu w Kariya (prefektura Aichi)^[13].

W pojeździe zastosowany został pierwszy w branży klimatyzator z elektryczną sprężarką^[14]. Wyposażony w mniejszy i lżejszy akumulator NiMH, model XW20 jest mocniejszy i bardziej ekonomiczny od XW10. Na rynku amerykańskim w stanach, które przyjęły kalifornijskie normy emisji, akumulatory roczników 2004 i późniejszych objęte są gwarancją na 240 tys. km lub 10 lat (w pozostałych stanach 160 tys. km lub 8 lat)^[15][16]. Hybrydowy zespół napędowy ma gwarancję 160 tys. km lub 8 lat^[17].

W latach 2005–2009 Prius drugiej generacji produkowany był z przeznaczeniem na rynek chiński w zakładach FAW-Toyota w mieście Changchun^[18]. W roku 2006 sprzedano tam 2152, a w roku 2007 – 414 egzemplarzy; przyczyną małej sprzedaży była wysoka cena, o ok. 15 tys. USD wyższa, niż w USA czy Japonii ze względu na wysokie cła na importowane części^[19].

W plebiscycie na Europejski Samochód Roku 2005 model zajął pierwsze miejsce^[20]. Rok wcześniej, w 2004 roku, samochód zdobył tytuł North American Car of the Year^[21].

Toyota Prius III
XW30

Toyota Prius III
Producent	Toyota Motor Corporation
Zaprezentowany	Detroit International Auto Show 2009
Okres produkcji	2009 – 2015
Miejsce produkcji	Toyota Chachoengsao Changchun
Poprzednik	Toyota Prius II (XW20)
Następca	Toyota Prius IV (XW50)
Dane techniczne
Segment	C
Typy nadwozia	5-drzwiowy liftback
Skrzynia biegów	przekładnia obiegowa
Napęd	przedni
Długość	2009-2011: 4460 mm 2011-2015: 4481 mm
Szerokość	1745 mm
Wysokość	2009-2011: 1480 mm 2011-2015: 1491 mm
Rozstaw osi	2700 mm
Masa własna	1379 – 1520 kg
Zbiornik paliwa	45 l
Liczba miejsc	5
Test Euro NCAP
Bagażnik	445 – 1545 l Plug-in: 403 – 1503 l
Dane dodatkowe
Pokrewne	Toyota Prius c Toyota Prius+ Toyota Corolla Toyota Auris Lexus CT
Konkurencja	Chevrolet Volt Honda Civic Hybrid Honda Insight Nissan Leaf Opel Ampera
Multimedia w Wikimedia Commons

Toyota Prius III została po raz pierwszy zaprezentowana podczas targów motoryzacyjnych w Detroit w styczniu 2009 roku^[22].

Pojazd jest tak naprawdę zmodyfikowaną pod względem stylistycznym drugą generacją modelu. Dzięki optymalizacji aerodynamiki nowej karoserii, współczynnik oporu udało się obniżyć do 0,25 (zdaniem General Motors, pomiary w tunelu aerodynamicznym wykazują dla wersji z 17-calowymi kołami wartość 0,3)^[23]. Według magazynu Car & Driver, niezależne pomiary wykonane w tunelu aerodynamicznym wykazały współczynnik oporu równy 0,26^[24][25].

Silnik benzynowy o pojemności skokowej 1.8 litra (wcześniej – 1.5 l) rozwija moc 98 KM (73 kW), co przy wspomaganiu przez silnik elektryczny daje łączną moc 134 KM (100 kW) (wcześniej 110 KM / 82 kW). Większa pojemność skokowa zapewnia większy moment obrotowy i pozwala ograniczyć prędkość obrotową silnika, co zmniejsza zużycie paliwa podczas jazdy szosowej^[17]. Dzięki zastosowaniu elektrycznej pompy cieczy chłodzącej, silnik Priusa jako pierwszy seryjny silnik dla samochodów osobowych nie używa pasków klinowych, co dodatkowo zmniejsza zużycie paliwa. Zastosowane silniki elektryczne i inne podzespoły hybrydowej jednostki napędowej są również mniejsze i bardziej wydajne, niż w podobnych pojazdach – według Toyoty nowy falownik, silniki i przekładnia są o 20 procent lżejsze.

