SM UB-54

Ten artykuł dotyczy okrętu podwodnego UB-54 z 1917 roku. Zobacz też: inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie.
SM UB-54
Ilustracja
SM UB-64(inne języki), okręt siostrzany UB-54
Klasa

okręt podwodny

Typ

UB III

Projekt

44

Historia
Stocznia

AG Weser, Brema Cesarstwo Niemieckie

Położenie stępki

5 września 1916

Wodowanie

18 kwietnia 1917

 Kaiserliche Marine
Nazwa

SM UB-54

Wejście do służby

12 czerwca 1917

Los okrętu

zaginął po 1 marca 1918

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


516 ton
646 ton

Długość

55,85 metra

Szerokość

5,8 metra

Zanurzenie

3,72 metra

Zanurzenie testowe

50 metrów

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 780 kW (1060 KM)
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 580 kW (788 KM)
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


13,4 węzła
7,8 węzła

Zasięg

na powierzchni: 9020 Mm przy 6 węzłach
w zanurzeniu: 55 Mm przy 4 węzłach

Uzbrojenie
1 działo kal. 8,8 cm, 10 torped
Wyrzutnie torpedowe

5 × 500 mm

Załoga

34

SM UB-54 – niemiecki okręt podwodny z okresu I wojny światowej, jedna z 96 zbudowanych jednostek typu UB III. Okręt miał wyporność 516 ton w położeniu nawodnym i 646 ton pod wodą, a jego główną bronią było 10 torped o kalibrze 500 mm wystrzeliwanych z pięciu wyrzutni. Napędzana silnikami wysokoprężnymi i elektrycznymi jednostka rozwijała prędkość 13,4 węzła na powierzchni i 7,8 węzła w zanurzeniu, osiągając zasięg nawodny wynoszący 9020 Mm przy prędkości 6 węzłów (i 55 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą).

UB-54 został zwodowany 18 kwietnia 1917 roku w stoczni AG Weser w Bremie, a do służby w Kaiserliche Marine wcielono go 12 czerwca 1917 roku. W czasie służby operacyjnej we Flotylli Flandria okręt odbył sześć patroli bojowych, podczas których zatopił 14 statków o łącznej pojemności 7200 BRT. SM UB-54 zaginął po 1 marca 1918 roku, kiedy wyszedł w rejs bojowy w rejon Isle of Portland.

Projekt i budowa

Wydane w kwietniu 1915 roku przez Inspektorat U-Bootów memorandum wzywało kierownictwo Cesarskiej Marynarki Wojennej do zaprojektowania i budowy uproszczonego typu okrętu podwodnego, który miał zostać wykorzystany w działaniach blokadowych Wielkiej Brytanii[1]. Budowa dużych, oceanicznych okrętów podwodnych trwała zbyt wiele czasu, podobnie jak używanych do ich napędu silników wysokoprężnych o dużej mocy, co powodowało duży niedobór jednostek tej klasy w niemieckiej flocie[1][2]. Wznowienie na początku 1916 roku nieograniczonej wojny podwodnej sprawiło, że konieczne stało się opracowanie średniej wielkości okrętu podwodnego uzbrojonego w torpedy, który można było szybko zbudować[3]. Przybrzeżne okręty typu UB II były zbyt słabo uzbrojone i miały niewystarczający zasięg, przez co ich użycie ograniczone było przeważnie do wód Morza Północnego i kanału La Manche, natomiast nowo projektowane torpedowe okręty podwodne musiały być zdolne do operowania wokół Wysp Brytyjskich i na Morzu Śródziemnym[4][5]. Zrezygnowano z wcześniejszego schematu prostych jednostek jednokadłubowych z zewnętrznymi zbiornikami balastowymi na rzecz konstrukcji dwukadłubowej[6][7].

