PROFILPELAJAR.COM

Szczur kłujący
	Rattus praetor
	(O. Thomas, 1888)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszy
Plemię	Rattini
Rodzaj	szczur
Gatunek	szczur kłujący
Synonimy
	Mus praetor O. Thomas, 1888; Rattus mordax tramitius O. Thomas, 1922; Rattus coenorum O. Thomas, 1922; Rattus bandiculus O. Thomas, 1922; Rattus leucopus utakwa Rümmler, 1935; Rattus praetor mediocris Troughton, 1936; Rattus purdiensis Troughton, 1946; Rattus sansapor Troughton, 1946;
	Mus praetor O. Thomas, 1888; Rattus mordax tramitius O. Thomas, 1922; Rattus coenorum O. Thomas, 1922; Rattus bandiculus O. Thomas, 1922; Rattus leucopus utakwa Rümmler, 1935; Rattus praetor mediocris Troughton, 1936; Rattus purdiensis Troughton, 1946; Rattus sansapor Troughton, 1946;
Podgatunki
	R. p. praetor (O. Thomas, 1888); R. p. coenorum O. Thomas, 1922;
	R. p. praetor (O. Thomas, 1888); R. p. coenorum O. Thomas, 1922;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies

Szczur kłujący^[9] (Rattus praetor) – gatunek ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący na Nowej Gwinei i pobliskich wyspach Melanezji^[8]^[10].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1888 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Mus praetor^[2]. Holotyp pochodził z Aola, na wyspie Guadalcanal, należącej do Wysp Salomona^[10]^[11].

Rattus praetor należy do kladu rodzimych gatunków „Recent New Guinea” i wydaje się być zbliżony do R. steini (co czyni go taksonem parafiletycznym), R. mordax i R. novaeguineae^[11]. Zgodnie z obecną definicją, R. praetor prawie na pewno reprezentuje wiele gatunków, głównie dlatego, że regularnie odławia się osobniki spoza obecnego znanego rozmieszczenia, które są dość podobne do R. praetor^[11]. Opisany w 2010 roku R. nikenii został wcześniej włączony do R. praetor. R. praetor był też uznany za podgatunek R. ruber, jednak holotyp tego gatunku okazał się być introdukowanym R. nitidus^[10]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunkói^[11].

Etymologia

Rattus: łac. rattus „szczur”^[12].
praetor: łac. praetor „ten, który idzie przed, przywódca, lider”^[13].
coenorum: łac. coenum „brud, błoto”^[14].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 157–245 mm, długość ogona 144–181 mm, długość ucha 18–20 mm, długość tylnej stopy 34–39 mm; masa ciała 164–228 g^[15].

Występowanie i biologia

Szczur kłujący występuje w trzech państwach: Indonezji, Papui-Nowej Gwinei i Wyspach Salomona. Zamieszkuje północno-zachodnią część Nowej Gwinei (na półwyspie Ptasia Głowa, na południe i na północ od Gór Śnieżnych, po dorzecze rzek Sepik i Ramu), wyspy Archipelagu Bismarcka i Wyspy Salomona, aż do wyspy Tikopia. Niewykluczone, że jego zasięg jest jeszcze większy.

Zasięg występowania w zależności od podgatunku^[11]:

R. praetor praetor – Archipelag Bismarcka (w tym Wyspy Admiralicji) i pobliskie wyspy oraz Wyspy Salomona.
R. praetor coenorum – zachodnia i północna Nowa Gwinea; populacje na wyspach Gebe i Salawati prawdopodobnie reprezentują ten takson.

Ekologia

Jest spotykany od poziomu morza do 2000 m n.p.m.^[8] Podejrzewa się, że na wyspy poza Nową Gwineą został zawleczony wraz z ludźmi w czasach prehistorycznych, około 1500 p.n.e. docierając na Nową Irlandię, a niedługo później na Wyspy Salomona^[10]^[8].

Gatunek ten jest szczególnie liczny w przekształconym środowisku, do pewnego stopnia będąc komensalem wobec człowieka. Prowadzi naziemny tryb życia, kryje się w norach. Rozmnaża się przez cały rok, samica rodzi w miocie od 2 do 7 młodych^[8].

Populacja

Szczur kłujący jest szeroko rozpowszechniony i pospolity. Nie są znane zagrożenia dla gatunku, choć w niektórych obszarach może konkurować o zasoby z kosmopolitycznym szczurem śniadym (R. rattus). Bywa uznawany za szkodnika. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje szczura kłującego za gatunek najmniejszej troski^[8].

Przypisy

↑ Rattus praetor, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b O. Thomas. Diagnoses of six new Mammals from the Solomon Islands. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth Series. 1, s. 158, 1888. (ang.).
↑ ^a ^b ^c O. Thomas. New mammals from New Guinea and neighbouring islands. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 9, s. 262, 1922. (ang.).
↑ H. Rümmler. Neue Muriden aus Neuguinea. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 10, s. 115, 1935. (niem.).
↑ E.L.G. Troughton. The mammalian fauna of Bouganville Island, Solomons Group. „Records of the Australian Museum”. 19 (5), s. 343, 1936. (ang.).
↑ Troughton 1946 ↓, s. 408.
↑ Troughton 1946 ↓, s. 409.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f T.T. Leary T.T. i inni, Rattus praetor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-30] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 280. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Rattus praetor. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-30].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 478. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 601, 1904. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 183.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 155.
↑ Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 850. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Bibliografia

Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
E.L.G. Troughton. Diagnoses of new rats from the New Guinea area. „Records of the Australian Museum”. 21 (7), s. 406–410, 1946. (ang.).