Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Rogówka
Ten artykuł dotyczy anatomii. Zobacz też: Rogówka.
Przekrój ludzkiej rogówki na granicy przejścia w twardówkę. 1. Nabłonek zewnętrzny. 2. Błona Bowmana. 3. Istota właściwa rogówki. a. Ukośne włókna przedniej warstwy istoty właściwej. b. Błona włókien, które są przecięte w poprzek dając kropkowany obraz. c. Ciałka rogówkowe (fibrocyty) o kształcie wrzecionowatym w tym przekroju. d. Błona włókien, które są przecięte podłużnie. e. Przejście w twardówkę z bardziej wyróżniającym się układem włókien oraz otoczeniem przez grubszy nabłonek. f. Małe naczynia krwionośne przechodzące blisko brzegu rogówki 4. Błona Descemeta. 5. Śródbłonekkomory przedniej oka.
Rogówka (łac.cornea) – wypukła zewnętrzna warstwa gałki ocznej w jej przedniej części. Ludzka rogówka ma ok. 11,5 mm średnicy i grubość 0,5-0,6 mm w środkowej części oraz 0,6-0,8 mm w części obwodowej. Za rogówką znajduje się ciecz wodnista, a za nią soczewka. Rogówka nie jest unaczyniona, naczynia upośledzałyby jej przezierność. Odżywia się dzięki dyfuzji – przez łzy i ciecz wodnistą gałki ocznej, a także dzięki neurotrofinom dostarczanym przez unerwienie rogówki. Posiada dużo zakończeń bólowych, włókien bezrdzennych.
Warstwy rogówki
Rogówka składa się z sześciu warstw. W kolejności od przodu ku tyłowi są to:
Nabłonek przedni rogówki (łac. epithelium anterius corneae) – składa się z 5-6 warstw nabłonka wielowarstwowego płaskiego nierogowaciejącego, nawilżanego przez łzy. Komórki tego nabłonka szybko się dzielą i łatwo regenerują. Pozostaje w łączności z nabłonkiem spojówki. Obecne są tu liczne zakończenia nerwowe (nocyreceptory).
Blaszka graniczna przednia (łac. lamina limitans anterior corneae), inaczej błona Bowmana – złożona z nieregularnie rozmieszczonych włókien kolagenu, grubość 8-14 mikrometrów. Dobrze wykształcona m.in. u ludzi, bydła, a słabo u świń i koni.
Blaszka graniczna tylna (łac. lamina limitans posterior corneae), inaczej błona Descemeta – urazy błony Descemeta są odwracalne. Ma zdolność do odkształcania się, jest odporna na urazy mechaniczne i ulega regeneracji[1]. Budujący ją kolagen tworzy charakterystyczne układy sześciokątne zbudowane z węzłów i odcinków międzywęzłowych.
Nabłonek tylny rogówki (łac. epithelium posterius corneae) – składa się z jednej warstwy komórek wielobocznych (nabłonek jednowarstwowy płaski).
Ponadto w rogówce można wyróżnić rąbek rogówki (łac. limbus corneae).
Zdolność skupiająca
Rogówka silnie skupia promienie świetlne (ok. 43 D[2]), bardziej niż soczewka (ok. 20 D[2]). Jednak w przeciwieństwie do soczewki, siła skupiania promieni przez rogówkę jest stała (nie podlega regulacji).
Nowa warstwa rogówki
Harminder Dua z Uniwersytetu w Nottingham odkrył nową warstwę rogówki (na jego cześć nazwano ją warstwą Duy)[3][4].
Dotąd sądzono, że rogówka składa się z 5 warstw. Najnowsze badania wykazały jednak, że między istotą właściwą a blaszką graniczną tylną znajduje się jeszcze jedna warstwa. Mimo że ma zaledwie 15 mikrometrów grubości, jest naprawdę twarda i wytrzymała (niestraszne są jej ciśnienia rzędu 1,5-2 barów).
Istnienie warstwy Duy potwierdzono podczas symulacji przeszczepu rogówki. Zabieg przeprowadzano na gałkach ocznych z banków z Bristolu i Manchesteru. By delikatnie oddzielić poszczególne warstwy, w rogówkę wstrzykiwano drobne bąble powietrza. Później oglądano je pod mikroskopem elektronowym.
Gdyby podczas operacji chirurg zdołał wprowadzić bąbel w okolice warstwy Duy i okazałaby się ona (stosunkowo) wytrzymała, można by się spodziewać lepszych rezultatów i szybszego powrotu do zdrowia.
