Sybutramina

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) (RS)-1-[1-(4-chlorofenylo)cyklobutylo]-N,N,3-trimetylobutano-1-amina Inne nazwy i oznaczenia sibutramina
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C17H26ClN
Masa molowa	279,8 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	106650-56-0
PubChem	5210
DrugBank	DB01105
InChI InChI=1S/C17H26ClN/c1-13(2)12-16(19(3)4)17(10-5-11-17)14-6-8-15(18)9-7-14/h6-9,13,16H,5,10-12H2,1-4H3 InChIKey UNAANXDKBXWMLN-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie 2,9 mg/ml (przy pH 5,2)[1] Temperatura topnienia 191–192 °C[1] logP 5,2[1]
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów chlorowodorek sybutraminy monohydrat Substancja w tej postaci nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według kryteriów GHS[2].
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	A08AA10
Farmakokinetyka Biodostępność 77% Okres półtrwania sybutramina: ok. 1 h metabolit 1: 14 h metabolit 2: 16 h Metabolizm wątroba Wydalanie żółć (sybutramina i aktywne metabolity); mocz (nieaktywne metabolity)
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustne
Multimedia w Wikimedia Commons

Sybutramina, sibutramina – organiczny związek chemiczny stosowany jako lek anorektyczny (hamujący łaknienie) w leczeniu otyłości (obesitas). Mechanizm działania polega na hamowaniu wychwytu zwrotnego noradrenaliny, serotoniny i dopaminy.

W przeważającym stopniu lek wywiera efekt poprzez swoje metabolity. Sybutramina oraz jej metabolity nie wykazują działania cholinolitycznego, przeciwhistaminowego; charakteryzuje się małym powinowactwem do receptorów serotoninowych, adrenergicznych, dopaminowych, benzodiazepinowych i kwasu glutaminowego.

Nie hamuje MAO. Podana doustnie wchłania się szybko, równoczesne spożywanie posiłku zwalnia wchłanianie. Podlega efektowi pierwszego przejścia przez wątrobę, jest metabolizowana w obecności izoenzymu cytochromu P-450 (3A4) do czynnych farmakologicznie metabolitów (demetylowe pochodne M-1 i M-2), które są inaktywowane w wyniku hydroksylacji i koniugacji do nieaktywnych M-5 i M-6. Czas po którym sybutramina osiąga maksymalne stężenie we krwi (t_max) wynosi 1,2 h, t_max czynnych metabolitów – 3 h.

Z białkami surowicy sybutramina wiąże się w 97%, metabolity M-1 i M-2 w 94%. Stężenie stacjonarne metabolitów jest osiągane w ciągu 4 dni stosowania leku i jest w przybliżeniu 2 razy większe niż po podaniu pojedynczej dawki. t_½ metabolitów wynosi odpowiednio 14 i 16 h i nie ulega zmianie podczas dłuższego stosowania. Lek jest wydalany głównie z moczem w postaci nieczynnych metabolitów.

Stosowanie sybutraminy powoduje wzrost ryzyka wystąpienia zawałów serca oraz udarów, zwłaszcza u osób ze schorzeniami układu krążenia^[3].

Do innych działań niepożądanych sybutraminy należą: wzrost ciśnienia tętniczego krwi^[4], przyśpieszone bicie serca, bezsenność, niepokój, wahania nastroju, u osób z zaburzeniami psychicznymi mogą wystąpić myśli samobójcze, obniżenie progu drgawkowego i wzrost ryzyka wystąpienia napadów padaczkowych, uderzenia gorąca, potliwość, nudności, biegunki, zaburzenia widzenia, parestezje, uczucie suchości w ustach, ryzyko uzależnienia od sybutraminy^[5].

Przyjmowanie preparatów zawierających sybutraminę bez konsultacji z lekarzem, może prowadzić do powikłań stanowiących istotne zagrożenie dla zdrowia i życia. Stosowanie sybutraminy jest przeciwwskazane w następujących sytuacjach:

• zaburzenia psychiczne, w tym zaburzenia depresyjne, choroba afektywna dwubiegunowa, zaburzenia psychotyczne, w tym schizofrenia, zaburzenia jedzenia
• nadciśnienie tętnicze
• nadciśnienie płucne
• choroby serca, w tym choroba niedokrwienna serca, stan po zawale serca, niedomykalność zastawek serca
• choroby tętnic obwodowych
• stan po udarze mózgu lub przemijających atakach niedokrwiennych mózgu
• u osób powyżej 65 roku życia
• padaczka
• nadczynność tarczycy
• guz chromochłonny
• jaskra z zamkniętym kątem przesączania
• retencja moczu związana z przerostem prostaty
• nadwrażliwością na sybutraminę

Sybutramina może powodować poważne, zagrażające życiu interakcje z różnymi lekami, w tym lekami przeciwdepresyjnymi takimi jak inhibitory monoaminooksydazy, selektywne blokery wychwytu zwrotnego serotoniny, czy też blokery wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny.

Dostępna w postaci chlorowodorku sybutraminy, została wprowadzona do lecznictwa w 1997 roku – wypierając powoli starsze leki anorektyczne, które wykazują wiele działań niepożądanych (np. mazindol – Mazindol, Teronac, deksfenfluraminę – Isolipan, chlorowodorek chlorfenterminy – Avipron, fenterminę – Adipex).

21 stycznia 2010 roku Komitet ds. Produktów Leczniczych u Ludzi (Comittee for Medicinal Products for Human Use) działający w ramach Europejskiej Agencji Leków (EMA) zalecił zawieszenie pozwolenia na dopuszczenie do obrotu na rynkach Unii Europejskiej wszystkich preparatów zawierających sybutraminę. Było to związane z wynikami badania SCOUT (Sibutramine Cardiovascular OUTcomes), które wykazało wzrost z 10,0% do 11,4% ryzyka wystąpienia zawału mięśnia serca nie skutkującego zgonem, udaru mózgu nie skutkującego zgonem, zatrzymania czynności serca z pozytywnie zakończoną resuscytacją lub zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych, u pacjentów powyżej 54. roku życia obciążonych chorobą układu krążenia lub cukrzycą typu 2 przyjmujących sybutraminę w porównaniu z placebo^[6][7][8]. Wzrost ryzyka związany był głównie ze zwiększeniem częstości zawału serca lub udaru mózgu, które nie skutkowały zgonem^[7]. Osobom stosującym lek zalecono zgłoszenie się do lekarza^[6].

Preparaty zawierające chlorowodorek sybutraminy, które były dostępne w Polsce:

• leki oryginalne:
  • Meridia 10, Meridia 15 – kaps. 0,01 g, 0,015 g
• leki generyczne:
  • Zelixa – tabl.powl. 0,01 g, 0,015 g
  • Lindaxa 10, Lindaxa 15 – kaps. 0,01 g, 0,015 g
  • Afibron – kaps. 0,01 g, 0,015 g
  • Reduce – kaps. 0,015 g
• dostępne jako suplementy diety, rozprowadzane nielegalnie:
  • Meizitang – 0,030 g
  • Lida – 0,030 g

Po wycofaniu z oficjalnego rynku sybutramina jest jednym z najczęściej wykrywanych nielegalnych dodatków do „naturalnych” suplementów diety wspomagających chudnięcie^[9].