Tworząc Priusa III, Toyota użyła szeregu nowych ekologicznych tworzyw sztucznych wytworzonych z surowców roślinnych, zamiast z pochodnych ropy naftowej. Do ich produkcji wykorzystano przede wszystkim rośliny włóknodajne – ketmię konopiowatą i szczmiel biały. Ketmia konopiowata (kenaf) to roślina z rodziny ślazowatych, dająca włókno zbliżone do włókna juty. Szczmiel biały (ramia) jest byliną z rodziny pokrzywowatych, której włókno podobne jest do włókna lnu^[26].

W połowie 2011 roku auto przeszło delikatny lifting. Zmodyfikowano reflektory przednie i lampy tylne, atrapę chłodnicy i zderzak. Listę dostępnego wyposażenia wzbogacono o zmodernizowany system informacyjno-rozrywkowy z opcjonalnym pakietem łączności Toyota Entune, ekranem dotykowym o przekątnej 6,1 cala, radioodtwarzaczem CD ze złączem USB dla odtwarzacza iPod, wejściem AUX, łączem Bluetooth dla telefonu i streamingiem audio. Prius może być również wyposażony w panel słoneczny na dachu służący wyłącznie do zasilania wentylatora chłodzącego wnętrze podczas postoju na parkingu. Wersje o najbogatszym wyposażeniu, takie jak sprzedawany w Stanach Zjednoczonych Prius Five, mogą być zaopatrzone w udogodnienia takie jak system nawigacyjny Premium HDD, wyświetlacz przezierny (tzw. HUD), pokazujący informacje na przedniej szybie pojazdu, dynamiczny tempomat z radarem, system Pre-Collision, napinający pasy bezpieczeństwa i uruchamiający hamulce przed nieuchronnym zderzeniem, czy system Lane Keep Assist, wspomagający utrzymanie się na stałym pasie ruchu^[27]. Samochód wyposażony jest w system VSPNS (Vehicle Proximity Notification System), emitujący syntetyczny dźwięk silnika spalinowego podczas jazdy z małą prędkością w trybie elektrycznym, który ostrzega pieszych (zwłaszcza niewidomych) o zbliżaniu się praktycznie bezgłośnego pojazdu^[28].

• Life
• Active
• Premium
• Prestige

Prius Plug-in Hybrid (ZVW35) jest rozwinięciem modelu trzeciej generacji (ZVW30), wyposażonym w akumulator litowo-jonowy o pojemności 4,4 kWh, zapewniającym zasięg jazdy w trybie elektrycznym (bez uruchamiania silnika spalinowego) 23 km^[29]. Pod koniec roku 2009 rozpoczęto globalny program demonstracyjny z udziałem 600 samochodów przedseryjnych, które udostępniono wybranym użytkownikom w Japonii, Europie, Kanadzie, Chinach, Australii, Nowej Zelandii i USA. Zebrane podczas programu doświadczenia i opinie użytkowników wykorzystano do udoskonalenia samochodów seryjnych^[30].

Wersję seryjną pojazdu przedstawiono we wrześniu 2011 roku podczas targów motoryzacyjnych we Frankfurcie^[29]. Dostawy w Japonii ruszyły pod koniec stycznia 2012 roku^[31], miesiąc później w USA^[32], w krajach kontynentalnej Europy w czerwcu^[33], a w Wielkiej Brytanii w sierpniu 2012 roku^[34]. W ciągu pierwszego roku sprzedaży, nabywców na całym świecie znalazło 27 181 egzemplarzy pojazdu, dzięki czemu Prius Plug-in Hybrid stał się drugim pod względem sprzedaży samochodem elektrycznym roku 2012, po Chevrolecie Volt^[35]. Do grudnia 2013 roku liczba egzemplarzy sprzedanych na całym świecie sięgnęła 48 600^[36].

