Stanisław Gawęda

Stanisław Gawęda
Data i miejsce urodzenia

16 lutego 1914
Śledziejowice

Data i miejsce śmierci

30 marca 1994
Wieliczka

Zawód, zajęcie

historyk

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (od 1941) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Krzyż Partyzancki Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal Zwycięstwa i Wolności 1945

Stanisław Gawęda ps. „Zagończyk”, „Kowalski” (ur. 16 lutego 1914 w Śledziejowicach, zm. 30 marca 1994 w Wieliczce) – polski historyk, nauczyciel gimnazjalny i akademicki, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego, uczestnik kampanii wrześniowej, członek Organizacji Orła Białego, żołnierz Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej.

Życiorys

Stanisław Gawęda był synem Andrzeja, górnika w kopalni soli w Wieliczce oraz Anny Karamon. W 1933 roku ukończył wielickie Gimnazjum im. Jana Matejki, w 1937 roku studia historyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, uzyskując dyplom nauczyciela szkół średnich. Uczył w swoim macierzystym gimnazjum w Wieliczce.

We wrześniu 1939 roku wziął udział w walkach jako dowódca plutonu w 20 pułku piechoty, w stopniu plutonowego podchorążego. Został wzięty do niewoli niemieckiej, pod koniec września uciekł i przedostał się do rodzinnej miejscowości. W listopadzie wstąpił do Organizacji Orła Białego, po jej rozwiązaniu działał w strukturach Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej. Od 1941 roku brał udział w tajnym nauczaniu, w 1943 roku został przewodniczącym konspiracyjnej Powiatowej Komisji Oświaty i Kultury w powiecie krakowskim. Należał również do Tajnej Organizacji Nauczycielskiej. Aresztowany w grudniu 1944 roku, podczas przeprowadzania tajnego egzaminu maturalnego, był więziony na Montelupich do wyzwolenia Krakowa. Inwigilowany przez Urząd Bezpieczeństwa, przez pewien czas ukrywał się.

W 1950 roku został pracownikiem naukowym Uniwersytetu Jagiellońskiego, w 1982 roku profesorem nadzwyczajnym. Był autorem licznych publikacji naukowych, w tym:

  • Międzynarodowe powiązania Uniwersytetu Krakowskiego w dobie Kopernika;
  • Uniwersytet Jagielloński w okresie II wojny światowej: 1939-1945.

Współredagował pracę zbiorową Wieliczka - dzieje miasta, publikował między innymi w „Zeszytach Historycznych”. Był członkiem Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce.

Został odznaczony między innymi: Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Partyzanckim, medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Odznaką ZNP „Za tajne nauczanie”.

Zmarł w 1994 roku w Wieliczce i został pochowany na miejscowym cmentarzu komunalnym.

Bibliografia

  • Jadwiga Duda. 76 spotkanie z cyklu „Wieliczka – Wieliczanie” z serii: W nauce i wiedzy (6), pt. „Stanisław Gawęda (1914–1994), żołnierz OOB, BCH, AK, nauczyciel gimnazjalny i akademicki, profesor historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor wielu publikacji, badacz dziejów Wieliczki, społecznik – ku pamięci w 10 rocznicę śmierci”. „Biblioteczka Wielicka”, Wieliczka, 2008. ISSN 1730-2900. 
  • Wojciech Gawroński: Słownik biograficzny wieliczan. Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich, 2008. ISBN 978-83-923123-7-6.

Read other articles:

منتخب هونغ كونغ تحت 20 سنة لكرة القدم

منتخب هونغ كونغ تحت 20 سنة لكرة القدم بلد الرياضة هونغ كونغ  الفئة كرة قدم تحت 20 سنة للرجال  [لغات أخرى]‏  رمز الفيفا HKG  مشاركات تعديل مصدري - تعديل   منتخب هونغ كونغ تحت 20 سنة لكرة القدم (بالإنجليزية: Hong Kong national under-20 football team)‏ هو ممثل هونغ كونغ الرسمي في المنا�...

 

Bendera Laos

Republik Demokratik Rakyat Laos Pemakaian Bendera dan bendera kapal nasional Perbandingan 2:3 Dipakai 12 Oktober 1945 2 Desember 1975 (diadopsi kembali) Rancangan Triwarna horizontal yang terdiri dari merah, biru, dan merah; dan lingkaran putih di tengah (dengan diameter lingkaran 4/5 dari tinggi garis biru) Perancang Maha Sila Viravong Bendera Laos terdiri dari tiga garis horizontal, dengan garis tengah berwarna biru dua kali tinggi garis atas dan bawah garis merah. Di bagian tengah adalah ...