Projekt nowego okrętu podwodnego średniej wielkości oparto na konstrukcji udanych podwodnych stawiaczy min typu UC II[2][4]. Dziobowej części okrętu nadano nowy profil, a szyby minowe zastąpiono przedziałem torpedowym z czterema wewnętrznymi wyrzutniami torped; powiększono również wyposażony w dwa peryskopy kiosk[4]. Znacznie została powiększona moc silników spalinowych i elektrycznych, jak również pojemność zbiorników paliwa, jednak odbyło się to kosztem zmniejszenia o 40% wielkości baterii akumulatorów i o blisko 30% ich pojemności w stosunku do SM U-16(inne języki), przez co spadła prędkość podwodna i zasięg[4]. Okręty charakteryzowały się doskonałą manewrowością i krótkim czasem zanurzania wynoszącym 30 sekund[8][9]. Budowa okrętów o nadanym przez Inspektorat U-Bootów numerze projektu 44, zwanych później typem UB III, miała rozpocząć się po zrealizowaniu przez stocznie kontraktów na budowę jednostek typu UB II i UC II, czyli najwcześniej wiosną 1917 roku[4].

SM[a] UB-54 zamówiony został 2 maja 1916 roku jako jednostka z liczącej 24 jednostki I serii okrętów typu UB III[4][b]. Powstał w stoczni AG Weser w Bremie jako jeden z 36 okrętów typu UB III zbudowanych w tej wytwórni[4][10]. UB-54 otrzymał numer stoczniowy 266 (Werk 266)[11][12]. Stępkę okrętu położono 5 września 1916 roku, a zwodowany został 18 kwietnia 1917 roku[11][13].

Dane taktyczno-techniczne

Wnętrze przedziału torpedowego siostrzanego okrętu podwodnego UB-110
Wnętrze przedziału torpedowego siostrzanego okrętu UB-110(inne języki)

SM UB-54 był średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[7][14]. Długość całkowita wynosiła 55,85 metra, szerokość 5,8 metra i zanurzenie 3,72 metra[7][15]. Kadłub sztywny miał 40,1 metra długości i 3,9 metra szerokości[15][16]. Podzielony był grodziami na następujące przedziały (od dziobu): przedział torpedowy, pomieszczenia załogi, centrala, pomieszczenia załogi, przedział silników spalinowych, przedział silników elektrycznych oraz rufowy przedział torpedowy[17]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 8,25 metra[15][16]. Dziób jednostki przystosowany był do przecinania sieci przeciwpodwodnych[18]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 516 ton, a w zanurzeniu 646 ton[7][15].

Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki wysokoprężne Körting(inne języki) o łącznej mocy 780 kW (1060 KM) przy 450 obr./min, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 580 kW (788 KM) przy 362 obr./min[7][19]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby o średnicy 1,4 metra każda[9]. Jednostka wyposażona była w dwa stery kierunku i dwa podwójne stery głębokości[20]. Okręt osiągał prędkość 13,4 węzła na powierzchni i 7,8 węzła w zanurzeniu[7][15]. Zasięg wynosił 9020 Mm przy prędkości 6 węzłów w położeniu nawodnym oraz 55 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą[7][15]. Zbiorniki mieściły 75 ton paliwa[12][15][c], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi[20]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[8][12][d], a czas wykonania manewru zanurzenia 30 sekund[8][21].

Głównym uzbrojeniem okrętu było pięć wewnętrznych wyrzutni torped kalibru 500 mm: cztery dziobowe i jedna na rufie, z łącznym zapasem 10 torped[5][9]. Broń artyleryjską stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 8,8 cm TK C/08 L/30, z zapasem amunicji wynoszącym od 160 do 296 naboi[9][12]. Okręt wyposażony był w dwa peryskopy: wachtowy i bojowy[18]. Wyposażenie ratownicze stanowiła umieszczona na pokładzie łódź ratunkowa[9].

Załoga okrętu składała się z trzech oficerów oraz 31 podoficerów i marynarzy[8][20][e].

Służba

1917 rok

SM UB-54 został wcielony do służby w Kaiserliche Marine 12 czerwca 1917 roku[9][11]. Dowództwo okrętu objął por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Egon von Werner(inne języki), wcześniej dowodzący UC-1 i UC-16[22]. Po okresie szkolenia U-Boot 8 sierpnia wszedł w skład Flotylli Flandria (niem. U-Flottille Flandern)[11][23].

