Skoczkowate (owady)

Skoczkowate
Cicadellidae[1]
Latreille
Żywy owad na płaskiej powierzchni, przypominającej ścianę
Cicadella viridis
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

uskrzydlone

Rząd

pluskwiaki

Podrząd

cykadokształtne(inne języki)

Nadrodzina

Membracoidea

Rodzina

skoczkowate

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Skoczkowate[2], bezrąbkowate[3] (Cicadellidae[2], dawniej Jassidae[4]) – najliczniejsza rodzina małych pluskwiaków, obejmująca ponad 22 tysiące opisanych gatunków.

Rozmieszczenie geograficzne

Występują w niemal wszystkich siedliskach z roślinami naczyniowymi[5], zamieszkują m.in. krzewy i trawy[6]. Potrafią występować bardzo licznie, np. na brytyjskich łąkach ich liczebność może przekraczać milion osobników na hektar w okresie letnim[7].

Morfologia

Przemieszczanie się i skok Cicadella viridis

Małe (przeciętnie od 4 do 15 mm długości[7]) pluskwiaki[6], zróżnicowane kolorystycznie[6], nieraz o jaskrawym ubarwieniu[7]. Dwie pary skrzydeł, nieraz przezroczystych[8]. Na goleniach rzędy małych kolców[6]; czułki krótkie[6][9], włosowate[6].

Zachowanie

Skoczkowate (dysponujące umiejętnością skakania[9], ale również lotu[8]) są przeważnie fitofagami[7], pobierają pokarm głównie z liści[6] poprzez wysysanie soków[9]. Często bywają monofagami[10]. Rośliny żywicielskie są przez nie uszkadzane w drodze kilku mechanizmów, co skutkuje m.in. zmniejszeniem ilości soku lub chlorofilu, chorobami, zahamowaniem wzrostu, czy zwijaniem liści[6]. Składają jaja wewnątrz tkanek roślin[6], niektóre gatunki pokrywają jaja brochosomami(inne języki)[8]; występuje pięć stadiów larwalnych[8]; pojawiają się dwa lub więcej pokoleń rocznie[11], osobniki dorosłe żyją dwa lub więcej miesięcy[11]. Naturalnymi wrogami skoczkowatych są m.in. modliszki, ważki, pasożytnicze osy[8].

Systematyka

Takson został opisany w 1825 roku przez Pierre’a-André Latreille’a w dziele Familles naturelles du règne animal: exposées succinctement et dans un ordre analytique, avec l'indication de leurs genres[12]. Skoczkowate, tradycyjnie zaliczane do pluskwiaków równoskrzydłych[13], to największa rodzina pluskwiaków[13] oraz jedna z największych rodzin owadów[5] (na 10. miejscu[8]), obejmuje ponad 22 tysiące opisanych gatunków[5]. Rodzina należy do taksonów bardzo zróżnicowanych[7]. W wyniku badań morfologicznych i molekularnych z początku XXI wieku liczba podrodzin skoczkowatych uległa redukcji z 40 do 25[5]. Największa podrodzina skoczkowatych to Deltocephalinae(inne języki), obejmująca 38 plemion, 923 rodzaje i 6683 uznanych gatunków (stan na 2013 rok)[14]. Rodzaj typowy(inne języki) skoczkowatych to Cicadella(inne języki)[15], a gatunek typowy tegoż rodzaju to Cicadella viridis(inne języki)[16].

Podrodziny (klasyfikacja Paula Wilsona Omana)[17]:

Galeria

  • Agallia quadripunctata, USA (Agalliinae)
    Agallia quadripunctata, USA (Agalliinae)
  • Oncometopia orbona (Cicadellinae)
    Oncometopia orbona (Cicadellinae)
  • Graphocephala coccinea, USA (Cicadellinae)
    Graphocephala coccinea, USA (Cicadellinae)
  • Coelidia olitoria, USA (Coelidiinae)
    Coelidia olitoria, USA (Coelidiinae)
  • Texananus decorus (Deltocephalinae)
    Texananus decorus (Deltocephalinae)
  • Euacanthella palustris (Euacanthellinae)
    Euacanthella palustris (Euacanthellinae)
  • Eurymeloides bicincta, Australia (Eurymelinae)
    Eurymeloides bicincta, Australia (Eurymelinae)
  • Evacanthus nigramericanus, USA (Evacanthinae)
    Evacanthus nigramericanus, USA (Evacanthinae)
  • Polana sp., USA (Gyponinae)
    Polana sp., USA (Gyponinae)
  • Iassus lanio (Iassinae)
    Iassus lanio (Iassinae)
  • Idiocerus stigmaticalis, Łotwa (Idiocerinae)
    Idiocerus stigmaticalis, Łotwa (Idiocerinae)
  • Ledra aurita (Ledrinae)
    Ledra aurita (Ledrinae)
  • Macropsis fuscula, Niemcy (Macropsinae)
    Macropsis fuscula, Niemcy (Macropsinae)
  • Kutara striata, Indie (Selenocephalinae)
    Kutara striata, Indie (Selenocephalinae)
  • Eupteryx melissae (Typhlocybinae)
    Eupteryx melissae (Typhlocybinae)
  • Cephalelus bicoloratus (Ulopinae)
    Cephalelus bicoloratus (Ulopinae)