Toyota Prius IV
XW50

Toyota Prius IV przed liftingiem
Producent	Toyota Motor Corporation
Projektant	Satoshi Ogiso
Zaprezentowany	Frankfurt Motor Show 2015
Okres produkcji	2015 – 2023
Miejsce produkcji	Aichi
Poprzednik	Toyota Prius III
Następca	Toyota Prius V
Dane techniczne
Segment	C
Typy nadwozia	5-drzwiowy liftback
Skrzynia biegów	przekładnia obiegowa
Napęd	przedni
Długość	4540 mm
Szerokość	1760 mm
Wysokość	1470 mm
Rozstaw osi	2700 mm
Masa własna	1375 – 1400 kg
Liczba miejsc	5
Test Euro NCAP
Bagażnik	502 l
Dane dodatkowe
Pokrewne	Toyota Prius c Toyota Prius+ Toyota Corolla Toyota Auris Lexus CT
Konkurencja	Chevrolet Volt Honda Civic Hybrid Honda Insight Nissan Leaf Opel Ampera Hyundai Ioniq Hybrid
Multimedia w Wikimedia Commons

Toyota Prius IV została po raz pierwszy oficjalnie zaprezentowana podczas targów motoryzacyjnych we Frankfurcie w 2015 roku.

Pojazd został zbudowany na bazie nowej płyty podłogowej TNGA. Stylistycznie pojazd nawiązuje do napędzanej wodorem Toyoty Mirai. Wraz z czwartą generacją pojazdu zadebiutowała nowa generacja napędu hybrydowego. Nowy napęd hybrydowy jest mniejszy i lżejszy. Firma deklaruje, że zużycie paliwa spadło o 15%. Akumulator niklowo-metalowo-wodorkowy ma większą gęstość energii. Silniki elektryczne mają poprawiony stosunek mocy do masy. Planetarną przekładnię redukcyjną silnika elektrycznego zastąpiono mniejszą przekładnią walcową o oporach mniejszych o 20%. Sprawność termodynamiczna silnika benzynowego wzrosła z 38,5% do 40% – jest to najlepszy wynik na świecie dla silników benzynowych. W nowym Priusie dostępny jest pakiet systemów bezpieczeństwa czynnego Toyota Safety Sense oparty na współpracy radaru i kamery^[37].

W grudniu 2018 roku samochód przeszedł lifting na rok modelowy 2019.

Równolegle z nową generacją podstawowego modelu Priusa opracowywana jest nowa wersja Prius Plug-in Hybrid. Toyota opracowuje również bezprzewodowe, indukcyjne systemy ładowania akumulatorów, wykorzystujące cewki w podłożu i podłodze samochodu. Przeprowadzenie prób tego rozwiązania w Japonii, USA i Europie zaplanowano na rok 2014. Toyota rozważa również możliwość realizacji postulatów użytkowników Priusa PHV o zwiększenie zasięgu pojazdu w trybie elektrycznym^[38][39].

W 2016 roku Prius czwartej generacji otrzymał 5 gwiazdek Euro NCAP^[40].

W marcu 2016 roku Prius dostał tytuł Top Safety Pick + amerykańskiego instytutu Insurance Institute for Highway Safety (IIHS) za najwyższe noty w testach zderzeniowych oraz za pakiet systemów bezpieczeństwa czynnego Toyota Safety Sense. ^[41][42].

W maju 2016 Prius otrzymał w Polsce nagrodę Fleet Awards w kategorii najlepszego samochodu flotowego z alternatywnym napędem^[43].

W październiku 2016 Prius 4. generacji został uznany za najbardziej niezawodne auto na amerykańskim rynku w rankingu niezawodności amerykańskiej organizacji konsumenckiej Consumer Reports^[44].

