Szakłakowate (Rhamnaceae L.) – rodzina roślin należąca do rzędu różowców. Obejmuje ok. 50–52 rodzaje roślin z ok. 1050 gatunkami[2]. Rodzina jest niemal kosmopolityczna, przy czym największe zróżnicowanie jej przedstawicieli występuje na obszarze międzyzwrotnikowym[3]. Brak jej przedstawicieli tylko na pustyniach i w strefie arktycznej[4]. We florze Polski występują dwa rodzaje tej rodziny – kruszyna (Frangula) i szakłak (Rhamnus).
Zwykle opadające zimą, rzadziej zimozielone, zazwyczaj skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe[4], czasem na krótkopędach skupione w pęczki[5]. Przylistki są zwykle obecne (brak ich tylko u większości gatunków z rodzaju filikaPhylica[4]), wolne lub zrośnięte[4], zwykle drobne i opadające, czasem zmodyfikowane w ciernie[6]. Ogonki liściowe są zwykle także obecne (brak ich i liście są siedzące u Condalia)[5]. Czasem blaszka liściowa bywa silnie zredukowana i funkcje asymilacyjne pełnią także pędy[3]. Liście są pojedyncze, całobrzegie lub ząbkowane[6], użyłkowane pierzasto, często z nasady blaszki odchodzą trzy lub pięć głównych wiązek przewodzących[3].
Zwykle drobne (poniżej 6 mm średnicy[4]), promieniste i obupłciowe, rzadziej jednopłciowe[6]. Zebrane są w szczytowe lub wyrastające w kątach liści wierzchotkowate kwiatostany, czasem grona[6] lub zredukowane do pęczków lub pojedynczych kwiatów[4]. Hypancjum zwykle miseczkowate do rurkowatego[4]. Działek kielicha jest 4–5, są one zwykle grube i często szybko opadają. Płatki korony w liczbie 4–5 (czasem brak) są drobne (często mniejsze od działek[4]), często kapturkowate, zagięte nad pręcikami. Pręcików jest 4–5, wyrastają naprzeciw płatków, a ich nitki przyrastają do nasad płatków[6]. Pylniki są drobne i pękają podłużnymi pęknięciami[4]. Zalążnia jest górna do dolnej, z jednego do czterech owocolistków, z odpowiednią liczbą komór, często otoczona pierścieniem dysku miodnikowego. W każdej z komór rozwijają się pojedyncze (dwa tylko u Karwinskia), anatropowe i centralnie położone zalążki. Szyjki słupka dwie do czterech, wolne lub zrośnięte w różnym stopniu[4][6].
W obrębie rodziny wyróżnia się trzy główne grupy, w tym dwie tradycyjnie wyróżniane podrodziny Rhamnoideae i Ziziphoideae oraz grupę Ampeloziziphoids obejmującą trzy monotypowe plemiona Ampelozizypheae, Bathiorhamneae, Doerpfeldieae. W obrębie Rhamnoideae wyróżniane są trzy plemiona, w obrębie Ziziphoideae – pięć. Szereg rodzajów ma niepewną pozycję w tej klasyfikacji i przypisane są one prowizorycznie jako rodzaje incertae sedis do różnych podrodzin[8][9]:
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abcdefghijklmnoMaarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 269-271. ISBN 978-1842466346.
↑ abcdeGuy L. Nesom: Rhamnaceae Jussieu. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-04-30].
↑ abcdefghijHeywood V.H., Brummitt R.K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 377-378. ISBN 1-55407-206-9.
↑ abcYilin Chen, Carsten Schirarend: Rhamnaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-04-30].
_(2).jpg)
