Sokół siwy[3] (Falco hypoleucos) – gatunek rzadko spotykanego ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae), zamieszkującego Australię. Monotypowy (nie wyróżnia się podgatunków)[4]. Narażony na wyginięcie.
Charakterystyka
Od góry posiada głównie szare upierzenie, od dołu białe. Lotki mają ciemniejsze końcówki. Woskówka ma żółtą barwę. Ptak mierzy 30–45 cm długości i 85–95 cm rozpiętości skrzydeł. Waży 350–600 g. Samice są większe.
Występowanie i środowisko
Sokół siwy jest endemicznym gatunkiem Australii, zwykle ograniczony areałem do suchego interioru. Spotykany na otwartych przestrzeniach, np. na użytkach zielonych z rosnącą tam rośliną z rodzaju Triodia, akacjowych zaroślach i suchych terenach zalesionych.
Zachowanie
Większość ptaków jest osiadła, oprócz okresów suszy, kiedy ptaki rozlatują się na wybrzeże lub w inne rejony interioru. Zaobserwowano tendencję do występowania tych ptaków latem bardziej na południu, a zimą żyją one w bardziej północnej części areału. W Queenslandzie wykazano regularne przemieszczenia z zachodu na wschód. Od jesieni do zimy w okresie pozalęgowym osobniki młodociane i nie posiadające partnera lęgowego zalatują na wybrzeża Queenslandu i Nowej Południowej Walii (nie ma ich tam latem).
Pożywienie
Żywi się ptakami, zwłaszcza papugami i gołębiami. Łapie też inne ptaki, małe ssaki, gady i duże owady. Może jeść padlinę.
Poluje w trakcie niskiego, szybkiego lotu, lotu szybowcowego lub długiej zasiadki, po której następuje sfrunięcie i schwycenie zdobyczy, która znajduje się na ziemi. Może też łapać ją bezpośrednio w locie. Lot charakterystyczny dla sokołów rozpoczyna z wysokich partii drzew, nurkując w powietrzu porusza się po zygzakowatym torze wzdłuż wewnętrznych cieków wodnych.
Okres lęgowy
Gniazda znajdują się na drzewach, wykorzystuje lęgowiska zbudowane z gałęzi po innych ptakach, np. krukowatych. Nie tworzy kolonii. Lęgowiska zwykle położone są na najwyższych drzewach rosnących przy ciekach wodnych, szczególnie na eukaliptusach kamaldulskich.
W lęgu znajduje się 2–3 jaj, wyjątkowo 4. Wysiadywanie trwa 35 dni. Młode pozostają w gnieździe przez 41–52 dni. Okres lęgowy uzależniony jest od pory deszczowej. Przy przedłużającej się suszy ptaki mogą porzucać gniazda.
Status i ochrona
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2012 uznaje sokoła siwego za gatunek narażony (VU – vulnerable). Wcześniej – od 2000 miał on status bliski zagrożenia (NT – near threatened), a od 1994 – VU[2].
Jest to ptak szeroko rozpowszechniony, ale bardzo rzadki. Populację ostrożnie szacuje się na około 500 par lęgowych, a trend liczebności uznaje się za stabilny. Zagrożenie dla gatunku wynika z nadmiernego wypasu na pastwiskach w strefie suchej oraz wycinki drzew i oczyszczania terenu pod drobne uprawy rolne w strefie półpustynnej, co spowodowało degradację siedlisk tych sokołów i negatywnie wpłynęło na liczebność ich potencjalnych ofiar i dostępność miejsc gniazdowania[2].
Gatunek wymieniony w porozumieniu CITES w załączniku II.
Sokół siwy uznany jest za gatunek narażony (vulnerable) na mocy australijskiego Aktu Ochrony Środowiska i Zachowania Bioróżnorodności z 1999 roku (Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999 – EPBC) z późniejszymi poprawkami[5].
- Status w poszczególnych jednostkach podziału administracyjnego Australii (2020)[5]
Przypisy
- ↑ Falco hypoleucos, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Falco hypoleucos, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Falconini Leach, 1820 (Wersja: 2019-04-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-07].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Seriemas, falcons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-07]. (ang.).
- ↑ a b Falco hypoleucos — Grey Falcon. [w:] Species Profile and Threats Database [on-line]. Australian Government. Department of Agriculture, Water and the Environment. [dostęp 2020-09-07]. (ang.).
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Identyfikatory zewnętrzne:
_-_Christopher_Watson_(cropped).jpg)
