Siedliska (powiat tomaszowski)

Siedliska
wieś
Ilustracja
Cerkiew św. Mikołaja
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

tomaszowski

Gmina

Lubycza Królewska

Liczba ludności (2021)

223[2][3]

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

22-680[4]

Tablice rejestracyjne

LTM

SIMC

0893021[5]

Położenie na mapie gminy Lubycza Królewska
Mapa konturowa gminy Lubycza Królewska, na dole znajduje się punkt z opisem „Siedliska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Siedliska”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „Siedliska”
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego
Mapa konturowa powiatu tomaszowskiego, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Siedliska”
Ziemia50°15′56″N 23°33′17″E/50,265556 23,554722[1]

Siedliska (ukr. Селиська) – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Lubycza Królewska[6][5]. Leży na Roztoczu Wschodnim w dolinie Prutnika, prawego dopływu Sołokiji.

Do 1939 roku istniała gmina Siedliska. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa zamojskiego.

Siedliska są najdalej na południe wysuniętą wsią województwa lubelskiego (50°15′55″N).

Wieś jest sołectwem w gminie Lubycza Królewska[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 266 mieszkańców[8].

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny[9].

Części wsi

Integralne części wsi Siedliska[6][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0893038 Jelinka przysiółek

Historia

Widok z Siedlisk, 1932

Wieś powstała w XV w. jako zaplecze grodu, rozłożonego na wzgórzu Siedliska i początkowo nazywała się Stare Hrebenne. Gród został zniszczony przez Tatarów na przełomie XV i XVI w. Od połowy XV w. przez kilkaset lat dzierżawcami tutejszych ziem królewskich, zwanych dobrami rawskimi (od miasta Rawa Ruska) byli Dzieduszyccy, którzy od XVI w. mieli w Siedliskach dwór. Wśród miejscowej ludności przekazywana jest legenda, jakoby hetman Sobieski, po skończonej bitwie z Tatarami w 1672 r. odpoczywał w cieniu siedliskich dębów.

W XIX w. dobra rawskie były w posiadaniu Tyszkiewiczów, potem Jabłonowskich, od których odkupił je znany polityk galicyjski, prezes Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarczego, książę Adam Sapieha. W skład majątku, oprócz Siedlisk, wchodziły również folwarki w Hrebennem, Racie i Mostach oraz obiekty w Rawie. Po śmierci Adama Sapiehy dobra rawskie odziedziczył jego syn Paweł. Był on przyjacielem św. Brata Alberta, który bywał tu częstym gościem. Ostatnim właścicielem Siedlisk przed wojną był syn Pawła, także Paweł Sapieha, poźniejszy podpułkownik Armii Stanów Zjednoczonych[10].

W XIX w. Siedliska były znanym ośrodkiem garncarskim. Wydobywano tu glinkę do produkcji fajansu i wyrobów kamionkowych, wykorzystywaną w tutejszej fabryce naczyń oraz w manufakturze ordynacji zamojskiej w Tomaszowie. Na początku XX w. na rzece Prutnik zbudowano elektrownię wodną, która zasilała dwór i folwark.

Według spisu z 1921 r. Siedliska liczyły 468 mieszkańców, w tym 242 Ukraińców.

W czasach II Rzeczypospolitej wieś należała do powiatu rawskiego województwa lwowskiego. W wyniku traktatu sowiecko-niemieckiego z 28 września 1939 r. została wcielona do ZSRR. 10 lutego i 10 kwietnia 1940 r. władze sowieckie deportowały część polskiej ludności Siedlisk (głównie rodziny policjantów, pracowników leśnych i zamożnych chłopów) na Syberię i do Kazachstanu[11].

26 marca 1945 roku w zasadzce zorganizowanej przez sotnię UPA, dowodzoną przez Iwana Szpontaka ps. „Żeleźniak”, poległo 5 milicjantów z posterunku w Lubyczy Królewskiej[12].

Ludność ukraińska została wysiedlona podczas akcji „Wisła” w 1947 roku.

22 lipca 2023 r. odsłonięto w Siedliskach tablicę upamiętniającą polskich mieszkańców, deportowanych w 1940 r[13].

Zabytki

Kościół w Siedliskach
  • Murowany kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy z 1903 r. ufundowany przez Pawła Sapiehę.

Osobliwością Siedlisk jest największe w Polsce skupisko skamieniałych pni drzew trzeciorzędowych (rezerwat przyrody Jalinka).

Zobacz też

Przypisy

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121908
  2. Wieś Siedliska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-10-28], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-10-28].
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1143 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2017-12-14].
  6. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200), ze zmianami w obwieszczeniu z dnia 2015-08-04 4 sierpnia 2015(dts) (Dz.U. z 2015 r. poz. 1636).
  7. Jednostki pomocnicze gminy Lubycza Królewska. Urząd Gminy Lubycza Królewska. [dostęp 2017-12-14].
  8. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  9. Opis parafii na stronie diecezji
  10. Tomasz Siewierski: Dr Agata Wolska: Ołtarz Mariacki padał ofiarą politycznej instrumentalizacji. dzieje.pl, 2024-04-29. [dostęp 2024-10-30]. (pol.).
  11. Zdzisław Pizun, Upamiętnienie sybiraków w Siedliskach, „Semper Fidelis”, 3 (171), wrzesień 2023, s. 46–48, ISSN 0866-9414.
  12. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 818.
  13. TR „Siemowit” [online], historiaregionu [dostęp 2023-10-01] (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne