PROFILPELAJAR.COM

Stanisław Ochęduszko
Data i miejsce urodzenia	29 kwietnia 1899 ; Lisko
Data i miejsce śmierci	17 grudnia 1969 ; Gliwice
	Profesor nauk technicznych
	Specjalność: energetyka cieplna, termodynamika
Alma Mater	Politechnika Lwowska
Doktorat	1935
Profesura	1937
	Polska Akademia Nauk
Status	członek korespondent
	Doktor honoris causa; Politechnika Śląska – 1969
	Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Politechnika Lwowska
Okres zatrudn.	1925–1946
Uczelnia	Politechnika Śląska
Okres zatrudn.	1946–1969
	Dziekan
Wydział	Mechaniczno-Energetyczny Politechniki Śląskiej
Okres spraw.	1953–1955
	Rektor
Uczelnia	Politechnika Śląska
Okres spraw.	1956–1959
	Odznaczenia
	;

Stanisław Ochęduszko (ur. 29 kwietnia 1899 w Lisku, zm. 17 grudnia 1969 w Gliwicach) – polski termodynamik.

W latach 1937–1946 profesor Politechniki Lwowskiej (w latach 1939–1941 i 1944–1946 dyrektor tej uczelni, której okupacyjne nazwy brzmiały niem. Staatliche Technische Fachkurse, oraz ros. Lwowski Instytut Politechniczny), od 1946 prof. Politechniki Śląskiej (w latach 1956–1959 rektor). W dwudziestoleciu międzywojennym był członkiem Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie^[1], od 1960 roku był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk^[2].

Życiorys

Stanisław Ochęduszko urodził się 29 kwietnia 1899 w Lisku. Pochodził z rodziny Ochęduszków, zamieszkującej w tym mieście^[3]. Był synem Marcelego i Gizeli z Ostruszków, nauczycieli szkoły powszechnej w Lesku, do której także uczęszczał^[4]. Miał braci^[a], Mariana Antoniego (ur. 1901)^[6]^[7]^[4] i Kazimierza (1904–1991), inżyniera mechanika^[3].

Po ukończeniu w 1909 r. szkoły powszechnej, naukę kontynuował w Cesarsko-Królewskim Gimnazjum w Sanoku, które ukończył egzaminem maturalnym w 1917 roku (w jego klasie byli Mieczysław Dukiet, Kazimierz Kwaśniewicz, Władysław Szepieniec)^[8]^[9]^[10]. Podczas nauki szkolnej zamieszkiwał w Bursie Jubileuszowej im. Cesarza Franciszka Józefa^[11]. W 1917 roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego, których jednak nie ukończył. Jako student zatrudniony był w Komisji Zasiłkowej przy Starostwie w Lesku, a w roku 1919 został powołany do służby w Wojsku Polskim (w sanockim pułku piechoty). W czasie wojny służył jako oficer prowiantowy. Zdemobilizowany został w marcu 1921 roku w stopniu podporucznika. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 307. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty^[12].

W 1921 roku rozpoczął właściwe studia na Politechnice Lwowskiej. W roku 1925, w czasie studiów, został zatrudniony przez prof. Romana Witkiewicza w Katedrze Pomiarów Maszynowych w charakterze zastępcy asystenta. Studia ukończył w roku 1928 na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej, uzyskując tytuł inżyniera mechanika.

Po zakończeniu studiów zaczął pracować w Katedrze Teorii Maszyn Cieplnych od razu jako adiunkt, gdzie był przygotowywany (najpierw przez Tadeusza Fiedlera, który w roku 1928 utracił swego potencjalnego następcę, a później przez prof. Witkiewicza) na przyszłego kierownika Katedry Teorii Maszyn Cieplnych w Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej. W roku akademickim 1929/30 otrzymał stypendium z Funduszu Kultury Narodowej, a w roku 1930/31 z Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W związku z tym, pół roku przebywał w Związkowej Politechnice w Zurychu u prof. Schlapfera, a potem półtora roku w Wydziale Mechanicznym Politechniki Monachijskiej u prof. Wilhelma Nusselta, u którego doktoryzował się w roku 1935 na podstawie pracy: Przebieg zapłonu i spalania oleju napędowego rozpylanego za pomocą sprężonego powietrza w silniku Diesla. Po nostryfikowaniu dyplomu w Politechnice Lwowskiej najpierw uzyskał stopień naukowy docenta na Wydziale Mechanicznym, a w roku 1934 objął kierownictwo Katedry Teorii Maszyn Cieplnych i jako zastępca profesora rozpoczął wykłady z teorii maszyn cieplnych.

