Sivrihisar – turecki torpedowiec z początku XX wieku, jedna z czterech zbudowanych we Francji jednostek typu Demirhisar. Okręt został zwodowany w 1907 roku w stoczni Schneider & Cie w Chalon-sur-Saône i w tym samym roku wcielono go w skład marynarki Imperium Osmańskiego. Torpedowiec wziął udział w I wojnie bałkańskiej i I wojnie światowej, a po remoncie w latach 20. służył pod banderą Republiki Turcji do 1928 roku. Okręt został złomowany w 1935 roku.
Projekt i budowa
Kontrakt na budowę czterech torpedowców typu Demirhisar (a także czterech niszczycieli typu Samsun) podpisano 22 stycznia 1906 roku[1]. Okręty zostały ostatecznie zamówione przez Turcję we Francji 25 października 1906 roku[2][3][a]. Jednostki były identyczne z budowanymi dla Marine nationale torpedowcami typu 38-metrowego Nr 309–311 i 353–358[3][4].
„Sivrihisar” zbudowany został w stoczni Schneider & Cie w Chalon-sur-Saône[3][5]. Stępkę okrętu położono w 1906 roku, a zwodowany został w 1907 roku[5][6] [b]. Nazwa okrętu pochodziła od starego osmańskiego zamku[7].
Dane taktyczno-techniczne
Okręt był torpedowcem z kadłubem wykonanym ze stali[8]. Długość całkowita wynosiła 40,2 metra (38 metrów między pionami), szerokość 4,4 metra i zanurzenie 1,9 metra[5][6] [c]. Wyporność normalna wynosiła 97–97,5 tony[4][5], a pełna 101 ton[6] . Jednostka napędzana była przez pionową trzycylindrową maszynę parową potrójnego rozprężania Schneider & Cie o mocy 2200 KM, do której parę dostarczały dwa kotły wodnorurkowe du Temple(inne języki)[5][6] . Prędkość maksymalna napędzanego jedną śrubą okrętu wynosiła 26 węzłów[4][5]. Zapas węgla wynosił 11,2 tony[4][5].
Na uzbrojenie artyleryjskie jednostki składały się dwa pojedyncze działka kalibru 37 mm Hotchkiss QF L/20 z zapasem 200 nabojów[5][6] [d]. Broń torpedową stanowiły trzy wyrzutnie kalibru 450 mm: jedna stała na dziobie i zamontowany na pokładzie podwójny obracalny aparat torpedowy, z łącznym zapasem pięciu torped[5][6] [e].
Załoga okrętu składała się z 3 oficerów i od 17 do 20 podoficerów i marynarzy[5][6] .
Służba
„Sivrihisar” został wcielony w skład marynarki wojennej Imperium Osmańskiego w 1907 roku w Stambule[6] [9]. Podczas I wojny bałkańskiej, 16 grudnia 1912 roku „Sivrihisar” wziął udział w bitwie zespołu tureckiego (składającego się oprócz niego z pancerników „Barbaros Hayreddin”, „Turgut Reis”, „Asar-i Tevfik(inne języki)” i „Mesudiye”(inne języki), krążownika „Mecidiye”, niszczyciela „Samsun” oraz torpedowca „Akhisar”) z flotą grecką w składzie: krążownik „Jeorjos Awerof” oraz okręty pancerne „Hydra”, „Spetsai” i „Psara” koło przylądka Elli[10].
W momencie wybuchu I wojny światowej torpedowiec był już mocno wyeksploatowany i zdolny był do osiągnięcia prędkości zaledwie 16 węzłów[5][6] . Załogę „Sivrihisara” stanowiło wówczas 4 Niemców i 32 Turków[5][11]. Według stanu na 27 października 1914 roku „Sivrihisar” wchodził w skład 2. Dywizjonu Torpedowców (wraz z siostrzanymi jednostkami „Demirhisar”, „Sultanhisar” i „Hamidabad”), a jego dowódcą był Mehmet Sabri[12]. Przez większą część wojny okręty typu Demirhisar wykorzystywane były głównie do zwalczania okrętów podwodnych[13]. 7 sierpnia 1915 roku na wieść o brytyjskim desancie w zatoce Suvla w eskorcie „Sivrihisara” i zmobilizowanego parowca „Mahmut Sevket Pasa” w morze wyszedł pancernik „Barbaros Hayreddin”, jednak o świcie następnego dnia został storpedowany i zatopiony przez brytyjski okręt podwodny HMS E11(inne języki); torpedowiec wraz z niszczycielem „Basra” wziął następnie udział w akcji ratunkowej załogi pancernika, przyjmując na swe pokłady łącznie 51 oficerów i 237 marynarzy[14]. Cztery dni później „Sivrihisar” wykonał atak torpedowy na HMS E11, który uniknął trafienia wykonując alarmowe zanurzenie[15]. 17 września, działając w niesprzyjających warunkach atmosferycznych u europejskich wybrzeży Morza Marmara, torpedowiec stoczył nierozstrzygnięty pojedynek artyleryjski z brytyjskim okrętem podwodnym HMS E12, oddając kilka salw z odległości 2500 metrów[16].
W październiku 1918 roku okręt odstawiono do rezerwy[9]. W 1924 roku jednostka podjęła czynną służbę w nowo powstałej marynarce wojennej Republiki Turcji[9]. Okręt wycofano ze składu floty w 1928 roku i złomowano w 1935 roku[6] [9].
Uwagi
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392 podają, że torpedowce zostały zamówione w 1904 roku.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392 podają, że okręt został zwodowany w 1906 roku.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392 i Noppen 2016 ↓, s. 36 podają, że zanurzenie jednostki wynosiło 2,6 metra, zaś Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 587 podaje, że 2,7 metra.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392 podają, że okręt był uzbrojony w dwa działka rewolwerowe Hotchkiss.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 587 podaje, że okręt miał zainstalowane dwie wyrzutnie torped.
Przypisy
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 13.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 12, 157.
- ↑ a b c Noppen 2016 ↓, s. 7.
- ↑ a b c d Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 156.
- ↑ a b c d e f g h i j Gogin 2024 ↓.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 198.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 155.
- ↑ a b c d Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 157.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 22.
- ↑ Noppen 2016 ↓, s. 36.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 196.
- ↑ Noppen 2016 ↓, s. 22.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 33.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 39.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 40.
Bibliografia
