Sergiusz Kościałkowski ps. „Fakir”, „Lech”, „Antoni”, „Kapitan Grób”[1] (ur. 5 sierpnia 1915 w Orle, zm. 4 lutego 1945[2]) – polski żołnierz konspiracji niepodległościowej w okresie II wojny światowej.
Życiorys
Był synem Olgierda Kościałkowskiego i Margarity z domu Pouillet. Jego ojciec wywodził się ze zubożałej szlachty z terenów Auksztoty, zaś matka z Fontenoy-le-Château w Lotaryngii i do Wilna przybyła w charakterze nauczycielki języka francuskiego. Miał dwóch braci Mariana (ur. 1914) i Przemysława (ur. 1923)[2].
W 1936 ukończył Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie i następnie odbył zasadniczą służbę wojskową najpierw w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, a następnie w 23. Pułku Ułanów Grodzieńskich w Postawach, którą zakończył we wrześniu 1937 w stopniu podchorążego rezerwy. Krótko studiował w Szkole Głównej Handlowej, a następnie w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie, ale ostatecznie studia porzucił. Krótko przed wybuchem wojny angażował się także w działalność polityczną, sympatyzując z Narodową Partią Społeczną i Związkiem Młodej Polski[2].
Był uczestnikiem polskiej wojny obronnej we wrześniu 1939 roku. W listopadzie 1939 powrócił do Wilna, ale już w styczniu 1940 został aresztowany przez sowietów i osadzony w więzieniu z którego zbiegł po agresji III Rzeszy na ZSRR w czerwcu 1941 i wkroczeniu Niemców do Słucka. Od połowy 1942 był członkiem komórki likwidacyjnej Kedywu Okręgu Wileńskiego AK, którą od 1943 kierował Sergiusz Piasecki[2]. Kościałkowski wykonał między innymi wyrok Wojskowego Sądu Specjalnego na redaktorze naczelnym gadzinówki Goniec Codzienny – Czesławie Ancerewiczu, którego zastrzelił 16 marca 1943 w kościele św. Katarzyny w Wilnie (w akcji uczestniczył także Witold Milwid)[2][3]. W tym samym roku zastrzelił również współpracowniczkę gestapo Danutę Wyleżyńską[2].
Później był żołnierzem 5 Wileńskiej Brygady AK mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszka” i 1 Wileńskiej Brygady AK dowodzonej przez por. Czesława Grombczewskiego ps. „Jurand” w ramach której uczestniczył w operacji Ostra Brama. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na Wileńszczyznę, Kościałkowski kontynuował działalność konspiracyjną jako dowódca oddziału partyzanckiego w ramach Samoobrony Czynnej Ziemi Wileńskiej. Zginął w wyniku odniesionych ran po potyczce z oddziałem NKWD pod wsią Raubiszki w dniu 4 lutego 1945[2]. Został pochowany na cmentarzu Na Rossie w Wilnie[4].
Rodzina
W trakcie okupacji niemieckiej poślubił Weronikę Wojsiat z którą miał syna Andrzeja urodzonego 28 grudnia 1942[2].
Jego krewnym był także międzywojenny minister i premier Marian Zyndram-Kościałkowski[2][5].
Upamiętnienie
Sergiusz Kościałkowski jest jednym z bohaterów powieści Sergiusza Piaseckiego pt. Dla honoru Organizacji w której występuje pod pseudonimem „Mag”[2][1].
Dr hab. Tomasz Balbus poświęcił Sergiuszowi Kościałkowskiemu trzytomową monografię wydaną nakładem Instytutu Pamięci Narodowej[6][7][8][9].
Z inicjatywy wrocławskiego oddziału IPN w 2022 powstał film „Fakir” — W imieniu Rzeczypospolitej. W postać Sergiusza Kościałkowskiego wcielił się Tomasz Bożerocki[6].
Przypisy