Stanisław Ochęduszko habilitował się w roku 1936 na podstawie pracy: Pomiar wydatku sprężarki metodą wypełnienia zbiornika, a w roku 1937 został mianowany profesorem nadzwyczajnym. Miał trzydzieści osiem lat i był wtedy jednym z najmłodszych profesorów w Polsce. Kierownikiem Katedry Teorii Maszyn Cieplnych pozostał do roku 1941, do czasu zajęcia Lwowa przez Niemców. W latach 1939–1941 w czasie rządów sowieckich został pozostawiony na stanowisku profesora i kierownika katedry. W sierpniu 1940 był gościem Wszechzwiązkowego Komitetu ds. Nauki ZSRR w Moskwie^[13].

Przez rok okupacji niemieckiej prof. Ochęduszko pracował w szkole rzemieślniczej. W roku 1942 powrócił na Politechnikę (oficjalna nazwa: Staatliche Technische Fachkurse), gdzie wykładał termodynamikę, teorię turbin parowych i miernictwo cieplne. W roku 1944 Politechnika Lwowska została przemianowana na Lwowski Instytut Politechniczny. Profesor mógł teraz przygarnąć niektórych uczniów prof. Romana Witkiewicza zamordowanego przez Niemców i w ten sposób w Katedrze Teorii Maszyn Cieplnych zaczął pracować m.in. Witold Około-Kułak.

W kwietniu 1946 roku otrzymał etat profesorski na katedrze ciepłotechniki i termodynamiki, ale pomimo tego na apel władz polskich opuścił Lwów i w lipcu roku 1946 przybył do Gliwic. W styczniu 1947 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego^[14].

Najważniejsze jego dzieła to prace z zakresu termodynamiki technicznej, a zwłaszcza teorii spalania, teorii maszyn cieplnych; upowszechnił Międzynarodowy Układ Jednostek Miar. Ochęduszko opublikował m.in. Teorię maszyn cieplnych (cz. 1–3, 1953–1955) – pierwszy pełny polski podręcznik z tego zakresu, Termodynamikę stosowaną (1964).

Zamieszkiwał przy ulicy Kaszubskiej w Gliwicach^[15].

Zmarł 17 grudnia 1969 w Gliwicach, pochowany na cmentarzu Lipowym (sektor B3-A-22)^[16]. Jego żoną była Maria (1901–1989)^[17].

Przyznawany jest medal im. Stanisława Ochęduszki, który otrzymał m.in. Władysław Zembaty

Wybrane publikacje

Krytyka kompensacji w analizatorach gazów (1933)
Zarys miernictwa w dziedzinie techniki cieplnej (1952, red. pracy zbiorowej)
Teoria maszyn cieplnych (1955)
Zbiór zadań z termodynamiki technicznej (1960)
Termodynamika stosowana (1964)
Zastosowanie międzynarodowego układu jednostek miar w energetyce cieplnej (1965, współautor)

Ordery i odznaczenia

Złoty Krzyż Zasługi (28 września 1954)^[18]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[19]

Nagrody i wyróżnienia

Nagroda Państwowa II stopnia za pracę Teoria maszyn cieplnych (1955)^[20]
doktor honoris causa Politechniki Śląskiej (1 października 1969)^[14]

Uwagi

↑ W swoich wspomnieniach Stanisław Ochęduszko pisał tylko o jednym bracie^[5].