W lutym Toyota Prius wygrała w kategorii "Auto ekologiczne" w 15. edycji plebiscytu Auto Lider 2016^[45].

W grudniu 2016 roku Toyota Prius otrzymała tytuł Best in Class przyznany za bezpieczeństwo przez Euro NCAP w kategorii dużych samochodów rodzinnych^[46].

• Active
• Premium
• Prestige

 Osobny artykuł: Toyota Prius Plug-in.

Na targach New York International Motor Show 2016 Toyota pokazała Priusa Plug-in Hybrid drugiej generacji o zasięgu 50 km na samym silniku elektrycznym^[47].

Toyota Prius V
XW60

Toyota Prius V
Producent	Toyota
Zaprezentowany	Listopad 2022
Okres produkcji	od 2023
Miejsce produkcji	Toyota
Poprzednik	Toyota Prius IV
Dane techniczne
Segment	C
Typy nadwozia	5-drzwiowy liftback
Skrzynia biegów	przekładnia obiegowa
Napęd	przedni
Długość	4600 mm
Szerokość	1780 mm
Wysokość	1420 mm
Rozstaw osi	2750 mm
Liczba miejsc	5
Dane dodatkowe
Konkurencja	Honda Civic Hybrid
Multimedia w Wikimedia Commons

W listopadzie 2022 roku Toyota zaprezentowała piątą generację Priusa^[2], która zostanie wprowadzona na rynek w 2023 roku^{[potrzebny przypis]}. W Europie Prius ma być dostępny wyłącznie jako hybryda typu plug-in^[2] od lata 2023 roku^{[potrzebny przypis]}. Podstawą^{[doprecyzuj!]} jest tak zwana platforma GA-C (wariant TNGA)^[2], która ma na celu zmniejszenie masy^{[potrzebny przypis]} i zwiększenie sztywności.

Wysokość pojazdu została zmniejszona o 5 cm (1,42 m), długość została zmniejszona o 4,6 cm (4,49 m), ale rozstaw osi został zwiększony o 5 cm (2,75 m), a szerokość o około 2 cm (2,2 m)^[2]; te wymiary skutkują różnymi proporcjami pojazdu i kształtem, który prasa postrzega jako podobny do coupé^{[potrzebny przypis]}. Konstrukcja przodu i układ kokpitu są zbliżone do obecnych modeli, takich jak bZ4X czy szesnasta generacja Crowna^{[potrzebny przypis]}. Akumulator litowo-jonowy wersji plug-in, który jest znacznie większy^{[potrzebny przypis]} i ma 13,6 kWh^[2], a także umożliwia większy zasięg elektryczny znajduje się teraz całkowicie pod tylnym siedzeniem, co oznacza, że ​​nie zajmuje już miejsca w bagażniku w porównaniu z poprzednią generacją^{[potrzebny przypis]}. Ładowanie można również wykonać za pomocą opcjonalnego wariantu wyposażenia z dachem fotowoltaicznym^[2], przy czym energia wytworzona w ciągu jednego roku wystarcza na około 1250 kilometrów^{[potrzebny przypis]}.

Toyota Prius sprzedawana jest w niemal 80 krajach i regionach^[48]. W maju 2008 liczba egzemplarzy sprzedanych na całym świecie przekroczyła 1 milion^[49], w sierpniu 2010 – 2 miliony^[50], a w czerwcu 2013 – 3 miliony. W październiku 2014 sprzedaż Priusa wyniosła 3 360 400 egzemplarzy. W lipcu 2015 sprzedaż Priusa wyniosła 3 527 100 egzemplarzy^[51]. W grudniu 2015 sprzedaż osiągnęła 3,6 mln egzemplarzy^[52].
Do kwietnia 2016 roku Toyota sprzedała ponad 3,7 mln egzemplarzy^[1]. Do końca stycznia 2017 roku globalna sprzedaż Priusa wyniosła 3,98 mln samochodów^[53].