20 sierpnia w odległości 120 Mm na południowy zachód od wysp Scilly (na pozycji 48°37′N 9°28′W/48,616667 -9,466667) UB-54 zatopił zbudowany w 1894 roku brytyjski statek-pułapkę HMS „Vala” (Q8) o pojemności 1016 BRT[f], a na jego pokładzie zginęło 43 członków załogi[24]. 25 sierpnia w odległości 20 Mm na południowy wschód od latarni morskiej Portland Bill U-Boot zatopił zbudowany w 1900 roku norweski parowiec „Frigga” (1046 BRT), płynący w konwoju z Port Talbot do Saint-Servan(inne języki) z ładunkiem węgla (nikt nie zginął)[25]. 3 września okręt został uszkodzony w bazie podczas nalotu alianckich samolotów[26].

13 grudnia w odległości 100 Mm na zachód od Ouessant okręt zatopił zbudowany w 1885 roku francuski bark z żelaznym kadłubem „Chili” o pojemności 1318 BRT, płynący z ładunkiem azotanów z Iquique do Brestu[27]. 20 grudnia w odległości 10 Mm na północny zachód od Port-en-Bessin-Huppain UB-54 zatopił zbudowany w 1902 roku norweski parowiec „Noris” (583 BRT), transportujący węgiel ze Swansea do Rouen (w wyniku ataku na pokładzie statku zginęło 14 marynarzy)[28]. Następnego dnia w odległości 25 Mm na zachód od latarni morskiej Portland Bill U-Boot zatopił w ataku torpedowym zbudowany w 1903 roku francuski parowiec „Orne” o pojemności 928 BRT, płynący z ładunkiem węgla z Penarth do Trouville-sur-Mer (na pozycji 50°24′N 2°19′W/50,400000 -2,316667, śmierć poniósł jeden członek załogi statku)[29]. 23 grudnia w odległości 16 Mm na północny zachód od latarni morskiej de la Hève(inne języki) załoga okrętu podwodnego zatopiła zbudowany w 1892 roku norweski parowiec „Ragna” (1747 BRT), przewożący węgiel z Barry do Rouen (obyło się bez strat ludzkich)[30].

1918 rok

27 stycznia 1918 roku na wodach kanału La Manche (na pozycji 49°42′N 0°32′W/49,700000 -0,533333) okręt zatrzymał i zatopił zbudowaną w 1905 roku belgijską łódź rybacką „True to the Core” o pojemności 26 BRT[31]. Dwa dni później w Zatoce Sekwany(inne języki) załoga UB-54 zatopiła sześć belgijskich łodzi rybackich: „De Julia” (13 BRT), „De Twee Marcels” (13 BRT), „H. Debra Huysseme” (46 BRT), „Jean Mathilde” (12 BRT), „Le Jeune Arthur” (25 BRT) i „Marie” (16 BRT)[32]. 30 stycznia w odległości 15 Mm na zachód od La Poterie-Cap-d’Antifer okręt podwodny zatrzymał i zatopił ogniem artyleryjskim zbudowany w 1909 roku płynący pod balastem z Hawru do Littlehampton brytyjski parowiec „Ferryhill” o pojemności 411 BRT (na pozycji 49°40′N 1°11′W/49,666667 -1,183333, nikt nie zginął)[33][34].

8 lutego nowym dowódcą U-Boota został por. mar. Erich Hecht, dowodzący wcześniej UC-4 i UC-64[35]. 1 marca SM UB-54 wyszedł na patrol na wody kanału La Manche, kierując się w rejon Isle of Portland i już nie powrócił do bazy (wraz z okrętem zginęła cała, licząca 29 osób załoga)[11][7]. Starsze opracowania podają, że UB-54 został zatopiony 11 marca 1918 roku na pozycji 53°15′N 0°45′E/53,250000 0,750000 przez brytyjskie niszczyciele HMS „Sturgeon”(inne języki), HMS „Thruster”(inne języki) i HMS „Retriever”(inne języki)[9][12][14][36]; inna wersja mówi o zatonięciu U-Boota 12 marca po wejściu na minę lub w wyniku ataku bombami głębinowymi[37].