Przypisy

↑ Czasopismo Techniczne. R. 54, 10 sierpnia 1936, Nr 15 s. 266.
↑ Członkowie PAN: Skorowidz.
↑ ^a ^b Józef Budziak. Leskie cmentarze. „Nowiny”. Nr 255, s. 4, 31 października, 1, 2 listopada 1986.
↑ ^a ^b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1915/16 (zespół 7, sygn. 64). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 22, 134.
↑ StanisławS. Ochęduszko StanisławS., Rzut okiem wstecz, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Energetyka”, z. 108 (1040), 1990, s. 9–13 [dostęp 2023-02-28] .
↑ Księga urodzeń, małżeństw, zgonów. parafia rzym.-kat. Lesko. Od r. 1890 do 1909 r. (zespół 1295, sygn. 1). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 390 (poz. 50).
↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1913/14 (zespół 7, sygn. 61). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 57.
↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata: 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: Fundusz Naukowy, 1921, s. 11.
↑ Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 168.
↑ „Ochęduszko Stanisław (1899 – 1969), profesor mechanik, rektor Politechniki Śląskiej. Ur. 29 IV w Lesku był synem nauczyciela Marcelego i Gizeli z Ostruszków. Ukończył gimnazjum ogólnokształcące w Sanoku” [w: Jan Kantyka, Władysław Zieliński. Śląski słownik biograficzny: Tom 2].
↑ Stanisław Ochęduszko: Należy wskrzesić dawne tradycje.... W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 243.
↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 621.
↑ [Dzieje najnowsze: Tom 14, PAN, 1983].
↑ ^a ^b Ochęduszko – Gliwicki Leksykon Historyczny [online] [dostęp 2024-06-21] (pol.).
↑ Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 138.
↑ Stanisław Ochęduszko. gliwice.artlookgallery.com. [dostęp 2017-02-19].
↑ Maria Ochęduszko. gliwice.artlookgallery.com. [dostęp 2017-02-19].
↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1588 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/198 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-21].

Bibliografia

Maria Myćka: Dorobek nauczycieli i uczniów Gimnazjum w Sanoku. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 102.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
Stulecie tradycji Instytutu Techniki Cieplnej – Józef Szymczyk, Andrzej Ziębik – Politechnika Śląska, Gliwice 2004, ISBN 83-918727-4-2 – Informacje o licencji
Profil na stronie Politechniki Śląskiej

[6] W swoich wspomnieniach Stanisław Ochęduszko pisał tylko o jednym bracie^[5].

[1] Czasopismo Techniczne. R. 54, 10 sierpnia 1936, Nr 15 s. 266.

[2] Członkowie PAN: Skorowidz.

[N1986-3] Józef Budziak. Leskie cmentarze. „Nowiny”. Nr 255, s. 4, 31 października, 1, 2 listopada 1986.

[KG15-4] CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1915/16 (zespół 7, sygn. 64). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 22, 134.

[5] StanisławS. Ochęduszko StanisławS., Rzut okiem wstecz, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Energetyka”, z. 108 (1040), 1990, s. 9–13 [dostęp 2023-02-28] .

[7] Księga urodzeń, małżeństw, zgonów. parafia rzym.-kat. Lesko. Od r. 1890 do 1909 r. (zespół 1295, sygn. 1). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 390 (poz. 50).

[8] CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1913/14 (zespół 7, sygn. 61). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 57.

[9] XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata: 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: Fundusz Naukowy, 1921, s. 11.

[10] Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 168.

[11] „Ochęduszko Stanisław (1899 – 1969), profesor mechanik, rektor Politechniki Śląskiej. Ur. 29 IV w Lesku był synem nauczyciela Marcelego i Gizeli z Ostruszków. Ukończył gimnazjum ogólnokształcące w Sanoku” [w: Jan Kantyka, Władysław Zieliński. Śląski słownik biograficzny: Tom 2].

[12] Stanisław Ochęduszko: Należy wskrzesić dawne tradycje.... W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 243.

[CITEREFRybkaStepan2003621-13] Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 621.

[14] [Dzieje najnowsze: Tom 14, PAN, 1983].

[:0-15] Ochęduszko – Gliwicki Leksykon Historyczny [online] [dostęp 2024-06-21] (pol.).

[16] Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 138.

[17] Stanisław Ochęduszko. gliwice.artlookgallery.com. [dostęp 2017-02-19].

[18] Maria Ochęduszko. gliwice.artlookgallery.com. [dostęp 2017-02-19].

[19] M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1588 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”.

[20] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/198 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.

[21] Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-21].

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[5]

PROFILPELAJAR.COM

Stanisław Ochęduszko

Życiorys

Wybrane publikacje

Ordery i odznaczenia

Nagrody i wyróżnienia

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Read other articles:

Jamu Air Mancur

HMS Liberty (1768)

Accord de libre-échange de l'Union européenne

Final Piala Champions Eropa 1957

Chả lụa

Lingua Libre

Rivoluzione repubblicana

Heacham F.C.

February 2008 California elections

哥伦布 (密西西比州)

Paine Webber

Trim (computing)

Homeboys in Outer Space

Женская сборная Украины по регби-7

سياحة

Bulldog Drummond (film 1929)

1881 in Russia

California Public Records Act

Le Blanc-Mesnil

Lída Baarová