Napęd samochodu Toyota Prius zapewnia opracowana przez Toyotę hybrydowa jednostka napędowa o nazwie Hybrid Synergy Drive o układzie szeregowo-równoległym. Źródłem energii jest w nim silnik benzynowy, pracujący w oszczędnym cyklu Atkinsona. Pod względem funkcjonalnym, zastosowany w niej układ elektromechaniczny, składający się z przekładni planetarnej i dwóch asynchronicznych, trójfazowych silników-generatorów elektrycznych, pełni rolę bezstopniowej, automatycznej skrzyni biegów, zapewniającej optymalne warunki pracy silnikowi spalinowemu. Pracę układu napędowego nadzoruje komputer, który w zależności od zapotrzebowania steruje przepływem mocy, czyli prędkości obrotowej i momentu obrotowego. Podczas ruszania i przyspieszania, kiedy potrzebny jest duży moment obrotowy przy małej prędkości, nadwyżka prędkości obrotowej silnika spalinowego wykorzystywana jest przez mniejszy silnik elektryczny, pełniący wówczas rolę generatora. Wytwarzany przezeń prąd, wspomagany prądem z akumulatora, zasila większy silnik elektryczny, który wspomaga moment obrotowy silnika spalinowego. Podczas szybkiej jazdy po szosie wymagane są obroty wyższe od optymalnych dla silnika spalinowego przy niewielkim zapotrzebowaniu na moment obrotowy, sytuacja ulega więc odwróceniu. Nadwyżka momentu obrotowego silnika spalinowego wykorzystywana jest przez pełniący rolę generatora większy silnik elektryczny, a wytwarzany w nim prąd zasila mniejszy silnik elektryczny, którego prędkość obrotowa sumuje się w przekładni z prędkością obrotową silnika spalinowego. Nadwyżki energii elektrycznej wykorzystywane są do doładowywania akumulatora, którego znaczna pojemność umożliwia także ruszanie i jazdę na krótkich odcinkach bez uruchamiania silnika spalinowego. Do doładowywania akumulatora wykorzystywany jest również prąd wytwarzany w układzie podczas tzw. hamowania rekuperacyjnego; komputer uruchamia hamulce hydrauliczne dopiero przy silnym hamowaniu. Takie rozwiązanie umożliwia znaczną oszczędność paliwa dzięki zapewnieniu optymalnych warunków pracy silnika spalinowego, wyłączaniu go, gdy nie jest potrzebny i odzyskiwaniu energii podczas hamowania. W praktyce Prius zużywa około dwukrotnie mniej paliwa, niż porównywalnej wielkości samochód z silnikiem konwencjonalnym. Z drugiej strony konstrukcja HSD jest prostsza, niż konwencjonalnego napędu – nie ma tu sprzęgła, rozrusznika z tzw. bendiksem oraz napędzanego paskiem alternatora (ich funkcje pełnią oba silniki-generatory). W efekcie zapewnia to mniejszą masę oraz większą sprawność i niezawodność układu.

Od chwili wprowadzenia na rynek, Toyota Prius należy do ścisłej czołówki samochodów osobowych pod względem oszczędności paliwa i wynikającej z jego spalania emisji dwutlenku węgla do atmosfery.

Toyota Prius 2. generacji zapewniła Toyocie mistrzostwo konstruktorów w serii FIA Alternative Energies Cup. Mistrzostwo wywalczył Polak, Artur Prusak^[67].

W sezonie 2016 FIA AEC Artur Prusak wygrał pierwszy rajd serii, VIII Eco Rallye Vasco Navarro^[68].

• Toyota Prius – oficjalna strona marki Toyota (pl)
• Autocentrum.pl Toyota Prius – Opinie, testy, dane techniczne(pl)
• Portal poświęcony Toyocie Prius (en)
• Forum poświęcony samochodom hybrydowym (en)