 

جو كلارك

  لمعانٍ أخرى، طالع جو كلارك (توضيح). جو كلارك مجلس الملكة الخاص بكندا    رئيس وزراء كندا ( 16 ) في المنصب1979 – 1980 بيير ترودو بيير ترودو رئيس مجلس الملكة الخاص بكندا في المنصب1991 – 1993 Don Mazankowski [الإنجليزية]‏ بيير بليس وزير الشؤون الخارجية لكندا في المنصب1984 – 1991 جان �...

Wicked (musical)

2003 musical by Stephen Schwartz This article is about the musical. For the Broadway cast recording, see Wicked (musical album). For the film adaptation, see Wicked (2024 film) and Wicked Part Two. WickedThe Untold Story of the Witches of OzOfficial poster of the original San Francisco productionMusicStephen SchwartzLyricsStephen SchwartzBookWinnie HolzmanBasisWicked: The Life and Times of the Wicked Witch of the Westby Gregory MaguirePremiereMay 28, 2003: Curran Theatre, San FranciscoProduct...

 

Rabigh

Rabigh رَابِغAl-Juḥfah ٱلْجُحْفَةKotaAtas: Pembangkit Listrik RabighBawah: Salah satu sudut jalan di RabighRabighKoordinat: 22°48′N 39°02′E / 22.800°N 39.033°E / 22.800; 39.033Negara Arab SaudiProvinsiMakkahKegubernuranRabighPemerintahan • GubernurKhalid al-GhanmiLuas • Kegubernuran6.679,03 km2 (2,578,79 sq mi) • Perkotaan1.400 km2 (500 sq mi)Ketinggian[1]13 m ...

 

Mel Powell

American composer Mel PowellBornMelvin Epstein(1923-02-12)February 12, 1923The Bronx, New York CityDiedApril 24, 1998(1998-04-24) (aged 75)Sherman Oaks, California, U.S.Occupation(s)Composer, music educator, pianistYears active1939–1998 Mel Powell (born Melvin Epstein) (February 12, 1923 – April 24, 1998) was an American Pulitzer Prize-winning composer, and the founding dean of the music department at the California Institute of the Arts.[1] He served as a music educator...

Edwin Jarvis

Character in Marvel Comics Comics character Edwin JarvisEdwin Jarvis.Art by Jim Cheung.Publication informationPublisherMarvel ComicsFirst appearanceTales of Suspense #59 (Nov. 1964)Created byStan Lee (writer)Jack Kirby (artist)In-story informationFull nameEdwin JarvisSupporting character ofIron ManNotable aliasesCrimson CowlAbilitiesTrained unarmed combatant Edwin Jarvis is a fictional character appearing in American comic books published by Marvel Comics. Jarvis is most often depicted as a s...

 

Reese's College All-Star Game

College basketball all-star game Reese's College All-Star GameSportBasketballFounded1963FounderNABCMost recentchampion(s)WestTV partner(s)CBS, TruTVOfficial websitenabc.org The Reese's College All-Star Game, founded by the NABC, is a men's college basketball game showcasing 20 of the best senior players in NCAA Division I. The two teams are coached by current and/or former college basketball coaches. The game is played annually on the Friday of Final Four weekend during the men's basketball t...

 

Rocky Mountains

Major mountain range in western North America Rocky Mountain redirects here. For other uses, see Rocky Mountain (disambiguation). Rockies and The Rockies redirect here. For other uses, see Rockies (disambiguation). Rocky MountainsThe Rockies (en), Les montagnes Rocheuses (fr), Montañas Rocosas, Rocallosas (es)Moraine Lake and the Valley of the Ten Peaks, Banff National Park, Alberta, CanadaHighest pointPeakMount ElbertElevation14,440 feet (4401.2 m)[1]Coordinates39°07′03.9″...

BMW N63

Mesin BMW N63PembuatBMW, Bayerische Motoren Werke AGProduksi2008-PendahuluBMW N62Konfigurasi90° V8 BMW N63 adalah mesin piston konfigurasi V8 dengan twin turbo DOHC yang diproduksi mulai tahun 2008 sampai sekarang. Mesin ini menggantikan N62. Pertama kali diluncurkan pada BMW X6 xDrive50i keluaran 2008,[1] dan kemudian F01 BMW 750i.[2] Lokasi intake dan exhaust manifold berkebalikan, tidak seperti mesin V8 biasa. Versi BMW Motorsport dari mesin ini, dinamai S63, pertama muncu...