Przypisy

  1. ↑ Cicadellidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b Józef Banaszak: Przegląd systematyczny owadów. Bydgoszcz: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1994, s. 12. ISBN 83-7096-099-5.
  3. ↑ 1. Terminy przyjęte i odrzucone. W: Słownik. Federacja Bibliotek Kościelnych „Fides”, s. 210.
  4. ↑ skoczki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-11-15].
  5. ↑ a b c d Yang Wang, Christopher H. Dietrich & Yalin Zhang. Phylogeny and historical biogeography of leafhopper subfamily Evacanthinae (Hemiptera: Cicadellidae) based on morphological and molecular data. „Scientific Reports”. 7, 2017-04-03. DOI: 10.1038/srep45387. (ang.). 
  6. ↑ a b c d e f g h i Family Cicadellidae. General Entomology NC State University. [dostęp 2021-10-27]. (ang.).
  7. ↑ a b c d e Hamilton, Whitcomb 2010 ↓, s. 172.
  8. ↑ a b c d e f Chris Tipping, Russell F. Mizell III: sharpshooters, leafhoppers - Cicadellidae. University of Florida. [dostęp 2021-11-15]. (ang.).
  9. ↑ a b c Hamilton, Whitcomb 2010 ↓, s. 171.
  10. ↑ Hamilton, Whitcomb 2010 ↓, s. 194.
  11. ↑ a b Hamilton, Whitcomb 2010 ↓, s. 187.
  12. ↑ Cicadellidae Latreille, 1825. Global Biodiversity Information Facility. [dostęp 2021-10-27]. (ang.).
  13. ↑ a b William James Knight: Proceedings of the 1st International Workshop on Biotaxonomy, Classification and Biology of Leafhoppers and Planthoppers (Auchenorrhyncha) of Economic Importance, London, 4-7 October 1982. London: The Institute, 1983, s. 472.
  14. ↑ James N. Zahniser, Chris Dietrich. A review of the tribes of Deltocephalinae (Hemiptera: Auchenorrhyncha: Cicadellidae). „European Journal of Taxonomy”. 45, 2013-05. DOI: 10.5852/ejt.2013.45. ISSN 2118-9773. (ang.). 
  15. ↑ Cicadella. Merriam-Webster. [dostęp 2021-10-27]. (ang.).
  16. ↑ Official lists and indexes of names and works in zoology. R.V. Melville, J.D.D. Smith (ed.). London: The International Trust for Zoological Nomenclature, 1987, s. 309. ISBN 0-85301-004-8.
  17. ↑ a b c d e Guide to the Subfamilies of Leafhoppers (Cicadellidae). Illinois Natural History Survey. [dostęp 2021-10-27]. (ang.).
  18. ↑ C.H. Dietrich, D.A. Dmitriev, Reassessment of the Leafhopper Tribes Koebeliini Baker and Grypotini Haupt (Hemiptera: Cicadellidae). Abstract, „Annals of the Entomological Society of America”, 96 (6), 2003, DOI: 10.1603/0013-8746(2003)096[0766:ROTLTK]2.0.CO;2, ISSN 0013-8746, OCLC 1145791 (ang.).
  19. ↑ a b C.H. Dietrich. Tungurahualini, a new tribe of Neotropical leafhoppers, with notes on the subfamily Mileewinae (Hemiptera, Cicadellidae). „ZooKeys”. 124, 2011-08-18. ISSN 1313-2970. (ang.). 
  20. ↑ C.H. Dietrich. [502:KTTFOC2.0.CO;2.full Keys to the families of Cicadomorpha and subfamilies and tribes of Cicadellidae (Hemiptera: Auchenorrhyncha). Abstract]. „Florida Entomologist”. 88 (4), 2005. DOI: [502:KTTFOC2.0.CO;2 10.1653/0015-4040(2005)88[502:KTTFOC]2.0.CO;2]. ISSN 1938-5102. (ang.). 

Bibliografia