Rogownica polna

Rogownica polna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

goździkowate

Rodzaj

rogownica

Gatunek

rogownica polna

Nazwa systematyczna
Cerastium arvense L.
Sp. pl. 1:438. 1753[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Multimedia w Wikimedia Commons

Rogownica polna (Cerastium arvense L.) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae). Roślina szeroko rozprzestrzeniona na północnej półkuli. Występuje w Azji, Europie, Afryce Północnej i Ameryce Północnej (aż po Alaskę i Jukon)[5]. W Polsce jest rośliną pospolitą[6].

Systematyka i nazewnictwo

Posiada ponad 40 synonimów. Jednym z nich według The Plant List jest Cerastium tatrae Borbás[3], we florze Polski opisywany jako odrębny gatunek – rogownica Raciborskiego[7].

Takson zróżnicowany morfologicznie na kilka podgatunków i odmian[3]:

  • Cerastium arvense subsp. lerchenfeldianum (Schur) Asch. & Graebn.
  • Cerastium arvense var. mitsumorense (Miyabe & Tatew.) S.Akiyama
  • Cerastium arvense subsp. molle (Vill.) Arcang.
  • Cerastium arvense subsp. strictum Gaudin
  • Cerastium arvense subsp. suffruticosum (L.) Hegi
Kwiat
Owoc
Nasiona

Morfologia

Pokrój
Roślina o wysokości 15-30 cm, tworząca luźne darnie[8].
Łodyga
Liczne łodygi dołem pokładające się na ziemi, potem wyprostowane. Oprócz pędów kwiatowych występują z kątów liści liczne pędy płonne. Są gęsto ulistnione, krótko owłosione, a górą ogruczolone[8].
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe, liście lancetowate, od długości do 3 cm, siedzące i zrośnięte nasadami. Mają orzęsione, suchobłoniaste brzegi. Górne liście przechodzą w silnie obłonione podsadki. Krótko owłosione[8].
Kwiaty
Stosunkowo duże, po 3-12 zebrane w dwuramienną wierzchotkę na szczycie pędu kwiatowego. Wyrastają na wygiętych szypułkach, które wyprostowują się dopiero po dojrzeniu nasion. Działki kielicha mają długość 5-6,5 mm i są orzęsione lub ogruczolone i biało obrzeżone. 5 białych płatków korony o długości 8-11 mm z wycięciem dochodzącym do 1/3 ich długości, dwukrotnie dłuższe od działek kielicha[8]. Słupek z 5 szyjkami.
Owoc
Pękająca 10 ząbkami torebka z brunatnymi i brodawkowatymi nasionami o długości do 1mm.

Biologia i ekologia

Bylina o łodygach mających zdolność zakorzeniania się w węzłach. Przedprątne kwiaty kwitną od maja do lipca, zapylane są przez błonkówki i muchówki[8]. Jeżeli nie dojdzie do zapylenia krzyżowego, może nastąpić samozapylenie, gdyż po pewnym czasie znamienia słupka rozchylają się na boki i mogą zetknąć się z pylnikami.

Siedlisko: przydroża, łąki, pola uprawne, kamieniste zbocza, szczeliny murów. Chamefit. W Tatrach występuje od regla dolnego aż po piętro turniowe[9]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Agropyretea (wymaga dalszych badań), związku (All.) Vicio-lathyroidis-Potentillion (wymaga dalszych badań) i Ass. Diantho-Armerietum[10]. Występuje na uboższych glebach, przeważnie piaszczystych, skarpach z tłucznia i murach wśród rzadkiej roślinności. Porasta trudne do zasiedlenia siedliska[8].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-12] (ang.).
  3. ↑ a b c The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
  4. ↑ Cerastium arvense, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
  6. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  7. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  8. ↑ a b c d e f Ursula Stichmann-Marny, Erich Kretzschmar: Przewodnik. Rośliny i Zwierzęta. Warszawa: Multico, 1997, s. 282. ISBN 83-7073-092-2.
  9. ↑ Zbigniew Mirek: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Halina Piękoś-Mirkowa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  10. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych. Warszawa. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia

  • František Činčura, Viera Feráková, Joze Májovský, i in: Pospolite rośliny środkowej Europy. Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: PWRiL, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
  • D. Gayówna, Ewa Śliwińska: Rośliny łąk. Warszawa: PZWS, 1960.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953..
  • Ursula Stichmann-Marny, Erich Kretzschmar: Przewodnik. Rośliny i Zwierzęta. Warszawa: Multico, 1997. ISBN 83-7073-092-2.