Podsumowanie działalności bojowej

W latach 1917–1918 SM UB-54 odbył łącznie sześć misji bojowych, podczas których za pomocą torped, artylerii oraz ładunków wybuchowych zatopił 14 statków o łącznej pojemności 7200 BRT[32]. Na pokładach zatopionych jednostek zginęły co najmniej 62 osoby, w tym 43 na brytyjskim statku-pułapce HMS „Vala”[32][24]. Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela[32]:

Data Nazwa Państwo Tonaż[g] Los jednostki
17 sierpnia 1917 HMS „Vala”  Royal Navy 1016 zatopiony
25 sierpnia 1917 „Frigga”  Norwegia 1046 zatopiony
13 grudnia 1917 „Chili”  Francja 1318 zatopiony
20 grudnia 1917 „Noris”  Norwegia 583 zatopiony
21 grudnia 1917 „Orne”  Francja 928 zatopiony
23 grudnia 1917 „Ragna”  Norwegia 1747 zatopiony
27 stycznia 1918 „True to the Core”  Belgia 26 zatopiony
29 stycznia 1918 „De Julia”  Belgia 13 zatopiony
29 stycznia 1918 „De Twee Marcels”  Belgia 13 zatopiony
29 stycznia 1918 „H. Debra Huysseme”  Belgia 46 zatopiony
29 stycznia 1918 „Jean Mathilde”  Belgia 12 zatopiony
29 stycznia 1918 „Le Jeune Arthur”  Belgia 25 zatopiony
29 stycznia 1918 „Marie”  Belgia 16 zatopiony
30 stycznia 1918 „Ferryhill”  Wielka Brytania 411 zatopiony
RAZEM zatopione: 14

Uwagi

  1. ↑ SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
  2. ↑ UB 54 ↓ podaje, że okręt został zamówiony 20 maja 1916 roku.
  3. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 181 podają, że zbiorniki okrętu mieściły od 78 do 86 ton paliwa.
  4. ↑ UB III ↓ podaje, że dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 75 metrów.
  5. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 111 podaje, że załoga okrętu liczyła 36 ludzi; w momencie zatopienia na pokładzie UB-54 było 29 osób[11].
  6. ↑ Ponieważ statki-pułapki były pierwotnie jednostkami cywilnymi, podana jest ich pojemność brutto, występująca w źródłach, zamiast wyporności podawanej standardowo dla jednostek wojennych.
  7. ↑ Tonaż statków handlowych i innych cywilnych jednostek podany jest w tonach rejestrowych brutto.

Przypisy

  1. ↑ a b Rössler 1989 ↓, s. 56.
  2. ↑ a b Kaack 2023 ↓, s. 44.
  3. ↑ Rössler 1989 ↓, s. 56–57.
  4. ↑ a b c d e f g Rössler 1989 ↓, s. 57.
  5. ↑ a b Perepeczko 2000 ↓, s. 362.
  6. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 111.
  7. ↑ a b c d e f g h Möller i Brack 2004 ↓, s. 47.
  8. ↑ a b c d Kaack 2023 ↓, s. 45.
  9. ↑ a b c d e f g Gröner 1985 ↓, s. 53.
  10. ↑ A.G. Weser ↓.
  11. ↑ a b c d e f UB 54 ↓.
  12. ↑ a b c d e Gogin 2024 ↓.
  13. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 110.
  14. ↑ a b Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 181.
  15. ↑ a b c d e f g Gröner 1985 ↓, s. 52.
  16. ↑ a b UB III ↓.
  17. ↑ Williamson 2016 ↓, s. 28–29.
  18. ↑ a b Williamson 2016 ↓, s. 29.
  19. ↑ Gröner 1985 ↓, s. 52–53.
  20. ↑ a b c Rössler 1989 ↓, s. 53.
  21. ↑ Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313.
  22. ↑ Egon von Werner ↓.
  23. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 364.
  24. ↑ a b Vala ↓.
  25. ↑ Frigga ↓.
  26. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 377.
  27. ↑ Chili ↓.
  28. ↑ Noris ↓.
  29. ↑ Orne ↓.
  30. ↑ Ragna ↓.
  31. ↑ True to the Core ↓.
  32. ↑ a b c d uboatsucc ↓.
  33. ↑ Wwlossesbrms 3 2011 ↓.
  34. ↑ Ferryhill ↓.
  35. ↑ Erich Hecht ↓.
  36. ↑ Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 329.
  37. ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 407.

Bibliografia

Okręty podwodne typu UB III

Kaiserliche Marine