Stary Groń (Beskid Śląski)

Stary Groń
Ilustracja
Wieża widokowa na grzbiecie Starego Gronia (2019)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Położenie

Brenna

Pasmo

Beskid Śląski, Karpaty

Wysokość

791 m n.p.m.

Położenie na mapie Beskidu Śląskiego
Mapa konturowa Beskidu Śląskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Stary Groń”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Stary Groń”
Ziemia49°41′36″N 18°55′24″E/49,693333 18,923333
Multimedia w Wikimedia Commons

Stary Groń (791 m n.p.m.)[1] – szczyt w Beskidzie Śląskim na terenie Brennej, ale nazwą tą określa się także cały dość długi grzbiet górski, na którym on się znajduje[2][3].

Grzbiet ten odchodzi w kierunku północno-zachodnim od kulminacji Grabowej w głównym grzbiecie Beskidu Śląskiego i rozdziela doliny Leśnicy i Hołcyny. W kolejności od Grabowej na północny zachód wyróżnia się w nim wzniesienia 781,5, 790,8 (Stary Groń), 797,8 m (Horzelica)[4]. Na mapach Geoportalu szczyty Horzelica i Stary Groń są wzajemnie zamienione miejscami[1].

Określany tą nazwą odcinek grzbietu jest prawie połogi, choć wąski; liczy on, pomiędzy stokami Grabowej a wzniesieniem Horzelicy, blisko 3 km długości. Północno-wschodnie stoki Starego Gronia, opadające ku dolinie Hołcyny, są strome i prawie w całości porośnięte lasem, natomiast bardziej połogie zbocza opadające ku dolinie Leśnicy, wystawione ku południowemu zachodowi, są pokryte licznymi polanami sięgającymi aż po grzbiet. Rozłożyły się na nich obecnie przysiółki Brennej (kolejno od południa): Grabowa, Pod Stary Groń, Na Tłoczki[1].

Stary Groń jest najstarszym w Brennej ośrodkiem szałaśnictwa. Pierwszy szałas założył tu jeszcze w 1 połowie XVII w. niejaki Gawlas – być może ten sam, który w latach 1654–1655 był breńskim wojewodą wałaskim[5]. Der gantze Sallasch Stary Groń genannt... był wzmiankowany w dokumentach w 1689 r., zaś Johan Gawlas w Starym Gruniu... notowany był w aktach Komory Cieszyńskiej w 1722 r.[6] Ludomir Sawicki, prowadząc w 1913 r. badania nad pasterstwem na Śląsku Cieszyńskim zanotował pod szczytem Starego Gronia szałas, w którym 8 wspólników wypasało 186 owiec i 10 krów[7]. Wypasy prowadzono na Starym Groniu jeszcze w latach 60. XX wieku, a jednym z ostatnich baców był tu 80-letni Józef Herzyk. Obecnie na polanach Starego Gronia niewielkie stadka owiec pojawiają się tylko doraźnie i nie co roku, a wypas nie ma już nic wspólnego z dawnymi tradycjami pasterskimi[8].

Na polanach Starego Gronia istnieją najbogatsze w Polsce stanowiska naparstnicy purpurowej[9].

Grzbietem Starego Gronia na całej długości wiedzie czarno znakowany szlak turystyczny z Brennej na Grabową. Na przełączkę (752 m n.p.m.) z kapliczką, na południe od spiętrzenia Horzelicy, wyprowadzają z Brennej znaki zielone. Poniżej szczytu wzniesiono wieżę widokową o wysokości 12 m[10].

Widok na Pasmo Starego Gronia z Trzech Kopców Wiślańskich
Widok na Pasmo Starego Gronia z Trzech Kopców Wiślańskich
Widok z wieży widokowej na wschód
Widok z wieży widokowej na wschód

Przypisy

  1. ↑ a b c Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2023-06-06].
  2. ↑ Góry [online], Urząd Gminy Brenna [dostęp 2019-11-01].
  3. ↑ Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, s. 2, ISBN 978-83-7605-084-3.
  4. ↑ Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2023-06-06].
  5. ↑ Franciszek Popiołek, Historia osadnictwa w Beskidzie Śląskim. Pamiętniki Instytutu Śląskiego, t. 13, Katowice: Instytut Śląski, 1939, s. 110, 114.
  6. ↑ Robert Mrózek, Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego, Katowice – Bielsko-Biała: Uniwersytet Śląski i Beskidzkie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1984, s. 164, ISBN 82-00-00622-2.
  7. ↑ Ludomir Sawicki, Szałaśnictwo na Śląsku Cieszyńskim, „Materiały antropologiczno-archeologiczne i etnograficzne”, 14, Akademia Umiejętności, Kraków, 1919, s. 179 (pol.).
  8. ↑ Mirosław Barański, Beskid Śląski. Pasma Klimczoka i Równicy. Przewodnik turystyczny, Warszawa: Wyd. Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1995, ISBN 83-7005-360-2.
  9. ↑ Mirosław Barański, Beskid Śląski, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, s. 182-184, ISBN 978-83-89188-71-7.
  10. ↑ Szymon Krupka, Hala Jaworowa ostatni oddech Beskidów… [online], Tramwaj Cieszyński, 3 listopada 2017 [dostęp 2019-10-01].

Linki zewnętrzne