 

Acraea pseudegina

Species of butterfly Acraea pseudegina Mounted specimen of an imago from Somalia, and a late instar larva from Lagos, Nigeria, in Eltringham (1912) Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Arthropoda Class: Insecta Order: Lepidoptera Family: Nymphalidae Genus: Acraea Species: A. pseudegina Binomial name Acraea pseudeginaWestwood, 1852[1] Synonyms Acraea abadima Ribbe, 1889 Acraea clarei Neave, 1904 Acraea natalica pseudegina f. stephanophora Le Cerf, ...

 

Delaware River

Major river on the East Coast of the United States This article is about the river in the Eastern United States. For other uses, see Delaware River (disambiguation). Delaware RiverThe Delaware River flowing through the Delaware Water Gap in 2021Map of the Delaware River watershed, showing major tributaries and citiesLocationCountryUnited StatesStateNew York, New Jersey, Pennsylvania, Delaware and MarylandCitiesMargaretville, NY, Delhi, NY, Deposit, NY, Hancock, NY, Callicoon, NY, Lackawaxen, ...

El Niño–Southern Oscillation

Climate phenomenon that periodically fluctuates between three phases El Niño redirects here. For other uses, see El Niño (disambiguation). ENSO redirects here. For the Japanese motif, see Ensō. For other uses, see Enso (disambiguation). Changes to temperature and precipitation during El Niño (left) and La Niña (right). The top two maps are for Northern hemisphere winter, the bottom two for summer.[1] El Niño–Southern Oscillation (ENSO) is a global climate phenomenon that emerg...

 

Mercury-Redstone 3

First United States human spaceflight (1961) Mercury-Redstone 3Still frame of Alan Shepard taken by a motion picture camera aboard Freedom 7Mission typeTest flightOperatorNASAMission duration15 minutes, 28 seconds[1]Range263.1 nautical miles (302.8 statute miles, 487.3 km)Apogee101.2 nautical miles (116.5 statute miles, 187.5 km) Spacecraft propertiesSpacecraftMercury No.7ManufacturerMcDonnell AircraftLaunch mass4,040 pounds (1,830 kg)Landing mass2,316 pounds (1,051 kg) Crew...

 

Mary Brian

Mary BrianBrian pada 1931LahirLouise Byrdie Dantzler(1906-02-17)17 Februari 1906Corsicana, Texas, A.S.Meninggal30 Desember 2002(2002-12-30) (umur 96)Del Mar, California, A.S.PekerjaanAktrisTahun aktif1924–1954Suami/istriJon Whitcomb ​ ​(m. 1941; c. 1941)​ George Tomasini ​ ​(m. 1947; meninggal 1964)​ Mary Brian (nee Louise Byrdie Dantzler,[1] 17 Februari 1906 – ...

Timeline of the George W. Bush presidency (2006)

This article is part of a series aboutGeorge W. Bush Political positions Electoral history Early life Professional life Family Public image Honors 46th Governor of Texas Governorship 43rd President of the United States Presidency timeline Transition Inaugurations first second Policies Domestic Economic Foreign Bush Doctrine international trips Space Climate change Legislation and programs Pardons Appointments Cabinet Judiciary Roberts Miers Alito First term September 11 attacks War on terror...

 

Teknologi komunikasi permainan daring

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Februari 2023. Teknologi komunikasi Teknologi berasal dari bahasa Latin texere yang artinya menyusun, menenun, atau merangkai. Dalam hal ini dapat didefinisikan sebagai kata mengembangkan. Definisi teknologi tidak hanya terbatas pada pengaplikasian mesin-mesin namun...

 

Почтовый шкаф

Эта статья описывает ситуацию применительно лишь к одному региону (РФ), возможно, нарушая при этом правило о взвешенности изложения. Вы можете помочь Википедии, добавив информацию для других стран и регионов. Автоматически открывающийся абонентский почтовый шкаф в «у...

Население Грузии

Возрастно-половая пирамида населения Грузии на 2020 год Численность населения Грузии Ожидаемая продолжительность жизни в Грузии с 1950 года Ожидаемая продолжительность жизни мужчин и женщин с 1960 года Общая численность населения Грузии (без учёта частично признанных госуд...

 

Ayresome Park

Questa voce o sezione sull'argomento stadi di calcio del Regno Unito non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Questa voce sull'argomento stadi di calcio del Regno Unito è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Ayresome Park Informazioni generaliStato Regno Unito    Inghilterr...