Ilustracja przedstawiająca srokacza szarego z książki The birds of Australia Johna Goulda
Srokacz szary[4] (Cracticus torquatus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny ostrolotów (Artamidae). W języku Aborygenów zwany jest Wãd-do-wãd-ony. Występuje w Australii.
Systematyka
Takson ten został opisany przez angielskiego ornitologa Johna Lathama, zależnie od źródła w 1801 lub 1802 roku. Autor nadał gatunkowi nazwę Lanius torquatus, zaliczając go tym samym do dzierzb[5]. Obecnie gatunek ten umieszczany jest w rodzaju Cracticus w rodzinie ostrolotów[4][6]. Drugi człon nazwy naukowej, torquatus, jest męskim rodzajem łacińskiego przymiotnika oznaczającego kogoś ozdobionego naszyjnikiem[7]. Odnotowywane były hybrydy ze srokaczem czarnogardłym (C. nigrogularis)[8]. Niekiedy, razem ze srokaczem czarnogrzbietym (C. mentalis), wydzielany był do osobnego rodzaju, Bulestes[5].
Obecnie wyróżnia się 3 podgatunki srokacza szarego[9][6]:
Cracticus torquatus torquatus (Latham, 1802) – południowo-wschodnia Australia
Cracticus torquatus leucopterus Gould, 1848 – zachodnia, południowa i wschodnia Australia
Dwa podgatunki zaliczane niegdyś do Cracticus torquatus – argenteus i colletti – wydzielono do odrębnego gatunku o nazwie srokacz jasnogrzbiety (Cracticus argenteus)[9][6][5].
Charakterystyka
Mierzy około 24–30 cm, waży około 100 g. Samice są nieco mniejsze niż samce. Dorosły osobnik jest czarno-szaro-biały. Tęczówki oka brązowe. Czarna jest cała głowa, sterówki oraz lotki. Lotki drugorzędowe mają białe obrzeżenie, a sterówki biały pasek końcowy. Dziób jest szary, od połowy czarny, na końcu hakowato zagięty. Grzbiet, kuper oraz pozostała część skrzydeł szare, przy brzegu pióra z białymi obrzeżeniami. Spód ciała, półobroża oraz pokrywy podogonowe czysto białe. Pazury mocne, czarne, nogi mają barwę szarą. U młodych ptaków czarne obszary upierzenia są oliwkowobrązowe.
Występowanie
Srokacz szary występuje w Australii, włącznie z Tasmanią. Największy zasięg ma w południowej części kontynentu, nie występuje w jego północnej części, poza wschodnią częścią półwyspu Jork. Nie spotka się go także w centralnej części Terytorium Północnego, w centrum Wielkiej Pustyni Piaszczystej. Zasiedla różnorodne środowiska, w tym różne rodzaje lasów, sawanny, zarośla oraz tereny antropogenicznie zmienione: grunty uprawne, tereny wiejskie oraz miejskie.
Zachowanie
Srokacze szare są mięsożerne. Odżywiają się małymi zwierzętami, włączając w to ptaki, jaszczurki oraz owady, a także ptasimi jajami. Czasami spożywają także owoce i nasiona. Nadziewają swoją zdobycz na ciernie i gałązki, podobnie jak dzierzby. Żerowanie odbywa się w parach lub małych grupach, na otwartej przestrzeni. Potrafi naśladować odgłosy innych ptaków.
Lęgi
Jest ptakiem monogamicznym. Terytorium wynosi zwykle 8–40 ha. Okres lęgowy srokaczy szarych trwa w lipcu i sierpniu, drugi lęg w grudniu i styczniu. Buduje na drzewie, około 10 metrów nad ziemią, kuliste gniazdo z patyków i gałązek połączonych trawą. Jego budową zajmują się obydwoje rodzice przez około 4 tygodnie. Zwykle umieszczone jest ono na drzewie. Samica składa 3–5 kulistych jaj o wymiarach 31×23 mm. Są one zielonobrązowe, często z czerwonawym plamkowaniem. Przez 25 dni jaja wysiaduje jedynie samica, w tym czasie samiec broni terytorium. Po 28 dniach od wyklucia młode opuszczają gniazdo. Zostają z rodzicami, aby pomagać im w wyprowadzeniu następnego lęgu.
↑ abRussell, E., Rowley, I., Christie, D.A. & Kirwan, G.M.: Grey Butcherbird (Cracticus torquatus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2019. [dostęp 2019-12-18].
.jpg)
